شورش پوگاچف

شورش پوگاچف قیامی دهقانی بود که در سال های ۱۷۷۳ تا ۱۷۷۵ میلادی در امپراتوری روسیه به وقوع پیوست. این قیام از سوی کازاکهای یائیک به رهبری یملیان پوگاچف سازمان دهی شده بود. پوگاچف در گذشته از افسران ارتش روسیه بود و در چندین جنگ خدمت کرده بود اما در زمان قیام مدعی شده بود که پتر سوم امپراتور روسیه است که در واقع سال ها پیش مقتول شده بود. پتر سوم فقط شش ماه در سال ۱۷۶۲ حکومت کرده و پس از ترور او همسرش کاترین دوم به سلطنت رسید.
در دوران وقوع این قیام روسیه درگیر جنگ با امپراتوری عثمانی بود. به همین جهت بیشتر نیروهای روس در مرز عثمانی تمرکز داشته و این باعث شد تا آن ها در ابتدا از سرکوب این قیام ناتوان باشند. پوگاچف در اوج قدرت خود بر بیشتر مناطق میان رود ولگا و رشته کوه اورال تسلط یافته و قازان پایتخت تاتارستان را نیز تصرف کرد. وی از نارضایتی های سیاسی موجود استفاده کرده و با تشکیل دولتی جایگزین در منطقه تحت تسلط خود به انجام اصلاحات سیاسی و اقتصادی از جمله لغو نظام ارباب و رعیتی در روسیه معروف به سرواژ، لغو خدمت اجباری سربازی، و مالیات گیری پرداخت. کازاکهای یائیک، دهقانان ناراضی، اقلیت های قومی مانند باشقیرها و افراد مذهبی که به دخالت دولت در امور کلیسا معترض بودند، نیروهای پوگاچف را تشکیل می دادند. نقطه ضعف سپاه پوگاچف نداشتن فرماندهان باتجربه در امور نظامی و انضباط جنگی بود. آنها در اواخر سال ۱۷۷۴ چندین شکست پیاپی را متحمل شده و پوگاچف با خیانت یاران خودش دستگیر شد. وی به مسکو انتقال یافته و به شکل وحشیانه ای اعدام شد.
ماجرای این شورش که بزرگترین قیام دهقانی تاریخ روسیه توصیف شده در آثار متعددی از جمله دختر سروان اثر الکساندر پوشکین نویسنده رمانتیک روس روایت شده است.