بلوک شرق

بلوک شرق اصطلاحی بود که در دوران جنگ سرد، به کشورهای متّحد شوروی و پیمان ورشو، که خود را کمونیست می نامیدند، اطلاق می شد. این اصطلاح از آن جهت بود که همهٔ کشورهای این بلوک، از لحاظ جغرافیایی در اروپای شرقی واقع بودند.بعدها که در کوبا انقلابی درگرفت و رهبران جدید آن خود را «کمونیست» خواندند و تا حدودی به شوروی وابسته بودند، این کشور نیز، علی رغم این که در غرب واقع بود، به طور غیررسمی عضو بلوک شرق شمرده می شد. گرچه هرگز به عضویت پیمان ورشو درنیامد و به همین علت، به طور رسمی هرگز عضو بلوک شرق نبود.بلوک شرق همچنین به عنوان نامی برای پیمان ورشو (اتّحاد نظامی به رهبری شوروی) یا کومکن (یک سازمان اقتصادی بین المللی از کشورهای کمونیست) بکار می رود. متحدین شوروی خارج از اروپای شرقی، همچون مغولستان و اغلب کوبا، ویتنام، و کره شمالی بعضی اوقات جزو اصطلاح بلوک شرق نیز محسوب می شوند. اصطلاحات بلوک شرق و اتّحاد شوروی بعضی اوقات با یکدیگر اشتباه گرفته می شوند. امّا اتّحاد شوروی بر کشورهای بلوک شرق نفوذ داشته، کشورهایی در بلوک شرق مانند بلغارستان، مجارستان و لهستان کلاً کشورهایی جداگانه بود.
اتحاد شوروی
جنگ سرد
جهان دوم
دیوار برلین
امپراطوری شوروی
پرده آهنین
ناتو
کشورهای (تشکیل شده) پس از شوروی
بلوک غرب
جمهوری سوسیالیستی فدرال یوگسلاوی هرگز بخشی از بلوک شرق یا پیمان ورشو نبوده است. امّا یک کشور کمونیست بوده، که رهبر آن مارشال تیتو، در طی تلاش های خود به عنوان رهبر یک مقاومت پارتیزانی طی جنگ جهانی دوم، در آن به قدرت رسید. چون وی از سوی ارتش سرخ شوروی منصوب نشده بود، هیچگونه تعهّد وفاداری برای برقراری رابطه با روسیه نداشت. دولت یوگسلاوی به عنوان یک کشور بی طرف طی جنگ سرد تأسیس شد و این کشور یکی از بنیان گذاران جنبش عدم تعهد بود.
همین طور، دولت استالینیست آلبانی نیز در پی جنگ جهانی دوم، به طور مستقل از ارتش سرخ به قدرت رسید. آلبانی در دههٔ ۱۹۶۰ در نتیجه جدایی چین- شوروی، رابطهٔ خود را با اتّحاد شوروی برهم زد و در عوض نسبت به جمهوری خلق چین و موضع ضدّاصلاح طلبانهٔ آن اظهار وفاداری نمود.
برخی اوقات کشورهای بلوک شرق از طریق نیروی نظامی تحت نفوذ سیطرهٔ شوروی قرار می گرفتند. مجارستان در سال ۱۹۵۶ پس از آن که حکومت طرفدار شوروی خود را برانداخت، توسّط ارتش شوروی مورد حمله قرار گرفت و آن را با رژیمی جایگزین ساخت که در پی یک مسیر کمونیستی دموکراتیک تر مستقل از مسکو بود؛ زمانی که رهبران کمونیست لهستانی کوشیدند تا ولادیسلاو گوملکا را به عنوان اوّلین دبیر آن انتخاب کنند، از سوی اتّحاد شوروی برای آن ها اتمام حجّت صادر شد، که در خواست می کرد تا انتخاب گمولکا را لغو نمایند. چکسلواکی در سال ۱۹۶۸ پس از یک دوره آزادی خواهی تحت عنوان بهار پراگ، مورد حمله قرار گرفت. آخرین حمله در سیاست رسمی شوروی به عنوان اصل (سیاسی) برژنف تدوین شد.