طیرا

[ویکی الکتاب] ریشه کلمه:
طیر (۲۸ بار)

جمع طائر به معنی پرنده است و به قول قطرب و ابوعبیده: طیر به واحد نیز اطلاق می‏شود. و به نظر طبرسی: آن اسم جمع است و نیز مصدر آید «طار یطیر طیراً و طیراناً». ، . طیر در هر دو آیه جمع طائر است ولی در آیه . ظاهراً برای مفرد است. تطیّر: از باب تفعّل به معنی فال بد زدن است . تاء را در طاء ادغام کرده و به اولش همزه می‏آورند مثل . طیره به معنی فال بد است. راغب گوید: اصل تطیّر در فال زدن با پرندگان است سپس در هر فال بد به کار می‏رود. ابن اثیر در نهایه گفته: اصل آن درباره پرندگان و آهوان و غیر آنها است که از طرف راست یا چپ شخص می‏آمدند و این آنها را از مقاصدشان باز می‏داشت. در اقرب الموارد گفته: سانح آن است که از طرف راست که از جانب چپ آید عرب با سانح فال نیک و با بارح فال بد می‏زد. قول مجمع در معنی سانح و بارح ذیل آیه . بر خلاف اقرب است. در المیزان از کشاف نقل شده: اعراب با پرندگان فال می‏زدند و آن را زجر می‏نامیدند در مسافرت اگر پرنده از نزدشان می‏گذشت آن را به پرواز وا می‏داشتند اگر از چپشان براستشان می‏گذشت فال نیک می‏زد و اگر بالکس می‏پرید به فال بد می‏گرفتند لذا فال بد را تطیّرخواندند. طائر: پرنده. مثل . درباره آیه در «امم» صحبت شده است. طائر معنای دیگری نیز دارد که در آیات زیر روشن خواهد شد. * . مفسران طائر را در آیه به معنی عمل گرفته‏اند. خود آیه نیز می‏فهماند مراد از طائر هر عمل خوب و بد انسان است که از وی قابل انفکاک نیست و به حکم و جعل خداوند خیر و شرّ به خود عامل مربوط است. ولی باید دید چرا به عمل طائر اطلاق شده آیا قرآن در این اطلاق تابع رسم باطل جاهلیت شده است؟!! به نظر من قرآن در این استعمال نظری به اصطلاح جاهلیت ندارد و چون عمل پرنده به خصوصی است که به صورت نیرو از انسان می‏پرد و کنار می‏شود لذا آن را طائر فرموده است. راغب در این باره حق سخن را ادا کرده آنگاه که در ذیل آیه گوید: «ایّ عَمَلُهُ الَّذی طارَعَنْهُ مِنْ خَیْرٍاَوْ شِرٍّ» از اینجا معنی طائر در آیات زیر نیز روشن می‏شودک‏ * . . . ممکن است طائر در آیه اول فال بد باشد که در جواب «تَطَّیَرْنابِکُمْ» آمده است ولی به نظر نگارنده مراد آن است که پیامبران گفتند: وجود ما برای شما اسباب بدبختی نیست بلکه عمل شماست که بدبختتان خواهد کرد با خود شماست و از شما منفّک نیست. آیه دوم و سوم نیز در جواب آنان است که پیامبران می‏گفتند: ما شما را به فال بد گرفتیم سبب ناراحتی شما نیستم بلکه اعمال بدتان که پیش خدا نحفوظ است سبب بدبختی شما شده و خواهد شد و با تبلیغ ما امتحان می‏شوید. * . مستطیر به معنی منتشر است یعنی روزی که شرّش به همه جا گسترش یافته و رسیده است آن را آشکار نیز گفته‏اند «فجر مستطیر» یعنی صبح آشکار. آن در هر حال از طیران است که مفید وسعت می‏باشد.