در علم اقتصاد، منظور از ساختار بازار، تعداد شرکت هایی است که در حال تولید محصول یکسانی هستند.انواع حالت های ساختار بازار به صورت زیر است:
ساختار رقابت کامل (Competitive market): در این حالت، تعداد زیادی خریدار و تعداد زیادی فروشنده در بازار وجود دارند.
ساختار رقابت انحصاری (Monopolistic competition): در این حالت نیز تعداد زیادی فروشنده یک نوع محصول خاص و تعداد زیادی خریدار وجود دارند، ولی فروشندگان از طریق ایجاد تمایز در محصولات خود مانند تغییر بسته بندی، ارتقای کیفیت . . . . به رقابت می پردازند.
ساختار انحصار چندجانبه (Oligopoly): در این حالت، تعداد کمی فروشنده و تعداد زیادی خریدار وجود دارد. در حالت خاصی که تنها دو فروشنده در بازار وجود دارند را Duapoly می نامند.
ساختار انحصار کامل (Monopoly): این حالت، زمانی است که فقط یک فروشنده و تعداد زیادی خریدار در بازار وجود داشته باشد.
ساختار انحصارکامل در طرف تقاضا (Monopsony): هنگامی که تنها یک خریدار و تعداد زیادی عرضه کننده در بازار وجود داشته باشند.
ساختار انحصار چندجانبه در طرف تقاضا (Oligopsony): در این حالت، تعداد فروشندگان محصول در بازار بسیار زیاد است، ولی تعداد کمی خریدار در بازار وجود دارد.
چهار قسم اول، مربوط به طرف عرضه اقتصاد و دو قسم آخر مربوط به طرف تقاضای اقتصاد است.در واقع عناصر اصلی ساختار بازار، تعداد و اندازه بنگاه ها در بازار، شرایط ورود و گستردگی تمایزات در بازار محصول یا کالایی خاص است. هر کدام از موارد فوق، دارای شرایط و ویژگی هایی هستند که در میان آنها، ساختار رقابت کامل، مفیدترین است. زیرا در آن حالت، تقاضای واقعی مشتریان آشکار شده و تمامی عرضه کنندگان محصولات خود را در سطح قیمت و کیفیتی عرضه خواهند کرد که خریداران می خواهند، در صورتی که هزینه های فروشنده نیز تأمین بشود. به عبارت دیگر، رقابت کامل موجب می شود علایق تولیدکنندگان و مصرف کنندگان با یکدیگر تراز شده و باعث می شود که فروشندگان هزینه های واقعی خود را آشکار کنند..
به طور خلاصه در جدول زیر، حالت های مختلف ساختار بازار بیان گردیده است.
یکی از حالت های ساختار بازار، رقابت کامل است که در آن تعداد زیادی تولیدکننده و تعداد زیادی مصرف کننده وجود دارد. در یک بازار رقابت کامل، همه بنگاه ها قیمت پذیر هستند. به عبارت دیگر، هیچ بنگاهی توانایی تأثیرگذاری بر قیمت محصولات بازار را ندارد.
ساختار رقابت کامل (Competitive market): در این حالت، تعداد زیادی خریدار و تعداد زیادی فروشنده در بازار وجود دارند.
ساختار رقابت انحصاری (Monopolistic competition): در این حالت نیز تعداد زیادی فروشنده یک نوع محصول خاص و تعداد زیادی خریدار وجود دارند، ولی فروشندگان از طریق ایجاد تمایز در محصولات خود مانند تغییر بسته بندی، ارتقای کیفیت . . . . به رقابت می پردازند.
ساختار انحصار چندجانبه (Oligopoly): در این حالت، تعداد کمی فروشنده و تعداد زیادی خریدار وجود دارد. در حالت خاصی که تنها دو فروشنده در بازار وجود دارند را Duapoly می نامند.
ساختار انحصار کامل (Monopoly): این حالت، زمانی است که فقط یک فروشنده و تعداد زیادی خریدار در بازار وجود داشته باشد.
ساختار انحصارکامل در طرف تقاضا (Monopsony): هنگامی که تنها یک خریدار و تعداد زیادی عرضه کننده در بازار وجود داشته باشند.
ساختار انحصار چندجانبه در طرف تقاضا (Oligopsony): در این حالت، تعداد فروشندگان محصول در بازار بسیار زیاد است، ولی تعداد کمی خریدار در بازار وجود دارد.
چهار قسم اول، مربوط به طرف عرضه اقتصاد و دو قسم آخر مربوط به طرف تقاضای اقتصاد است.در واقع عناصر اصلی ساختار بازار، تعداد و اندازه بنگاه ها در بازار، شرایط ورود و گستردگی تمایزات در بازار محصول یا کالایی خاص است. هر کدام از موارد فوق، دارای شرایط و ویژگی هایی هستند که در میان آنها، ساختار رقابت کامل، مفیدترین است. زیرا در آن حالت، تقاضای واقعی مشتریان آشکار شده و تمامی عرضه کنندگان محصولات خود را در سطح قیمت و کیفیتی عرضه خواهند کرد که خریداران می خواهند، در صورتی که هزینه های فروشنده نیز تأمین بشود. به عبارت دیگر، رقابت کامل موجب می شود علایق تولیدکنندگان و مصرف کنندگان با یکدیگر تراز شده و باعث می شود که فروشندگان هزینه های واقعی خود را آشکار کنند..
به طور خلاصه در جدول زیر، حالت های مختلف ساختار بازار بیان گردیده است.
یکی از حالت های ساختار بازار، رقابت کامل است که در آن تعداد زیادی تولیدکننده و تعداد زیادی مصرف کننده وجود دارد. در یک بازار رقابت کامل، همه بنگاه ها قیمت پذیر هستند. به عبارت دیگر، هیچ بنگاهی توانایی تأثیرگذاری بر قیمت محصولات بازار را ندارد.
wiki: ساختار بازار