چاتال هویوک (به ترکی استانبولی: Çatalhöyük) از آثار مهم دوره نوسنگی در دشت قونیه آناتولی (ترکیه) است که تاریخ آن به ۶۵۰۰ تا ۵۷۰۰ پ. م برمی گردد و آن را می توان از نخستین تلاش های بشر برای پی ریزی زندگی شهری دانست. چتل هویک بزرگترین و پیچیده ترین مناطق باستانی بازمانده از دوران نوسنگی است که تاکنون توسط باستان شناسان کشف و حفاری شده.بازسازی یک خانه در چتل هویوک ماکتی از شهر چاتال هویوک در موزه پیشاتاریخ تورینگن در آلمان
شهر چاتال هویوک که حدود ده هزار نفر جمعیت داشته تجارت ابسیدین در منطقه را کنترل می کرده است. در آن زمان، ابسیدین یا شیشه آتشفشانی بهترین ماده برای ساخت ابزارهای نوک تیز بود و ازین رو تجارت آن موجب ایجاد صنعتی پرسود گشت که این خود باعث ثروتمند شدن شهر چاتال هویوک گشت.
چاتال هویوک، برخلاف دیگر شهرهای نوسنگی مانند اریحا، حصار شهری و برخلاف شهرهایی مانند خیروکیتیا هیچ کوچه و خیابانی ندارد. مهم ترین ویژگی چاتال هویوک این است که خانه ها به همدیگر چسبیده اند و تنها راه ورود به آن ها از طریق پشت بام است. این ویژگی باعث می شود که استحکام آن ها از خانه های تک ایستاده بیشتر شود و هم چنین دفاع از شهر آسان شود. به طوری که اگر دشمن می توانست دیوار بیرونی شهر را بشکند به جای این که وارد شهر شود، داخل اتاق دیگری می شد که مدافعانش روی پشت بام آن قرار داشتند و این امر برای آن ها خطرآفرین بود.
نقاشی ای که بر روی یکی از معابد چاتال هویوک به دست آمده است نشان می دهد که این شهر بر اساس نقشهٔ قبلی ساخته شده است. اندازهٔ خانه های چاتال هویوک مختلف است ولی نقشهٔ یکسانی دارند. جنس دیوارهایش از خشت خام است و دیوارها و کف اتاق ها را رنگ آمیزی می کردند. نقشهٔ ساختمان های معابد با نقشهٔ خانه ها یکسان است، ولی دیوارها با نقاشی هایی مذهبی مربوط به الهه مادر تزئین شده اند.
شهر چاتال هویوک که حدود ده هزار نفر جمعیت داشته تجارت ابسیدین در منطقه را کنترل می کرده است. در آن زمان، ابسیدین یا شیشه آتشفشانی بهترین ماده برای ساخت ابزارهای نوک تیز بود و ازین رو تجارت آن موجب ایجاد صنعتی پرسود گشت که این خود باعث ثروتمند شدن شهر چاتال هویوک گشت.
چاتال هویوک، برخلاف دیگر شهرهای نوسنگی مانند اریحا، حصار شهری و برخلاف شهرهایی مانند خیروکیتیا هیچ کوچه و خیابانی ندارد. مهم ترین ویژگی چاتال هویوک این است که خانه ها به همدیگر چسبیده اند و تنها راه ورود به آن ها از طریق پشت بام است. این ویژگی باعث می شود که استحکام آن ها از خانه های تک ایستاده بیشتر شود و هم چنین دفاع از شهر آسان شود. به طوری که اگر دشمن می توانست دیوار بیرونی شهر را بشکند به جای این که وارد شهر شود، داخل اتاق دیگری می شد که مدافعانش روی پشت بام آن قرار داشتند و این امر برای آن ها خطرآفرین بود.
نقاشی ای که بر روی یکی از معابد چاتال هویوک به دست آمده است نشان می دهد که این شهر بر اساس نقشهٔ قبلی ساخته شده است. اندازهٔ خانه های چاتال هویوک مختلف است ولی نقشهٔ یکسانی دارند. جنس دیوارهایش از خشت خام است و دیوارها و کف اتاق ها را رنگ آمیزی می کردند. نقشهٔ ساختمان های معابد با نقشهٔ خانه ها یکسان است، ولی دیوارها با نقاشی هایی مذهبی مربوط به الهه مادر تزئین شده اند.
wiki: چتل هویوک