کلمه جو
صفحه اصلی

نورعلیشاه اول

فرهنگ فارسی

محمد علی بن فیض علی شاه میرزا عبدالحسین ملقب به نورعلیشاه از عارفان بنام سلسله نعمه اللهیه در اوایل قرن سیزدهم ه.ق . در اصفهان متولد گردید و هم در آن شهر مقدمات علوم را فرا گرفت سپس با پدرش به شیراز رفت و به خدمت سید معصومعلی شاه هندی دکنی رسید و از طرف او به لقب نور علیشاه ملقب گشت و صدرنشین مسند طریقت نعمه اللهی گردید . به علت اقبالی که مردم به وی داشتند مورد حسادت و سوئ ظن علمائ و بزرگان واقع میشد و اغلب از شهری به شهری رانده میشد. زمانی به عتبات رفت و از آنجا به بغداد سفر نمود و مورد تکریم احمد پاشا والی بغداد قرار گرفت. آنگاه به موصل رفت و در آنجا در سال ۱۲۱۲ ه.ق .در گذشت . منظومه جنات الوصال و رساله جامع الاسرار اصول و فروع تفسیر سوره بقره بنظم از آثار او است.

دانشنامه عمومی

محمّدعلی طبسی ملقب به نورعلیشاه اول، فرزند میرزا عبدالحسین طبسی(فیض علیشاه) و از مریدان شاه سیّد علیرضا دکنی (رضاعلیشاه دکنی) بود که به همراه پدرش توسّط معصوم علیشاه قدم در وادی سلوک نهادند و هر دو مورد توجّه خاصّ معصوم علیشاه بودند و از سوی وی اجازهٔ ارشاد یافتند. نورعلیشاه اوّل شیخ المشایخ دوم در زمان قطبیّت شاه سیّد علیرضا دکنی (رضاعلیشاه دکنی) است.
اجداد نورعلیشاه غالباً صاحب علم و کمالات بوده اند. تاریخ ولادتش را تنها شیخ اسدالله ایزدگشسب (درویش ناصرعلی) در نور الابصار با بررسی منابع مختلف تخمین زده و آن را در حدود سال ۱۱۷۱ نوشته است. در خصوص محلّ تولّد پدرش، عبدالحسین بن ملّا محمّدعلی طبسی ملقّب به فیض علیشاه و خود نورعلیشاه نیز بین تذکره ها اختلاف است. چنان که حاج زین العابدین شیروانی(مستعلیشاه) در بستان السیاحه اجداد نورعلیشاه را از اهالی خراسان می داند و بیان می دارد که جدّش به اصفهان مهاجرت کرد و پدرش پس از این مهاجرت متولّد شد و وی نیز متولّد اصفهان است. رضاقلی خان هدایت در ریاض العارفین خاندان وی را اصالتاً از اهالی طبس معرّفی کرده است و بیان می دارد که وی به همراه پدر در جستجوی راه حقیقت به اصفهان و شیراز مهاجرت کردند. نایب الصدر شیرازی در طرایق الحقایق در ضمن بیان شرح حال فیض علیشاه (پدر نورعلیشاه) می نویسد: «امام جمعهٔ طبس بوده و بعضی گویند مولد فیضعلی اصفهان بوده و تحقیق آن است که از برای علوم مصطلحه به اصفهان آمد و همان جا متوطّن و متأهّل شده.» شیخ اسدالله ایزدگشسب (درویش ناصرعلی) نیز در شمس التواریخ بیان می دارد که نورعلیشاه و پدرش در زمان حکومت کریم خان زند به اصفهان مهاجرت کرده اند. محمّدباقر سلطانی نیز خاندان وی را از تون(فردوس کنونی) و نورعلیشاه و پدرش را متولّد اصفهان می داند.
نورعلیشاه در روزگار جوانی به تحصیل علوم متداول زمان پرداخت و پس از فوت پدرش در سال ۱۱۹۹ قمری، معصوم علیشاه با اجازه ای که از طرف قطب سلسله نعمت اللهی شاه سیّد علیرضا دکنی (رضاعلیشاه دکنی) داشت وی را به عنوان جانشین خود و شیخ المشایخ شاه سیّد علیرضا دکنی (رضاعلیشاه دکنی) انتخاب کرد. پس از قتل معصوم علیشاه به اغوای آقا محمدعلی بهبهانی، نورعلیشاه در بسیاری از بلاد مسافرت کرد و در هر دیار بود به سبب استقبال بسیار از او مورد آزار مخالفان عرفان و تصوّف واقع می شد. عاقبت در عتبات عالیات سکونت گزید و برای زائران سقّایی می کرد.
پس از مدّتی در کربلا مورد آزار عدّه ای واقع شد و به بغداد مهاجرت کرد و در بغداد مورد احترام احمد پاشا حاکم آن شهر قرار گرفت. رضاقلی خان هدایت در ریاض العارفین آورده که نورعلیشاه مثنوی جنات الوصال را در ایّام اقامت در بغداد سروده است امّا در بستان السیاحه، حدائق السیاحه و شمس التواریخ علی رغم اشاره به این اثر به محلّ سروده شدن آن اشاره ای نشده است.


کلمات دیگر: