چنگیزخان

چنگیز خان مغول (۵۵۷ تا ۴ شعبان ۶۲۴ قمری برابر با ۱۱۶۲ تا ۱۸ اوت ۱۲۲۷ میلادی)، با نام اصلی تموچین یا تموجین، خان مغول و سردار جنگی بود که قبایل مغول را متحد ساخت و با فتح قسمت زیادی از آسیا شامل چین، روسیه، ایران و خاورمیانه و همچنین اروپای شرقی، امپراتوری مغول را پایه گذاری کرد. او پدربزرگ قوبلای خان اولین امپراتور از سلسله یوان در چین و همچنین هولاکو خان -نخستین ایلخان ایران- بود.
نخستین خان امپراتوری مغول(خان عالی تمام مغولان)
شاهنشاه
چنگیزخان با نام تموچین در سال های بین ۱۱۶۲ تا ۱۱۶۷ (میلادی) به دنیا آمد. او دومین پسر یسوکای بهادر، رئیس قبیله کیاد، از خاندان بورجیگین بود. در زمان یسوکای و آغاز احوال چنگیزخان اقوام مغول و تاتار مطیع همدیگر نبودند و هر یک از خود دارای رئیس قبیله جداگانه ای بودند و پیوسته میان ایشان جنگ و خصومت بود. تموچین در سیزده سالگی پدرش را از دست داده بود، افزون بر اینکه اقوام زیر اطاعت پدرش از وی روی گرداندند، اقوام دیگر نیز با وی و خانواده اش به خصومت برخاستند. تموچین در نوجوانی رنج های فراوانی را متحمل گشت حتی چندین مرتبه گرفتار و محبوس نیز گشت. تموچین از همان نوجوانی روحی نا آرام و ماجراجو داشت و حتی برادر بزرگتر خود را در یازده سالگی به قتل رساند تا خود رئیس خانواده شود و چون می دید که خویش و بیگانه از وی بیزارند درصدد یافتن پشتیبان برآمد تا کسی را بیابد که بتواند موقتاً در زیر سایه وی پناه ببرد، سرانجام به سراغ یکی از دوستان پدرش بنام اونگ خان رفت. اونگ خان نیز تموچین را بیاد دوستی با پدرش به خوبی پذیرفت و در میان قبیله خود برایش جای داد و در وی به چشم عزت و احترام نگریست و چنان نوازش کرد که بیشتر از آن متصور نبود.
چنگیزخان به واسطه ای آشنایی که با اونگ خان رهبر یکی از اقوام مغول داشت رو به او نهاد. اونگ خان بنابر دوستی که با پدر تموچین داشت از وی به خوبی پذیرایی کرد و نهایت احترام را به وی روا داشت. تموچین با اونگ خان دل یکی نموده و با دشمنانش جنگ ها کرد از جمله با برادر آونگ خان که در مقام مخالفت بود جنگید و او را شکست داد. چون قبایل و اقوام تایجوت و سالجوت و قنقرات و جلایر و تاتار تسلط تموچین و دولت خواهی او را با آونگ خان مشاهده کردند با یکدیگر برای جنگ با ایشان پیمان بستند و بنابر باورهای دینی خود اسب، گاو و قوچ و سگ آورده کشتند و گفتند که اگر خلاف پیمان کنیم این چنین کشته شویم و در عقیده ای ایشان سوگندی ازین عظیم تر نیست.
تموچین و آونگ خان از این موضوع آگاهی یافته به دفع آن ها شتافته طی جنگ های شدیدی بر ایشان پیروز شدند. بدین ترتیب تموچین مدت هفت سال در خدمت آونگ خان بسر برد، تا آنجا که امرای آونگ خان بر وی رشک برده نزد آونگ خان از تموچین بدگویی ها نمودند. آونگ خان گوش به سخنان بدخواهان تموچین نمی داد، مخالفان سنگون پسر آونگ خان را نیز با خود همراه ساختند، و چنان سعی کردند که آونگ خان را نسبت به تموچین بد بین ساختند، آخر کار به دشمنی و جنگ کشید و در جنگ سختی که میان تموچین و آونگ درگرفت آونگ شکست خورد و به بیابان آواره گشت. آخر کار بجایی کشید که آونگ خان به دست مردان تایانگ خان رئیس قوم تایمون رقیب دیرین خود کشته شد. سنگون پسر آونگ از مملکت پدرش آواره گشته به تبت رفت و آخر در کاشغر کشته شد.

چنگیز خان (ابهام زدایی). چنگیز خان خان مغول و سردار جنگی بود که قبایل مغول را متحد ساخت.
چنگیزخان (رمان)
چنگیزخان (فیلم ۱۹۶۵)
چنگیزخان (مستند)
چنگیزخان همچنین ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:

چنگیز خان (فیلم ۱۹۵۰). چنگیز خان (انگلیسی: Genghis Khan) یک فیلم است که در سال ۱۹۵۰ منتشر شد.
۱۹۵۰ (۱۹۵۰) (فیلیپین)
۱۹۵۳ (۱۹۵۳) (ایالات متحده آمریکا)