خون بس

خون بَس یا به گفتهٔ اهالی محلی بختیاری خین بس یکی از رسوم قومی بختیاری و گاهی سایر لرتباران از جمله لرهای بویراحمدی و لرستان، است که برای جلوگیری از ادامهٔ جنگ و دعوا و پایان دادن به قتل و کشتار و اصلاح روابط خانواده ها به آن مبادرت می ورزند.
««خون بس» ثبت ملی می شود». روزنامهٔ شرق (۱۵۸۸). ۱۳۹۱. بایگانی شده از اصلی (PDF) در ۷ مرداد ۱۳۹۱. از پارامتر ناشناخته |ماه= صرف نظر شد (کمک)
همانند دیگر طوایف و اقوام، در بین بختیاری ها نیز درگیری هایی رخ می داد که گاهی بسیار شدید بوده و منجر به کشته شدن افرادی نیز می گردید. این کشته شدن سبب کینهٔ بیشتر شده و خانوادهٔ مقتول برای انتقام گرفتن اقدام به قتل یکی از نزدیکان قاتل کرده و این قضیه برای مدت طولانی ادامه می یافت. برای جلوگیری از تداوم این کار، بزرگان طوایف دیگر جمع شده و سران دو طایفه ای را که با هم اختلاف داشتند با هم آشتی می دادند. برای تحکیم حالت صلح، معمولاً دختر فرد قاتل یا یکی از بستگان نزدیک او را به عقد پسر مقتول درمی آوردند تا غائله پایان یابد. به این جهت به این نوع ازدواج خون بس می گفتند. این دختر در زندگی خود همیشه مورد آزار خانوادهٔ شوهرش قرار داشت و از کمترین حقوق معمول نیز، بی بهره بود به طوری که سرنوشت این گونه زنان در بین بختیاری ها به صورت ضرب المثل درآمده است. پس از پذیرش خون بس از جانب طرفین، نامه ای هم نوشته می شد که دو طرف آن را تأیید می کردند.
شیوهٔ اجرای این رسم در میان طوایف و اقوام مختلف متفاوت است؛ در میان اعراب خوزستان، چهار زن به عنوان «دیه» به طایفه مقتول داده می شود؛ یک زن به خانوادهٔ مقتول و سه زن دیگر به بقیهٔ طایفه. در عشایر بختیاری و لر در ازای هر مقتول یک زن، به علاوهٔ زمین و گاه مقداری پول پرداخت می شود. در میان اعراب زنی که به عنوان خون بس می رود «فصیله» نام دارد که حق و حقوق چندانی ندارد؛ حق طلاق و شیربها ندارد و تنها از طرف شوهر برای او مهریه ای تعیین می شود. در خون بس حتی ممکن است دختری که به خون بها می دهند حتی یک ساله باشد و متعهد می شوند که وقتی به سن بلوغ رسید، او را به عقد خانوادهٔ مقتول درآورند.
در مراسم خون بس، قرآنی توسط ریش سفیدان وسط گذاشته و قاتل بخشیده می شد. خانواده قاتل نیز هدایایی برای خانواده مقتول می آوردند که با آیین خاصی این هدایا پذیرفته می شد.

خون بَس (مردم شناسی)
(یا: خون صلح؛ در تداولِ عامه: خون بَست) ازدواج دختر و پسری از دو خانوادۀ متخاصم برای خواباندنِ انتقام کشیِ یکی از طرف های درگیر، به خاطر قتل فردی از طایفه یا عشیره شان، به دست طرفِ دیگر. این رسم، به ویژه در میان عشایر کُرد و لُر رایج بوده است. رسم چنان بود که چون فردی از عشیره ای به دستِ فردی از عشیره ای دیگر به قتل می رسید، قاتل به بازماندگانِ مقتول سپرده می شد تا قصاص شود. اگر عشیرۀ فرد قاتل از سپردنِ قاتل خودداری می کرد، افراد عشیرۀ مقتول می کوشیدند به خونخواهی، فردی را از آن عشیره به قتل رسانند و بدین سان بود که موجی از کشت و کشتار از نسلی به نسلی دیگر در زمانی دراز به راه می افتاد. در چنین مواقعی خون بس، یگانه راهِ متوقف کردنِ کشت وکشتار بود.