کلمه جو
صفحه اصلی

دروازه قران

فرهنگ فارسی

دروازه ای بود در مدخل شیراز بر سر راه اصفهان و آن از بناهای عضدالدوله دیلمی و بسیار مستحکم بود. در سال ۱۳۱۵ ه. ش . آنرا خراب کردند. دروازه کنونی بهمت مرحوم (( ایگار ) ) بر شالده دروازه قدیمی و تقریبا بهمان سبک اولی و با تزیینات جدید ساخته شده است .

دانشنامه عمومی

دروازه قرآن. مختصات: ۲۹°۳۸′۸٫۲۳″ شمالی ۵۲°۳۳′۴۲٫۶۶″ شرقی / ۲۹٫۶۳۵۶۱۹۴°شمالی ۵۲٫۵۶۱۸۵۰۰°شرقی / 29.6356194; 52.5618500
دروازه قرآن یکی از دروازه های به جای مانده از دوره های قدیم در شیراز است که امروزه به عنوان یکی از آثار تاریخی این شهر به حساب می آید.
در قدیم شیراز دارای ۶ دروازه بوده است. هم اکنون در شیراز دروازه ای به جز دروازه قرآن وجود ندارد اما مردم شیراز هنوز به محل دروازه های قدیمی اشاره می کنند که عبارتند از:'دروازه قرآن، دروازه اصفهان، دروازه سعدی، دروازه قصابخانه، دروازه کازرون، دروازه شاه داعی الی اله'<گلشن شیراز"ref name">در مدخل تنگ الله اکبر با دروازه ای روبرو هستیم، که به دروازه قرآن معروف شده است. این دروازه به دستور عضدالدوله دیلمی ساخته شده است. وجه تسمیه آن بخاطر قرآنی است، که به دستور امیر در آن گذاشته شده بود تا مسافرین به سلامت از زیر آن عبور کنند. این طاق به مرور زمان به خرابی رفت، تا این که در زمان کریم خان زند از نوساخته شد و قرآن معروف به «هفده من» که منسوب به خط سلطان ابراهیم نوه شاهرخ تیموری در اتاقک بالای آن گذاشته شد. قران مذکور در حال حاضر در موزه پارس شیراز نگهداری می شود. این دروازه با نابخردی شهرداری شیراز در سال۱۳۱۵شمسی با دینامیت ویران شد. باردیگر این دروازه با بلندنظری یکی از بازرگانان معروف شیراز بنام حسین ایگار در سال ۱۳۲۸شمسی تجدید بنا گردید. در اتاقک های کناری این بنا، ایگار و همسرشان دفن گردیده اند.این بنا در تاریخ ۱۹/۹/۱۳۷۵باشماره ۱۸۰۰در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.<گلشن شیراز"ref name">دروازه قرآن در شمال شرقی شهر شیراز در تنگ الله اکبر میان کوه چهل مقام و کوه باباکوهی قرار دارد و در واقع در خروجی شیراز بسمت شهر مرودشت واقع شده است.این بنای تاریخی در کنار فلکه طاووسیه شیراز قرار دارد. دروازه قرآن در فاصله کمتر از ده متری مقبره خواجوی کرمانی و همچنین فاصله کمتر از پانصد متری باغ جهان نما و همچنین فاصله کمتر از هزار متری مقبره شاعر نامدار پارسی زبان حافظ شیرازی و باغ جهان نما قرار دارد.مسیلی که (یعنی "محل سیل") هزاران سال در منطقه دروازه قرآن وجود داشته و در هر دوره ای به راحتی سیلاب را هدایت می کرده است با تبدیل شدن به اتوبان و پارک سبب شد تا در سیلاب نوروز ۹۸ یک فاجعه مرگ بار به وجود بیاید و انسان های بی گناهی قربانی شوند.
این دروازه در ابتدا در زمان عضدالدوله دیلمی ساخته شد و قرآنی در آن جای داده شد تا مسافران با گذر از زیر آن متبرک شوند. در دوره زندیه کریم خان زند این دروازه را بازسازی کرد و اتاقی به بالای آن افزود و دو جلد قرآن بزرگ نفیس، به خط سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری، در اتاقک بالای آن جای داد. این قرآن ها، که به «قرآن هفده کیلوگرم» معروفند، اکنون از دروازه قرآن به موزه پارس انتقال یافته اند. دروازه قرآن در دوره قاجاریه به علت وقوع چندین زلزله دچار صدمات زیادی شد که محمد زکی خان نوری آن را تعمیر نمود. این بنا در گذشته طاق قرآن نیز نامیده شده است. روزهای اول هرماه مردم از شهر خارج شده و از زیر این طاق عبور می کرده اند.در سال ۱۳۱۵ این بنا توسط شهردار وقت شیراز تخریب شد. دروازه قرآن در سال ۱۳۲۸ شمسی با همت یکی از بازرگانان شیراز به نام حاج حسین ایگار معروف به اعتماد التجار، با فاصله کمی از دروازه کهن ساخته شد. دروازه جدید در اندازه بزرگ تر، شامل دهانه قوس تیزه دار و دو ورودی کوچک بر روی جرزهای دو طرف و اتاق مستطیل شکلی بر فراز آن برای گذاشتن قرآن ساخته شد. در این بنا، آیاتی از قرآن را به خط ثلث و نسخ دور تا دور در دروازه قرآن نگاشته اند؛ در پیشانی شمالی این طاق آیه: «انّ هذا القرآن یهدی للتی هی اقوم». (سوره اسراء، آیه ۹) و بر پیشانی جنوبی و سمت شهر شیراز آیه: «قل لئن اجتمعت الانس و الجنّ علی…». (سوره اسراء، آیه ۸۸) و در گوشه غربی طاق آیه: «انّا نحن نزّلنا الذّکر» و ادامه آیه در گوشه شرقی: «و انّا له لحافظون» (سوره حجر، آیه ۹) نوشته شده است. در تاریخ ۵ فروردین ۱۳۹۸ در دروازه قرآن سیلاب عظیمی آمد، که هموطنان زیادی جان خودشان را از دست دادند، اما به دروازه قرآن آسیبی نرسید.

