کلمه جو
صفحه اصلی

خرم اباد

فارسی به انگلیسی

khorramabad

فرهنگ فارسی

( خرم آباد ) دهی کوچکی است از دهستان کچرستاق بخش مرکزی شهرستان نوشهر واقع در ۶ هزار گزی جنوب باختری المده .

لغت نامه دهخدا

( خرم آباد ) خرم آباد. [ خ ُرْ رَ] ( اِ مرکب ) هر جای مزروع و دلکش. ( ناظم الاطباء ).

خرم آباد. [ خ ُرْ رَ ] ( اِخ ) نام قریه ای است از قرای بلخ. ( معجم البلدان ).

خرم آباد. [ خ ُرْ رَ ] ( اِخ ) نام قریه ای است از قرای ری. ( معجم البلدان ).

خرم آباد. [ خ ُرْ رَ ] ( اِخ ) شهری بوده است در خوزستان که شاپور ذوالاکتاف آنرا بنا کرد :
زبهر اسیران یکی شهر کرد
جهان رااز آن بوم پربهر کرد
کجا خرم آباد بد نام شهر
از آن بوم خرم کرا بود بهر.
فردوسی.

خرم آباد. [ خ ُرْ رَ ] ( اِخ ) نام رودیست که از قریه باباکمال وارد نهاوند میشود و تا قریه طایمه جریان دارد. سرچشمه آن از کولانست. ( یادداشت بخط مؤلف ).

خرم آباد. [ خ ُرْ رَ ] ( اِخ ) نام یکی از دهستانهای شهرستان شهسوار ( تنکابن ) و همچنین نام قصبه مرکز دهستان است. این دهستان در قسمت جنوب و جنوب خاوری شهسوار واقع و هوای آن معتدل و مرطوب و آب قراء آن از رودخانه سه هزار و دوهزار معروف به چشمه کیله تأمین می گردد. محصول عمده دهستان مرکبات و برنج و چای میباشد. یک کارخانه چای سازی در آبادی بلده دایر است. راه شوسه چالوس از شمال دهستان و راه شوسه شهسوار بکارخانه چای سازی قلعه گردن ازوسط آن میگذرد. این دهستان از 47 آبادی بزرگ و کوچک تشکیل شده و جمعیت آن در حدود 14هزار نفر و مرکز دهستان خرم آباد و قراء مهم آن بلده ، سیاه زر، کاردگرمحله ، شیرج محله است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 3 ).

خرم آباد. [ خ ُرْ رَ ]( اِخ ) قصبه مرکزی دهستان خرم آباد شهرستان شهسوار، واقع در 5هزارگزی جنوب شهسوار. دشت ، معتدل ، مرطوب. آب از رودخانه چشمه کیله. محصول آن برنج و مرکبات و چای و جالیزکاری. شغل اهالی زراعت و کسب. راه شوسه به شهسوار دارد. در مرکز قصبه فلکه ای وجود دارد که چهار خیابان از آن منشعب میگردد: خیابان باختری بجاده شهسوار، خیابان خاوری به کاردگر محله ، خیابان شمالی براه قدیم شهسوار به پسکلایه ، خیابان جنوبی به کارخانه چای قلعه گردن. در حدود 140 باب دکان و مغازه در طرفین این چهار خیابان واقع شده و روزهای سه شنبه و شنبه بازار عمومی دارد. ادارات دولتی آن پاسگاه شهربانی ، فرهنگ ، آمار، دفتر پست ، شعبه کشاورزی و بهداری است. تابستان عده ای از ساکنین به ییلاق دوهزار و سه هزار میروند. سکنه مرزدشت ، مرزک ، نظرآباد، پسکلایه جزء خرم آباد منظور شده. این قصبه از دو محله بالا و پایین تشکیل شده است. ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 3 ).

دانشنامه عمومی

خرم آباد. نمایی از مرکز شهر از فراز قلعه فلک الافلاک   پوشش درختان مرکز شهر   میدان گپ (بزرگ)، محله پشت بازار، هم زمان با جنگ جهانی دوم   مرکز و شمال شهر خرم آباد از قلعه فلک الافلاک
خُرَّم آباد ( تلفظ راهنما·اطلاعات) (به لری: خورمووه) بزرگترین شهر لرنشین، بیست و سومین شهر پرجمعیت ایران و مرکز استان لرستان است. جمعیت خرم آباد طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران، ۳۷۳٬۴۱۶ نفر بوده است. شهر در ارتفاع ۱۱۴۷٬۸ متری از سطح دریا و در میان دره های زاگرس قرار دارد. فاصله خرم آباد تا تهران ۴۹۰ کیلومتر است و به دلیل قرار گرفتن در مسیر تهران - جنوب دارای اهمیت ارتباطی و راهبردی است. آزادراه شماره پنج ایران از این شهر عبور می کند.در محل کنونی خرم آباد از دوره ایلامیان شهری با نام خایدالو وجود داشته و شهر شاپورخواست به دستور شاپور دوم بر خرابه های آن و در حدود محل کنونی شهر ساخته شده است. آثار تاریخی به جای مانده نشان می دهد خرم آباد یکی از شهرهای مهم غرب ایران در دوره ساسانیان بوده و فلک الافلاک یا دژ شاپورخواست از آثار به جای مانده دوره ساسانیان نماد شهر است. خرم آباد همچنین یکی از پایتخت های هزاراسپیان و آل حسنویه بوده است.جاذبه های گردشگری تاریخی و طبیعی متعددی در سطح شهر خرم آباد وجود دارد که از آن جمله می توان به فلک الافلاک، مناره آجری، پل شاپوری، گرداب سنگی، سنگ نبشته، آرامگاه باباطاهر و دریاچه کیو اشاره کرد به طوری که این شهر برای نخستین بار در ایران از سوی دفتر منطقه ای سازمان ملل به عنوان یک شهر نمونه گردشگری انتخاب شده است.شهر خرم آباد دارای آب و هوایی مدیترانه ای با میزان بارندگی بسیار به ویژه در فصل های بهار و زمستان است و از این روی ششمین مرکز استان پربارش در ایران محسوب می شود.خرم آباد پس از جدایی استان لرستان از خوزستان در سال ۱۳۰۴ خورشیدی به عنوان مرکز استان تعیین و شهرداری آن نیز در سال ۱۳۰۵ تأسیس شد. مردم لر و لک در این شهر ساکن هستند و به طور کلی اهالی خرم آباد بخشی از مردم فیلی به شمار می آیند. گویش اصلی مردم این شهر لری خرم آبادی است.وضعیت اشتغال در خرم آباد از شرایط مطلوبی برخوردار نیست و نرخ بیکاری در بین سنین ۱۹ تا ۲۴ سال ۳۵/۵ درصد است. پتروشیمی خرم آباد و شرکت صدر فولاد از جمله مهم ترین صنایع فعال در خرم آباد هستند.این شهر دارای ده بیمارستان، پنج کتابخانهٔ عمومی، دو سینما، دوازده هتل، ده پارک درون شهری و شش مرکز آموزش عالی است.
خایدالو یکی از شهرهای مهم تمدن ایلام و نام باستانی شهر خرم آباد بوده و گفته می شود شهر شاپورخواست به دستور شاپور دوم ساسانی بر خرابه های آن ساخته شده است. از شهرهای مهم تمدن ایلام می توان به خایدالو، ماداکتو، اهواز و شوش اشاره کرد. بسیاری از صاحب نظران معتقدند، هسته اولیهٔ شهر کنونی خرم آباد، خایدالو بوده و در متون مرتبط با آشوریان توضیحاتی در خصوص این شهر وجود دارد که با مکان فعلی خرم آباد مطابقت بسیاری دارد. محتمل است که خرم آباد در این دوره پایگاه سیاسی پادشاهی سیماشکی از سلسله های تشکیل دهنده حکومت ایلام بوده است.
در سال ۶۴۶ پیش از میلاد، آشور بانی پال پادشاه آشور، تمدن ایلام و شهر خایدالو را تصرف و دولت ایلام را نابود کرد. تمدن دیرینه ایلام و شهر خایدالو، پس از هزاران سال مقاومت در برابر اقوام نیرومندی چون سومری ها، اَکَدی ها، بابلی ها و آشوری ها از دشمن خود آشور شکست خورد.

نقل قول ها

خرم آباد. خُرَّم آباد مرکز استان لرستان از شهرهای ایران.
• «به تخت کیان اندر آورد پای // همی بود چندی جهان کدخدای• از آن پس ابر کشور خوزیان // فرستاد بسیار سود و زیان• زبهر اسیران یکی شهر کرد // جهان را از آن بوم و بر بهر کرد• کرا خرم آباد بود نام شهر // از آن بوم خرم کرا بود بهر• کسی را که از پیش ببریددست // براین مرز بودیش جای نشست• برو بوم آن یکسر او را بدی // سرسال نو خلعتی بستدی» -> فردوسی، شاهنامه
• «خرم آباد شهری نیک بوده، اکنون خراب است.» -> حمدالله مستوفی

دانشنامه اسلامی

[ویکی فقه] خرم آباد (ابهام زدایی). خرم آباد ممکن است اسم برای مکان های ذیل باشد: • خرم آباد لرستان، شهرستان، شهر و مرکز استان لرستان• خرم آباد مازندران، شهری در بخش مرکزی شهرستان تنکابن، در استان مازندران
...

گویش مازنی

( خرم آباد ) /Khorrem aabaad/ روستایی از دهستان کالج نور - روستایی در شرق کردکوی که نام قبلی آن خراب مسجد بوده است۳بخش اصلی و قدیمی شهرستان تنکابن & روستایی در حومه ی نور

پیشنهاد کاربران

خرم آباد قلب آذربایجان است ، خرم آباد کلمه ای لری است به معنی محل زندگی تورک ها ، مردم خرم آباد تورک هستند تورک لر تورک لک تورک بختیاری تورک بالاگریوه ای تورک ثلاثی تورک مینجایی تورک فیلی تورک قشقایی و . . . . . لر ها تورک هستند اما متاسفانه پانفارس ها آنها را از تورک جدا کرده اند لر یکی از ایلات قوم تورک است و خاک ماست خرم آباد قلب آذربایجان است خرم آباد خاک آذربایجان است لرستان قلب آذربایجان است لرستان خاک آذربایجان است لر = تورک

خرم آباد مرکز ایالت مهرگان ( لرستان امروزی و استانهای همجوارش ) بوده و هست، خرم آباد یعنی مکان خرم و آباد و از نامهای قبلی آن می توان به خرما آباد* شاپورخواست* خایدالو*ماداکتو* کاسیو اشاره کرد. خرم آباد را ونیز ایران می نامند زیرا سراسر این شهر از چشمه های آب زلال بهره مند است و دژ شاپورخواست همچون نگینی بر انگشتر شهر خرم آباد سر به فلک افلاک کشیده است، دریاچه زیبا و بی نظیر کیو ( آبی رنگ ) ، گرداب سنگی، مناره آجری، پل شاپوری ( شکسته ) ، پل صفوی، پارک جنگلی مخمل کوه، پارجنگلی شوراب، خانه تاریخی آخوندابو، بام شهر، مقبره باباطاهر شاعر ، حمام گپ ، محلات بافت قدیمی شهر ، پارکها و آبشار بیشه در نزدیکی آن و. . . از دیدنیهای قلب ایران شهر خرم آباد است، ۶۷درصد خرم آباد را پهلکها ( لک زبانان ) از طوایف بزرگ حسنوند، بیرانوند، دلفان ، سپهوند، باجول وند و. . . و۳۷درصد را لولربی ها ( لرزبانان ) از طوایف چگنی و بالاگریوه تشکیل می دهند، همدلی مردم خرم آباد بیش از هم زبانی ایشان در جهان بی نظیر است، زنده باد خرم آباد

نام باستانی خرم آباد مرکز لرستان

خایدالو یکی از شهر های تمدن ایلام و هسته اولیه شهر خرم آباد است. این شهر تاریخی در سال ۶۴۰ قبل از میلاد مسیح به دست آشور بانیپال، پادشاه آشور تصرف و نابود شد

بنا بر این گزارش، کتیبه آشور بانیپال درباره فتح و نابودی تمدن ایلام چنین می گوید: در مدت یک ماه و یک روز کشور ایلام ( عیلام ) را با همه پهنای آن، جاروب کردم.

شایان ذکر است؛ شهر خایدالو پس از این، بخشی از دولت آشور شده و در زمان هخامنشیان به همراه لرستان، ایلام کنونی و خوزستان به عنوان سومین ایالت این امپراطوری مطرح شده است

گفتنی است؛ شهر خایدالو که در زمان حکومت اشکانیان یکی از ایالت های شناخته شده بوده، در زمان ساسانیان جای خود را به شهر شاپورخواست می دهد.

خرم آباد شناسی – تاریخ باستان
خایدالو یکی از شهرهای مهم تمدن ایلام و نام باستانی شهر خرم آباد بوده و گفته می شود شهر شاپورخواست به دستور شاپور دوم ساسانی بر خرابه های آن ساخته شده است. از شهرهای مهم تمدن ایلام می توان به خایدالو، ماداکتو، اهواز و شوش اشاره کرد. بسیاری از صاحب نظران معتقدند، هسته اولیهٔ شهر کنونی خرم آباد، خایدالو بوده و در متون مرتبط با آشوریان توضیحاتی در خصوص این شهر وجود دارد که با مکان فعلی خرم آباد مطابقت بسیاری دارد. محتمل است که خرم آباد در این دوره پایگاه سیاسی پادشاهی سیماشکی از سلسله های تشکیل دهنده حکومت ایلام بوده است.

در سال ۶۴۶ پیش از میلاد، آشور بانی پال پادشاه آشور، تمدن ایلام و شهر خایدالو را تصرف و دولت ایلام را نابود کرد. تمدن دیرینه ایلام و شهر خایدالو، پس از هزاران سال مقاومت در برابر اقوام نیرومندی چون سومری ها، اَکَدی ها، بابلی ها و آشوری ها از دشمن خود آشور شکست خورد.


نام شاپورخواست در کتاب های قدیمی تا سال ۶۲۲ هجری ( اوایل قرن هفتم ) قابل رویت است اما پس از قرن هشتم تنها می توان نام خرم آباد را مشاهده کرد. احتمالاً در اواخر قرن هفتم هجری شهر شاپورخواست به کلی ویران و خالی از سکنه شده و مردم آن به قسمت غربی قلعهٔ فلک الافلاک که از لحاظ داشتن آب فراوان و موقعیت مناسب تر و همچنین امنیت، برتری داشت نقل مکان کردند، در حقیقت فلک الافلاک در این زمان هسته اصلی شهر خرم آباد فعلی را تشکیل داد و موجب شکل گیری آن در این منطقه شده است. البته به نظر می رسد که آب شهر شاپورخواست از طریق نهری که از قسمت شرقی شهر می آمده تأمین می شده است که شاید خشک شدن این نهر عامل ترک این منطقه شده است. عوامل متعددی دیگری چون موقعیت سیاسی، ارتباطی و جغرافیایی در شکل گیری شهر خرم آباد دخیل بوده است

خُرمَوه《xormowa》نام خرم آباد که توسط شاپور اول ساسانی ( شاپورخواست یعنی به خواست و اراده شاپور ) ساخته شده و قبلاً در دوره عیلامی خایدالو و خارتیش ( خوار کننده تشنگی به دلیل چشمه های فراوان ) نام داشته است دکتر امان اللّه قُرَشی در ایران نامک ، صفحه ۳۱۰ مینویسد : خُرم در زبان پهلوی ساسانی hu - ream یا هورم / خورم xurm به معنای آباد / شاد / خوش / و در آرامش نام داشته است و آباد بعنوان جزء دوم در واقع مکمل بخش نخست است و دوره ساسانی لفظ آباد 《apat》در اسامی مرکب شهرها معمول بود مثل : شاپورخواست / یزدخواست / یزدکرت خواست و. . . تا آنکه لفظ آپات : آباد بکار رفت. لذا خُرمَوه یعنی جای شاد و آباد.

خرم آباد یعنی قلب ایران در نقشه جغرافیای میهن ، یعنی نخستین سکونتگاه انسانهای هوشمند در ۵۴۴۰۰ سال پیش ( غار کلدر حسنوند ) ، مهد تاریخ و تمدن جهان و خواستگاه قوم بزرگ پهلک ( لکستان ) به نام نامی کاسیت نخستین رام کنندگان اسب در جهان و سازندگان ارابه و ادوات جنگی، خرم آباد یعنی جنگجویان کوهستان

پل صفوی ( پل گپ یا بزرگ ) خرم آباد
مختصات: ۳۳�۲۹′۱۰٫۲۳″ شمالی ۴۸�۲۱′۱۹٫۵۶″ شرقی / ۳۳٫۴۸۶۱۷۵۰�شمالی ۴۸٫۳۵۵۴۳۳۳�شرقی / 33. 4861750; 48. 3554333
پل صفوی یا پل آجری که در میان مردم خرم آباد به پل گپ به معنی پل بزرگ هم شناخته شده است یک پل تاریخی متعلق به دوره صفوی - دوره قاجار است و در خرم آباد، خیابان مجاهدین اسلام، جنب مصلی سابق واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۳۵۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل در مرکز شهر خرم آباد قرار دارد و بخش غربی مرکز شهر را به بخش شرقی متصل می کند. این پل که با ملات آهک و گچ و پایه های از جنس آجر ساخته شده است طولی بیش از ۳۵۰ متر و پهنایی به اندازه ۵٫۸ دارد. ساختمان این پل شباهت فراوانی با ساختمان پل خواجو دارد و همانند آن دارای شاه نشین بوده که بر اثر سیل از بین رفته است. این اثر در زمان شاه سلطان حسین صفوی ساخته شده و به شماره ۲۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

زنده باد لرستان و لکستان
من یک لک تبار مقیم خرم آبادم
خرم آباد را دوست دارم . سرزمین لرستان و لکستان را . اینجا ایران است سرای شیران است
من لکم مرا با نام نامی لک بخوانید خرم آباد شهر من است برادران لُرم را با جان و دل دوست دارم

ئاواخت ئو ئارزوم سَربرزی ئیرونَ
۲۵یخ بنان۹۸

ما لک هستیم از قوم بزرگ لک
از زاغه تا بیرانشهر تاخرم آباد کرمانشاه نهاوند ایلام . الشتر نورآباد هرسین کنگاور دینور صحنه بیستون چمچمال چرداول شیروان بدره آبدانان دره شهر سیمره و رومشکان

لرستان یعنی زادگاه شیرانی چون شیر علی مردون
لرستان یعنی عظمتی همچون کوروش
بزرگترین ثروتم این است که زاده ی لرستان ولکستانم

مرکز استان لرستان، که اکثرا با لکی صحبت میکنند

خرم آباد ، ، یعنی عشق من، میبوسم خاک زادگاهم میبوسم ذره ذره خاک پاکت، بیشه شیرانت چو علی مردان وشیخه چو ملکمه خان چو همه دلیرانت ( لک ولر ) واین شعر از استاد بروجردی تقدیم میکنم، ، ، ، ، ، لرستان زادگاه کاسیان است
لرستان قبله اشکانیان است
لرستان هزاران مرد غیرتمند دارد
دلیرانی چو بیرانوند دار

مقاله ایی که می خوانید نوشته استاد �اسحاق عیدی� از پژوهش گران خرم آبادی است. مقاله ای مهم درباب شناخت پیشینه شهر خرم آباد.

اشاره ای کوتاه به تاریخ خرم آباد در هزاره سوم پیش از میلاد

پیش از ظهور دولت ماد، بزرگترین امپراطوری جهان روزگار باستان یعنی سلسله شاهان ایلام بر بخش بزرگی که از شمال لُرستان تا بوشهر امروزی را در بر می گرفته است، فرمان می رانده اند.
ظهور فرمانروایان ایلام به هزاره سوم یعنی ۲۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح می رسد. در هزاره نخست حکومت شاهان ایلام، سه سلسله روی کار آمده اند که عبارتند از: شاهان آوان، شاهان سیماشکی و نایب الحکومه های بزرگ که منشا آنان نیز به شاهان سیماشکی می رسد.

