حکومت اردلان

حکومت اَردَلان حکومت شمال غرب ایران در دوران ملوک الطوایفی از ۱۱۶۸–۱۸۶۷ میلادی. در تاریخ کردها از سلسله امیران محلی که حاکمیت در کردستان جنوبی و بخشی از کردستان شمالی، و مرکزیت منطقه جزیره را از قرن هفتم هجری قمری به عهده داشته اند، با عنوان حکام اردلان یاد شده است. دارالملک یا کرسی آن موصل بوده، اردلان همچنین نام طایفه ای است که این حاکمان به آن تعلق داشتند.
تاریخ ساسانیان
تاریخ مردوخ
منبع شناسی تاریخ ساسانی
فهرست شاهان ساسانی
فهرست شاهان ایران
اردلان
حکام اردلان
ایران در دوران ملوک الطوایفی
اتابکان لر بزرگ
اتابکان لر کوچک
خاندان پاشایان بابان
سوران کردستانی
حوزهٔ متصرفی و شناخته شده خاندان اردلان در کردستان ایران، استان کردستان کنونی به مرکزیت سنندج، ودیواندره ،سقز،بانه،سردشت،کامیاران،مریوان، گروس( بیجار)، اسفند آباد( قروه امروزی)، سنقر توابعی چون اورامان لهون، تخت، ژاورو و ... و دیگر نقاطی که ورای سیروان گستره ای سرزمینی را با همان نام اورامان تشکیل می داده،بوده است که با تضعیف حکومت خاندان پاشایان بابان ؛ خاندان اردلان با پشتیبانی حکومت صفویه و سپس افشاریه و قاجاریه از آن ها ؛بر این مناطق رفته رفته نفوذ پیدا کردند.
اردلان در لغت به معنای «موبد» و «پرهیزگار» و (اردلانی) به معنای «جایگاه موبدان» می باشد. اردلان نام جغرافیایی خاصی بوده که به مرکز کردستان اطلاق می شده است و نیز نام خاندان بزرگی است که بر قلمرو حکومت اردلان، امارات و سیطره داشته اند. آخرین پایتخت آن ها سنه یا سنندج بود. حکام اردلان حدود هفتصدسال درغرب ایران و مناطق کردنشین حکومت می کردند.
در تاریخ از سلسله امیران محلی کردستان که حکومت اردلان در کردستان ایران، کردستان عراق امروزی و بخشی از کردستان ترکیه امروزی، و مرکزیت منطقه ای که جزیره ابن عمر گفته می شده و دارالملک یا کرسی آن موصل بوده، را از قرن هفتم هجری قمری به عهده داشته اند، با عنوان حکام اردلان یاد شده است.