دانشنامه آزاد فارسی

دروازه قرآن.
دروازۀ قرآن
(نام قدیمی: طاق قرآن) دروازه ای در مدخل شهر شیراز بر سر راه اصفهان. از بناهای عضدالدوله دیلمی، حاکم فارس، است که به مرور ایام، رو به فرسایش و ویرانی نهاده بود تا آن که کریم خان زند به بازسازی آن پرداخت؛ برفراز این دروازه، اتاق کوچکی ساخت و در آن قرآن خطی ارزشمندی به خط سلطان ابراهیم بن شاهرخ (برادر بایسنقر میرزا) به شیوه ثلث (و در واقع به قلم محقّق) قرار داد تا مسافران به برکت و حرمت عبور از زیر قرآن، از بلایا و خطرات احتمالی سفر در امان باشند. در شیراز به این قرآن، که پس از فرسودگی دروازه قرآن به موزۀ پارس منتقل شد، «قرآن هفده من» می گویند. دروازۀ کنونی در ۱۳۲۷ به همت مرحوم حسین ایگار (اعتماد التجّار) بر شالودۀ دروازه قدیمی و تقریباً به همان سبک ساخته شده است، و قرآن دیگری در آن نگهداری می شود.

دانشنامه اسلامی

[ویکی اهل البیت] دروازه قرآن. دروازه قرآن یکی از نمادهای، تأثیر قرآن بر زندگی مردم ایران و از بناهای ارزشمند اسلامی در کشور ما به شمار می آید.دروازه قرآن، بنایی است اسلامی ایرانی که با معماری خاص خود در ورودی تعدادی از شهرهای ایران خودنمایی می کرده و می کند.از اینکه در طول تاریخ چه تعداد دروازه قرآن و در چه شهرهایی بنا شده است، اطلاع دقیقی در دسترس نیست؛امّا گزارش های تاریخی و نیز بناهای باقی مانده، حکایت از اهمیت این گونه بناها در فرهنگ دینی مردم ایران دارد.
در میان دروازه قرآن هایی که در ایران وجود داشته و دارد، دروازه قرآن شیراز،هم از نظر قدمت و هم از دیدگاه شهرت عمومی از اهمیت ویژه ای برخوردار است،از این رو به بررسی بنای این دروازه و دوره های تاریخی گذشته بر آن و نیز بررسی اعتقاد مردم به آن و گویه های عامیانه درباره آن می پردازیم.
مرحوم شهری درباره دروازه های شهر تهران می گوید:«در هر طرف از جهات چهار گانه شهر، سه دروازه وجود داشت».
هر یک از این دروازه ها به نامی شهرت داشت.پاره ای از این دروازه ها بر اساس راه اصلی شهر مقصد،نامگذاری می شد. مثلاً: دروازه ای که سر راه قزوین بود به دروازه قزوین نام می گرفت و برخی دروازه ها به نام همان محل نام گذاری می شد. مانند: دروازه ری و تعداد دیگری از دروازه ها به دلیل خصوصیت ویژه آن نامگذاری می شد. مانند: دروازه قرآن.
امّا دروازه قرآن ،معمولاً به شکل بناهایی طاقی شکل هستند که جایگاه ویژه ای در بالای این طاق ها برای قرار دادن یک یا چند جلد قرآن کریم در نظر گرفته می شود و هدف از بنای این گونه ساختمان ها، عمل به آموزه هایی است که سفارش به پناه جویی از قرآن کریم کرده و مردم را به امنیت یابی از طریق قرآن تشویق و ترغیب نموده است.
در شمال شهر شیراز در مسیر اصفهان به شیراز در میانه کوه های بابا کوهی و چهل مقام، تنگ راهی وجود دارد که آن را تنگه الله اکبر می خواندند.در کناره راه اصلی،بنای تاریخی به چشم می خورد که مشهور به دروازه قرآن است.وجه تسمیه این بنا ـ دروازه قرآن ـ به خاطر قرآنی است که در درون اتاقکی بر بالای این بنا جای داده شده است.
درباره بنای اصلی دروازه قرآن شیراز گفته اند:در زمان حکومت شیعی آل بویه، هنگامی که عضدالدّوله دیلمی در فارس حکومت می کرد.در حدود سال 328 (هـ.ق) به دستور او بنای دروازه شیراز نهاده شد تا قرآنی را بر بالای دروازه گذاشته تا مردم، هنگام ورود و خروج از زیر قرآن رد شوند و مسافران به برکت عبور از زیر آن به سلامت،مسافرت خود را به پایان برند.این دروازه، شامل یک طاق مرتفع از نوع طاق کجاوه ای در وسط طاق با ارتفاع کم در طرفین بوده است.


کلمات دیگر: