کلمه جو
صفحه اصلی

نوک اردکی

دانشنامه عمومی

نوک اردکی یا ارنی ترنگ یا پلاتی پوس جانوری است پستاندار از رده پستانداران، راسته تک سوراخیان (Monotremata) و خانواده نوک اردکیان (Ornithorhynchidae) که در جنوب خاوری استرالیا و جزیره تاسمانی در کنار نهرها و رودها، زندگی می کند. درازای این جانور از نوک تا دم به ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر می رسد. وزنش یک تا دو کیلوگرم است.بدنش پوشیده از موی کوتاه، نرم و قهوه ای رنگ است و دمی پهن دارد. منقارش پهن و به شکل منقار مرغابی است. نوک منقار این جانور دارای عصبهای حساسی است که در یافتن غذا به جانور کمک می کند. غذای نوک اردکی کرم ها، حشره ها، نرم تنان، خرچنگ های ریز و بعضی دیگر از جانوران آبزی است.
این جانور منقاری شبیه به منقار اردک دارد. دارای پاهای پره دار است و تخم نیز می گذارد؛ ولی با همه این صفات با اردک خویشی ندارد پرنده نیست، زیرا به جای دو پا، چهار پا، و به جای پر، مو دارد. نوک اردکی به حالت وحشی فقط در استرالیا و جزیره تاسمانی یافت می شود. سال ها بود که حتی در باغ وحش های کشورهای دیگر نیز پیدا نمی شود. نوک اردکی جانوری گوشه گیر است و نگهداری و مراقبت از آن آسان نیست. برخی از نخستین ماندگاران در استرالیا، پوست چند تا از آنها را برای دانشمندان انگلستان فرستادند. دانشمندان ابتدا خیال کردند که این ماندگاران به قصد شوخی منقار پرنده ای را به پوست حیوانی متصل کرده اند. در استرالیا زمانی پیش از حال حاضر تعداد نوک اردکی ها زیاد بود اما بسیاری از آنها را به خاطر پوستشان کشتند. اکنون قوانینی برای حفاظت آنها وضع شده است. نوک اردکی بیشتر وقت خود را در آب به سر می برد و شناگر و غواص قابلی است. از کرم و خرچنگ خاردار و سایر حیوانات کوچک تغذیه می کند. آن ها بر کناره های رودها و جویبارهایی که در آنجا زندگی می کنند دالان های درازی برای لانه خود حفر می کنند. نوک اردکی ماده هر بار فقط یک یا دو تخم می گذارد. با آنکه تقریباً ۶۰ سانتی متر طول دارد تخمش بسیار کوچک است و از دو و نیم سانتیمتر درازتر نیست. البته نوزادی که از تخم بیرون می آید کوچک است؛ ولی با سرعت زیاد رشد می کنند و مانند نوزاد سایر پستانداران از پستان مادر شیر می خورد. وقتی که نوزادان خیلی کوچکند مادر موقع شیر دادن آنها را با دمش بی حرکت نگه می دارد.
نوک اردکی بالغ دندان ندارد و غذایش را به کمک نوک سفت منقارش خرد می کند و می خورد. نوک اردکی نر بزرگ تر از نوک اردکی ماده است و پاهای عقبی آن هر کدام یک خار دارند که به یک کیسه زهر متصل است. نوک اردکی ماده در بهار یک تا سه تخم می گذارد، قطر هر تخم ۲ سانتیمتر است و پوستی سفید و چرم مانند دارد. حیوان ماده معمولاً ۷ تا ۱۰ روز روی تخم ها می خوابد.نوزاد نوک اردکی به کمک دندانی که در فک بالا دارد پوسته تخم را پاره می کند. برهنه و نابینا و ناتوان به دنیا می آید و سه سانتی متر طول دارد و از شیری که از سوراخهای شکم مادر تراوش می شود، تغذیه می کند. عمر نوک اردکیها حدود ۱۰ سال است.چنگال های پاهای عقبی مجهز به زهری هستند که در صورت برخورد اثر دردناکی دارند.این حیوان مانند موش کور در تونل هایی که می کند زندگی می کند با این تفاوت که یک سوی این تونل ها به آب منتهی می شود.دو یا سه تخم را در انتهای لانه می گذارد که چسبناک و نرم اند.نوزادان پس از خروج از تخم با لیس زدن خز مادر شیری را که از آن تراوش می شود می خورند.
نوک اردکی چشمانی تیزبین دارد، اما آنها را فقط وقتی در خشکی یا روی آب است باز می کند. این جانور در زیر آب به حس لامسه اش یا حس ویژه ای که به کمک آن پالس های ضعیف الکتریکی ساطع شده از صید را ردیابی می کند اتکا دارد.

دانشنامه آزاد فارسی

نوکْ اُرْدَکی (platypus)
نوکْ اُرْدَکی
مرغ سان یا پستاندار تخم گذار Ornithorhynchus anatinus. در تاسمانی۱ و نواحی شرقی استرالیا یافت می شود. نیمه آب زی است، چشم هایی کوچک دارد، و فاقد گوش های خارجی است. آرواره هایش شبیه منقار اردک است. نوک اردکی در نقب هایی عمیق در طول ساحل رودخانه زندگی می کند و در لانه ای زبر دو تخم می گذارد. این جانور از کرم های آب و حشرات تغذیه می کند و زمانی که کاملاً رشد کند به طول ۶۰ سانتی متر می رسد. نوک اردکی ها میدان الکتریکی کوچکی را، که اعصاب و فعالیت عضلانی شان ایجاد می کند، در می یابند و با این روش شکارشان را صید می کنند. نرها دارای سیخ های سمّی تیزی روی پاهای عقبشان اند که از آن ها برای دفاع استفاده می کنند. سیخ ها، بعد از لگدزدن، دست کم ترکیبی از چهار نوع سم متفاوت را پخش می کنند که منجر به درد شدیدی می شود. درمان ممکن است چند هفته طول بکشد. در ۱۹۹۸، محققان امریکایی که در زمینۀ خواب با حرکات سریع چشم (آر ای ام) تحقیق می کردند، نشان دادند این گونه خواب در نوک اردکی ها بیشتر از جانوران دیگر است. قبلاً تصور بر این بود که فقط پستانداران جفت دار رؤیا می بینند.Tasmania


کلمات دیگر: