پادشاهی ماد

پادشاهی ماد، مادیا و یا مَدیا حکومتی بود که طی سده های میانی هزارهٔ یکم پیش از میلاد، بر نواحی فلات ایران حکمرانی می کرد. طی ۱۲۰ سال چهار یا پنج شاه بر این حکومت فرمانروایی کردند.
در اواخر سدهٔ هشتم پیش از میلاد مادها در ایران غربی گرد هم جمع شده، نیرو گرفتند و با آشوریان که به آن ها یورش برده بودند، جنگیدند و طی جنگ هایی که حدود یکصد سال به طول انجامید آنان را شکست دادند و دولتی بنیان نهادند که ۱۲۰ سال فرمانروایی نمود. آنها نهایتاً از کوروش بزرگ شکست خوردند و حکومتشان توسط هخامنشیان به کلی برافتاد. نام شاهان و سرداران ماد که در متون آشوری و یونانی و پارسی باستان ذکر گردیده اند (مانند: فْرَوَرتی، اوُوَخْشَترَ، اَرشْتْی وَییگَ، شیدیرپَرنَ، تَخمَ سپادَ و…) همگی به آشکارا آریایی هستند.
حدود سه-چهار سده پس از شروع زوال شهرهای عصر برنز در فلات ایران، مردمان ایرانی زبان به تدریج وارد این سرزمین شدند. در پایان هزارهٔ دوم پیش از میلاد، قبیله های مادی، استقرار در قلمروی غرب ایران که بعدها ماد نامیده شد را آغاز کردند؛ جایی که در آن زمان نشیمن گاه شاهک نشین های فراوان و گروه های قومی و زبانی گوناگونی مانند گوتی ها، لولوبی ها، کاسی ها و هوری ها بود.
مطابق منابع کهن آشوری و یونانی و ایرانی در مجموع معلوم می گردد که شش طایفهٔ تشکیل دهندهٔ اتحاد مادها عبارت بودند از بوسیان، ستروخاتیان، بودیان آریزانتیان و مغ ها و سرانجام پارتاکانیان. مطابق منابع یونانی، در سرزمین کمنداندازان ساگارتی (زاکروتی، ساگرتی) مادی های ساگارتی می زیسته اند که شکل بابلی - یونانی شدهً نام خود یعنی زاگروس (زاکروتی، ساگرتی) را به کوهستان غرب فلات ایران داده اند. نام همین طوایف است که در اتحاد طوایف پارس نیز موجود است و خط پیوند خونی طوایف ماد و پارس منجمله از منشأ همین طایفه ساگارتی ها (زاکروتی، ساگرتی) است.