سیماشکی
پژوهش های به عمل آمده نشان می دهد که خاستگاه شاهان سلسله آوان، دزفول امروزی بوده است و مقر فرمانروایی شاهان سیماش یا سیماشکی به نقطه ای از ایلام گفته می شده است که نزدیک خرم آباد امروزی قرار داشته است. پای تخت نایب الحکومه های بزرگ نیز شهر باستانی شوش بوده است. متاسفانه بیشتر مورخان ایرانی و لُرستانی که تا امروز در زمینه تاریخ لرستان قلم زده اند، از تاریخ این سرزمین در عصر شاهان ماد و ایلام کمتر سخن گفته اند و از آثار مورخان بیگانه تنها دو اثر درخور توجه را می توان نام برد که در این زمینه اشاراتی کرده اند.
۱٫ تاریخ عیلام، نوشته پیرآمیه Pier Amie که آن را خانم شیرین بیانی در سال ۱۳۴۹ به فارسی برگرداند و دانشگاه تهران منتشر کرد.
۲٫ امپراطوری ایلام Das Reich Elan، اثر والتر هنتیس Walter Hinz که در سال ۱۹۶۴ به زبان آلمانی منتشر گردید، و در سال ۱۹۷۲ توسط خانم جنیفربارنز Jennifer Barnes تحت عنوان �دنیای فراموش شده ایلام� به زبان انگلیسی ترجمه و انتشار یافته است.
پیرآمیه، سیماش را یکی از ایالت های شمالی ایلام می داند که �برسایر ایالات متحده این مملکت برتری و پیشی� گرفته اند. ( ۱ )
از طرفی والتر هنتیس از سه نقطه ی مهم به عنوان پایتخت های سه گانه ایلام در ادوار مختلف تاریخ این سرزمین نام برده است که عبارتند از: سیماشکی ( خرم آباد ) ، آوان ( دزفول ) و شوش.
در متن کتاب موقعیت و محدوده جغرافیایی سیماشکی کاملا مشخص نشده است. و قرائنی که بتوان با اتکا به آنها به شناسایی این محل دست زد، دقیقا ارائه نگردیده است.
به نظر این نگارنده سیماشکی یا سیماش، یعنی پایتخت، نخستین شاهان ایلام باستان یعنی سلسله ی ایگه هالکیان Igehalkids در منطقه چگنی امروزه قرار داشته که نام یکی از بخش های لُرستان است و در جنوب غربی خرم آباد قرار دارد. این اظهار نظر متکی به قرائن زیر است:
۱ - یکی از دهستان های این بخش به نام �سماق� معروف است که تحریف شده کلمه ایلامی �سیماک� و بازمانده از دو واژه سیماش یا سیماشکی ایلام باستان است. ( ۲ )
۲ - مرکز این بخش امروزه دوره Dura نام دارد که یادآور واژه ( Dru ) به معنای: کاخ و شهر در زبان ایلام باستان است و نام دور اون تاش Dur un tash ایلامی شاهد این ادعا است. دور اون تاش در زبان ایلام باستان به معنای شهر اون تاش است. هرچند این تپه تاکنون خاکبرداری و کاوش نشده است، ولی آثار مشهود در آن نشانگر آن است که این دژ عظیم، روزگاری از موقعیت ویژه ای برخوردار بوده است.
۳ - علاوه بر دو مورد فوق، در منطقه چگنی اسامی خاص جغرافیایی بسیاری وجود دارد که معنای مشخص آنها در گویش لُری امروز، فراموش شده است. ولی با کمی دقت میتوان ردپای تاریخی آنها را تا روزگار ایلام باستان پی گرفت. از جمله:
الف ) ترهان Tarhan که به احتمال قریب به یقین تحریف شده واژه “دورهان” Durhan یا “دوران” Duran در زبان ایلامی است.
ب ) کشکان، کش ماهور، نای کش که هریک به نوبه خود نام کش کوشا Kash Kusha فرمانروای ایلامی را تداعی می کند.
امید است این فرضیات بتواند راه گشای پژوهشگرانی باشد، که در آینده در زمینه تاریخ خرم آباد و لُرستان در هزاره های سوم، دوم و اول پیش از میلاد کار خواهند کرد. شاید در این راه بتوان گوشه ای از تاریخ پنهان و فراموش شده لُرستان را کشف نمود.

ماداکتو
از طرفی، مورخان و پژوهشگران بسیاری، اسامی برخی از اماکن و شهرها را در ارتباط با تاریخ ایلام ذکر کرده اند که والتر هنتیس آنها را در کتاب خود نیاورده است. از جمله ماداکتو Madaktu است که سرپری مایکن آن را �واقع در منتصف مجرای رودخانه کرخه� ( ۳ ) می داند و از نظر قدرت و اهمیت �رقیب شوش بوده است�. ( ۴ )
شادروان رشید یاسمی نیز این شهر را با نام مدکتو، دومین پای تخت کودورناخونته Kudur Nakhanta ( 692 - 693 ) ، پس از شوش آورده است. و محل آن را در کرخه علیا ( نزدیک محلی موسوم به دره شهر در دشت سیمره ) ذکر کرده است. ( ۵ )
ژاک دومرگان Jaque de morgan، مدعی است که در دره شهر خرابه های ماداکتو ا بازیافته و آن را دومین پایتخت ایلام می داند. ( ۶ )

