اِسْکَندَرنامۀ نِظامی
سرودۀ نظامی گنجوی، منظومه ای رزمی و حکمی دربارۀ زندگی اسکندر مقدونی به فارسی. این اثر پنجمین مثنوی از خمسۀ نظامی است. تاریخ تألیف آن در نسخ متفاوت است، اما، به استناد برخی قراین، در حدود ۵۹۳ق سروده شده است. وزن آن فعولن فعولن فعولن فعول و مجموعاً ۱۰,۵۰۰ بیت است. اسکندرنامه به دو بخش مجزا تقسیم شده است: شرف نامه/اسکندرنامۀ برّی که منظومه ای رزمی ـ تاریخی است و به نصرت الدین ابوبکر، از اتابکان آذربایجان، تقدیم شده و اقبال نامه/خردنامۀ اسکندری/اسکندرنامۀ بحری که منظومه ای حکمی ـ اخلاقی است و گویا به نام عزالدین ابوالفتح مسعود، حاکم موصل، سروده شده است. شرف نامه داستان اسکندر مقدونی از ولادت تا فتح ممالک و بازگشت به روم است و اقبال نامه در حکایت اسکندر در هیئت فیلسوفی فرمانروا، حکیمی فرزانه و پیامبری دین پرور و سرانجام مجالس او با حکمای بزرگ و پایان زندگی اسکندر و حکمای معاشر با اوست. در اقبال نامه اسکندر و ذوالقرنین یکی می شوند. اسکندرنامه اثر دورۀ پختگی نظامی است و او در نظم آن به اسکندرنامۀ قدیم و روایت های شایع دربارۀ اسکندر نظر داشته و گاه اشتباهات تاریخی آن ها را آورده است. این اثر تلفیقی است از حوادث تاریخی و روایت های داستانی. اسکندرنامه نخستین بار به تصحیح وحید دستگردی منتشر شده است (تهران، ۱۳۱۷ش). شاعران پس از نظامی به تقلید از این منظومه اسکندرنامه ها نوشته اند، ازجمله آیینۀ اسکندری امیرخسرو دهلوی، خردنامۀ اسکندری عبدالرحمان جامی، سدّ اسکندری امیرعلی شیرنوایی، اسکندرنامۀ ابوعلی حسین بن مراغی و اسکندرنامه معروف به قصۀ ذوالقرنین از بدرالدین بن عبدالسلام کشمیری (اواخر قرن ۱۰ق).
سرودۀ نظامی گنجوی، منظومه ای رزمی و حکمی دربارۀ زندگی اسکندر مقدونی به فارسی. این اثر پنجمین مثنوی از خمسۀ نظامی است. تاریخ تألیف آن در نسخ متفاوت است، اما، به استناد برخی قراین، در حدود ۵۹۳ق سروده شده است. وزن آن فعولن فعولن فعولن فعول و مجموعاً ۱۰,۵۰۰ بیت است. اسکندرنامه به دو بخش مجزا تقسیم شده است: شرف نامه/اسکندرنامۀ برّی که منظومه ای رزمی ـ تاریخی است و به نصرت الدین ابوبکر، از اتابکان آذربایجان، تقدیم شده و اقبال نامه/خردنامۀ اسکندری/اسکندرنامۀ بحری که منظومه ای حکمی ـ اخلاقی است و گویا به نام عزالدین ابوالفتح مسعود، حاکم موصل، سروده شده است. شرف نامه داستان اسکندر مقدونی از ولادت تا فتح ممالک و بازگشت به روم است و اقبال نامه در حکایت اسکندر در هیئت فیلسوفی فرمانروا، حکیمی فرزانه و پیامبری دین پرور و سرانجام مجالس او با حکمای بزرگ و پایان زندگی اسکندر و حکمای معاشر با اوست. در اقبال نامه اسکندر و ذوالقرنین یکی می شوند. اسکندرنامه اثر دورۀ پختگی نظامی است و او در نظم آن به اسکندرنامۀ قدیم و روایت های شایع دربارۀ اسکندر نظر داشته و گاه اشتباهات تاریخی آن ها را آورده است. این اثر تلفیقی است از حوادث تاریخی و روایت های داستانی. اسکندرنامه نخستین بار به تصحیح وحید دستگردی منتشر شده است (تهران، ۱۳۱۷ش). شاعران پس از نظامی به تقلید از این منظومه اسکندرنامه ها نوشته اند، ازجمله آیینۀ اسکندری امیرخسرو دهلوی، خردنامۀ اسکندری عبدالرحمان جامی، سدّ اسکندری امیرعلی شیرنوایی، اسکندرنامۀ ابوعلی حسین بن مراغی و اسکندرنامه معروف به قصۀ ذوالقرنین از بدرالدین بن عبدالسلام کشمیری (اواخر قرن ۱۰ق).
wikijoo: اسکندرنامه_نظامی