نقیضه

نقیضه که به آن «پارودی» (فرانسوی: parodie) نیز گفته می شود و برخی «نظیرهٔ طنزآمیز» ترجمه کرده اند، تقلید طنزگونه از یک کار هنریِ دیگر است. نقیضه در مواردی به قصد استهزاء و نقد اثر ساخته می شود و در مواقعی تنها هدف خنداندن است.
بوی کباب می رسد از مطبخم به دل/ «پیغام آشنا نفس روحپرور است».
شاعر قرن نهم، بُسحقِ اطعمه، نقیضه هایی طنزآمیز بر آثار کثیری از شاعران پیش از خود، از جمله سعدی و حافظ، نوشته است که موضوع آن ها معرفی غذاهای رنگارنگ ایرانی است.
ذبیح بهروز در فصلی به نام «گندستان» از رسالهٔ طنزآلودِ معراج نامه، که با نام مستعار نویسنده (ابن دیلاق) در زمان رضاشاه به طور زیرزمینی انتشار یافت، نقیضه ای بر گلستان نوشته است. گندستان در جماع و استمناست. از جمله، در «دیباچه»، به استفاده از آب دهان برای استمنا اشاره کرده است: «بنده همان به که به آب دهان/ کار کند روز و شب و سال و ماه».
نقیضه شعری است که به تقلیدِ شعر دیگری سروده شده و مبتنی بر طنز و هزل است. مثال:

نَقیضه (parody)
(یا: پارودی) گونه ای از مطایبه، تقلید مضحکه آمیز آثار ادبی جدّی، و از مهم ترین شگردهای ادبیات غرب. گذشته از شوخی با آثار ادبی، گاه در قالب نقد اثری ادبی و خالق آن یا انتقاد از اوضاع سیاسی و اجتماعی پدید می آید. نقیضه شبیه طنز است و با تقلید که هدفش تمجید است نه تمسخر تفاوت دارد. در ادبیات غرب پارودی آن است که شکل اثر اصلی حفظ شود و معنا تغییر یابد و برخلاف این را تراوستی (travesty) نامند. ارسطو در فن شعر ابداع پارودی را به هِگِمون (شاعر قرن ۵پ م) نسبت داده، اما گویا پیش از او هیپو ناخس (قرن ۶پ م) نبرد غوکان و موشان را به تقلید از سبک حماسی هومر سروده بود. آریستوفانس، نمایش نامه نویس یونانی، در غوکان، از کهن ترین نمونه های نقیضه، براساس سبک های نمایشی آیسخولوس و ائوریپیدس کار کرد. مجموعه داستان ریسۀ گل کریسمس (۱۹۱۲) اثر ماکس بیِربوم، به سبک و سیاق آثار نویسندگانی چون هنری جیمز، از نمونه های جدید نقیضه است. نقیضه سازی در دورۀ صفویه رونق فراوان داشت که نمونه هایی از آن را می توان در تذکره های آن دوره یافت. در روزگار معاصر نیز به این شگرد توجه شده است، مانند داستان «اسائۀ ادب» از صادق چوبک که به سبک و شیوۀ نثر گذشتگان است.