سیردریا

مختصات: ۴۰°۵۴′۰۳″ شمالی ۷۱°۴۵′۲۷″ شرقی / ۴۰٫۹۰۰۸۳°شمالی ۷۱٫۷۵۷۵۰°شرقی / 40.90083; 71.75750
آمودریا
سیردَریا یا سیحون (پارسی باستان: یَخشَه اَرتَه، به معنای مروارید واقعی؛ زبان پهلوی|پهلوی: یَخشَرت؛ یونانی: Jaxartes/Ιαξάρτης/یَکسارتِس؛ عربی: سیحون) یا گل زریون، دومین رود پرآب در آسیای میانه است که به دریاچه خوارزم (آرال) می ریزد. رود دیگر آمودریا نام دارد.
نخستین مرجع این نام در این سده (دهم هجری) است، که ابوالغازی بهادُرخان، مورخ و خان خیوه، دریاچه خوارزم را سیر تِنیزی (دریای سرخ رنگ) نامید. در منابع اروپای غربی، سیردریا با نام یونانی باستانی اش Jaxartes/Ιαξάρτης/یاکسارتِس شناخته می شود، که برگرفته از واژهٔ زبان پهلوی یَخشَرت (آنطور که یوزف مارکوارت، خاورشناس نامدار آلمانی، در «Die Chronologic der alttiirkischen Inschriften» یاد کرده)، برگرفته از واژهٔ پارسی باستانی یَخشَه اَرتَه، به معنای مروارید واقعی است.
این رود دو سرچشمه دارد، یکی کوه های تیان شان در قرقیزستان کنونی و دیگری شرق ازبکستان. این رود در ۲۲۲۰ کیلومتر در غرب و شمال غربی سرچشمه دارد و پس از گذر از جنوب کشور کنونی قزاقستان به دریاچه خوارزم می رسد. این رود در گذر خود سرتاسر کشتزارهای پنبه را در آسیای مرکزی آبیاری می کند. سیردریا از کنار شهرهای خجند و قیزیل اوردا و خوقند می گذرد.