تندی کردن

عتاب کردن . درشتی کردن

تندی کردن. [ ت ُ ک َ دَ ] ( مص مرکب ) عتاب کردن. ( یادداشت بخط مرحوم دهخدا ). سرکشی. درشتی کردن. خشمگین شدن. غضب کردن. خشونت کردن در رفتار و گفتار :
بدو گفت مادر، که تندی مکن
بر اندازه باید که رانی سخُن.بدو گفت بشتاب و برکش سپاه
نگه کن که لشکر کجا شد ز راه
به ایشان رسی هیچ تندی مکن
نخستین فرازآر شیرین سخُن.به زال آنگهی گفت تندی مکن
به اندازه باید که رانی سخُن.بدو گفت مادر که بشنو سخُن
بدین شادمان باش و تندی مکن.درم ده سپه را و تندی مکن
چو خوشی بیابی نژندی مکن.ز مهر دل شود تیزیش کندی
نیارد کرد با معشوق تندی.خوارزمشاه اسب بخواست و به جهد برنشست ، اسب تندی کرد. ( تاریخ بیهقی چ ادیب ص 354 ).
نکند تندی گردون و وفادار شود
گرچه طبعش بهمه وقتی تندی و جفاست.چون موسی بازآمد... همه قوم را گوساله پرست و کافر دید، با هارون تندی کرد. ( مجمل التواریخ ).
گه کند تندی و گه بخشش از آنک
بحر تند است گهربخش هم است.تُرُش بنشین و تندی کن که ما را تلخ ننماید
چه میگویی چنین شیرین که شوری در من افکندی.هزار تندی و سختی بکن که سهل بود
جفای مثل تو بردن که سابق کرمی.شیرین بضاعت بر مگس چندانکه تندی می کند
او بادبیزن همچنان در دست و می آید مگس. || شتاب کردن. عجله کردن :
مرا بازگردان که دوراست راه
نباید که یابد مرا خشم شاه
بدو گفت شنگل که تندی مکن
که با تو هنوز است ما را سخُن.چو بشنید خسرو ز دستان سخُن
بدو گفت مشتاب و تندی مکن.گر ایدونکه تنگ اندرآید سخُن
به جنگ آید او هیچ تندی مکن.سخنگوی چون برگشاید سخُن
بمان تا بگوید تو تندی مکن.محمل بدار ای ساربان تندی مکن باکاروان
کز عشق آن سرو روان گوئی روانم می رود.رجوع به تند و تندی شود.