خایدالو
دومین شهر، شهری است به نام �خایدالو� که ظاهرا در محل خرم آباد امروزی قرار داشته است. از مورخین ایرانی، نخستین کسی که از خایدالو – بدون ذکر ماخذ - نام برده است شادروان پیرنیا است. ( ۷ ) .
گریشمن این نام را �هیدالو� نوشته است و ان را ناحیه پر ثروت شوشتر می داند. ( ۸ ) . این نام به نگارش �میدالو� به گفته شادروان رشید یاسمی: درکنار شط کارون در طرف بالا واقع بوده است، و از شوش به آنجا” ۲۲ فرسنگ به خط مستقیم مسافت بوده است. چنانکه میان میدالو مالمیر ( ایذه ) ۱۳ فرسخ می شمرده اند. محل فعلی آن شهر را دز ملکان می دانند. ( ۹ )
ژاک دومرگان از قول ژ. ماسپرو G. Maspero خای دالو را در بخش های گمنامی که ماد را احاطه کرده است دانسته و اضافه می کند که �در جنوب خرم آباد جلگه زیبایی است، و در آن دیه های چندی وجود دارد. نزدیک این دهات تپه های مصنوعی بزرگی است که تحقیق و کاوش در آنها بسیار جالب توجه است. و من فکر می کنم با خای دالوی متون آسوری مطابقه می کند. در آنجاست که متحملاً، شاه ایلام ( کدورنان خونتا ) به هنگام حمله فاتحین شمال و اشغال ماداکاو به آن گریخته و پناه جسته است� ( ۱۰ ) .
پیرآمیه نویسنده تاریخ عیلام نیز مانند والتر هنتیس نه از ماداکتو ذکری به میان آورده است و نه اشاره به خایدالو یا هیدالو دارد.

شاپورخواست
و اما شاپورخواست، در این زمینه به خاطر جلوگیری از تطویل کلام و رعایت گنجایش صفحات نشریه از اشاره به شاپورخواست و ارتباط آن با شهر خرم آباد، خود داری می شود. خوانندگان عزیز می توانند به جلد نخست کتاب گرانقدر �آثار باستانی و تاریخی لرستان� نوشته آقای حمید ایزدپناه مراجعه فرمایند.

نتیجه
ماحصل سخن آنکه در مجموع، به استثنای شادروان پیرنیا هیچ یک از مورخین و پژوهش گران خایدالو و ماداکتو را نه تنها در لُرستان بلکه در محل فعلی خرم آباد امروزی محسوب نمی دارند و آنچه تا حدودی مسلم است سیماشکی است که در هزاره دوم پیش از میلاد پای تخت امپراطوری بزرگ ایلگه ها لکیان یعنی نخستین شاهان بزرگ ایلام بوده است و نام شاپورخواست نیز با توجه به ماخذ موجود نام خرم آباد در عصر شاهان ساسانی بوده است.

پی نوشت ها:
یک: تاریخ عیلام، پیرآمیه، ترجمه شیرین بیانی، ص ۴۱ - ۴۵٫

دو: این نظریه مورد تایید و تصدیق شادروان حسام الدین ضیایی نیز قرار گرفت. نامبرده که از محققین و پژوهش گران صاحب نام و عنوان خرم آباد بود چندی است که چهره در نقاب خاک کشیده، یادش گرامی و روانش شاد باد.
سه: تاریخ ایران، سرپرسی سایکس، ترجمه سید محمد تقی فخر داعی گیلانی، جلد ۱، ص ۵۵٫
چهار: همان جا.
پنج: کُرد و پیوستگی نژاد او، رشید یاسمی، تهران، امیرکبیر، بی تا، ص ۶۰٫
شش: جغرافیای غرب ایران، ژاک دومرگان، ترجمه و توضیح دکتر کاظم ودیعی، تبریز، بی�تا، ۱۳۳۹، ص ۲۴۹ - ۲۵۰٫
هفت: ایران باستان، حسن پیرنیا، مشیرالدوله، ج ۱، ص ۱۳۰٫
هشت: مقدمه ای در مسجد سلیمان گریشمن، ترجمه مسعود رجب نیا.
نه: کرد و پیوستگی نژاد او، ص ۶۰٫
ده: جغرافیای غرب ایران، ص ۲۴۹ و ۲۵۰٫

منبع: �شقایق� نشریه لُرستان شناسی، سال اول، شماره ۳ و ۴، پاییز و زمستان ۱۳۷۶٫ این نوشته در شقایق با عنوان �سیماشکی، ماداکتو و خایدالو� منتشر شده است.




کلمات دیگر: