بته جقه

بُته جـِقّه، نقش سرو سرافکنده که نشانه ایران و ایرانیان است.بته جقه نقشی است که در تاریخ هنرهای سنتی همیشه مورد توجه بوده و در تزیین انواع صنایع دستی به ویژه پارچه، قالی و گلیم، کاشی سفال، شال بافی، نساجی، خاتم، تشعیر و زربافی در اندازه ها و اشکال گوناگون سهم زیادی دارد. همچنین به شکل زیوری است که از پر درنا یا کلنگ یا مرغ ماهیخوار سازند و بر کلاه نهند و بیشتر بهادران و دلیران بر سر گذارند.زربفت ابریشمی ایرانی. عبدالله سلامی. ۱۳۱۸ خورشیدی   زربفت ابریشمی ایرانی. سید حسین مژگانی. ۱۳۴۲ خورشیدی   ظروف مسی در لاهیج   فرش بافته شده در سده ۱۸ میلادی در باکو   ساری ابریشمی در کانچیپورام
اصل و منشاء طرح ایرانی بته جغه را به آتش مقدس، به کاج، به نخل، به بادام، به گلابی و هم چنین به کیسه چرمی، به شکل باسمه ای مشت بسته و حتی به شیارهایی که برحسب اتفاق رودخانه جومنا در مسیر خود از دره کشمیر به جلگه هندوستان ایجاد می کند، تشبیه کرده اند. نیز سرآغاز آن را هنر ایلامی–آشوری و سرانجام آن هنر هخامنشی دانسته اند.بسیاری بر این باور اند که نقش بته جغه سرو ایرانی ریشه دارد که از نمادهای زرتشتی بوده است. سروی که نشانه آزادگی ایرانیان بوده و از سر فروتنی سر خم کرده است. برخی دیگر سرو را نشان ایستادگی ایران در برابر تندبادهای حوادث و خمیدگی سر این سرو را نشانی از آسیب دیدن ش در این تندبادها می دانند. عده ای دیگر آن را به بازمانده از سروی می دانند که در دوران مزدکیان نشانه آزادگی آنان بوده و پس از شکست مزدک سر خود را از شرمساری به زیر انداخته است.دهخدا بته جغه را ساخته شده از پر پرندگان می داند که بر بالای کلاه پادشاهان ایران نصب می شده است.
این نقش بعدها در شرق رواج زیادی یافت. طغراهای سلطان های عثمانی هم در همین نقش طراحی شده است. در حفاری های دره پازیریک نیز، در سال ۱۹۴۹ میلادی توسط باستان شناسان روسی در کنار قالی پازیریک و دیگر چیزها، قمقمه ای چرمین به دست آمد که روی آن را با نقش بته آراسته اند. کهنگی آن را با آزمایش های علمی نزدیک به ۲۵۰۰ سال تخمین زده اند. این کهن ترین سندی از این نقش است که تاریخ آن را نشان می دهد.
گاهی در آمریکا این نقش را (به انگلیسی: Persian pickles) به معنی خیارشور ایرانی می نامند.

بُتِّه جِقّه
بُتِّه جِقّه
(یا: بُتّه کشمیری؛ بُتّه تِرمه) نقش مشهور ایرانی از درخت سروِ سَرْخَم. بُتّه جِقّه در نواحی مختلف به انواع گوناگون تقسیم می شود. گاه آن را با اسلیمی ها و ختایی ها و بُتّه جِقّه های کوچک تر می آرایند. انواعِ بُتّه جِقّه را معمولاً به نام ناحیۀ آن، مثلاً بُتّۀ حاجی آباد یا بُتّۀ همدان، می شناسند. این نقش در فرش ها و پارچه ها و در بیشتر هنرهای تزیینی ایرانی، همچون خاتم کاری، ترمه دوزی، قلمکاری، زری بافی، زری دوزی، قلمزنی، مینیاتور، تذهیب و کاشیکاری به کار می رود. در طرحِ تاج ها و نیم تاج های پادشاهان نیز اشکالی از بُتّه جِقّه دیده می شود. مشهورترین نمونه های بُتّه جِقّه تیغه های عَلَمْ نشان (عَلَم)های عزاداری هاست.