کلمه جو
صفحه اصلی

پشتون ها

دانشنامه عمومی

مردم پشتون یا پختون یا افغان (به پشتو: پښتانه) (به اردو: پٹهان) گروهی از مردمان ایرانی اند به زبان پشتو سخن می گویند و بیشتر پشتون ها سنی حنفی هستند. این قوم در شمال پاکستان، اکثراً شرق و جنوب افغانستان وبه طور پراکنده در تمام افغانستان زندگی می کنند. پشتون ها که در جغرافیای افغانستان زندگی می کنند به زبان فارسی تسلط نسبی دارند. افغان های که شهروندان ایران می باشند کمتر به پشتو تکلم می کنند.نبو
زبان پشتو از شاخه زبان های ایرانی شرقی است. مردمانی که به زبان های گروه ایرانی شرقی سخن می گویند (مانند یغنابی ها و آسی ها) از منطقه قوم ایرانی تبار باستانی سکاها ریشه گرفته و در دوران های باستانی از آسیای میانه و جنوب روسیه به سمت جنوب یا غرب مهاجرت کرده اند.
مورخ معروف یونانی (هیرودتس) پکتهای ریگودی را (پاکتیوس) خوانده و اهالی منطقهٔ پکتیا تا قندهار و ساکنین دوطرف کوه های سلیمان را پاکتیاها نامیده است. از نوشته او معلوم می شود تا قرن چهارم قبل از میلاد مردم قندهار و پکتیا و ننگرهار و خیبر (پاکتیاها) نامیده می شده اند. بطلمیوس هم آن را پکتین نوشته است؛ بنابراین نام پشتو از همان پکهت – پکتویس – پکتین ساخته شده و پشتو و پختو تلفظ می شود.در ریگوید مذکور آمده است که قوم پکهت در محاربه بین ده پادشاه آریایی که به کنار دریای (راوی) بوقوع پیوسته بود شرکت کرده بودند. هیلی برانت مورخ و محقق در زبان وفرهنگ سانسکریت:در (ریگوید) مذکور است که در اراکوشیا (قندهار) قبیله ای سکونت داشت که شاه (واسودیوا: دیوه در پشتو به نام نور و روشنایی و آس به منای اسب می باشد) فرمانروای ان بود و این قبیله تحت قیادت خلف او (سوداس: در پشتو سور به معنای سرخ و آس به منای اسب می باشد دامنه فتوحات را تا وادی (اندس) وسیع ساخت و کارنامه های جنگی (واسودیوا) بطور افسانه یاد می شد. مورخین موجودیت پکتها را در منطقه ای کنونی که افغانستان نامیده می شود. قبل از ظهور سلطنت سلیمان پیامبر در حدود ۱۰۰۰سال قبل از میلاد تخمین زده اند (تاریخ مختصر افغانها. تألیف مولوی یعقوب حسن خان سال ۱۳۱۲).پشتو ظاهراً از لفظ پشتون یا پختون آمده است که نام قبیله ای از نژاد آریایی است. زبان پشتو اصلاً جزء زبان های ایرانی است. قواعد آواشناسی نشان می دهد که واژه پشتو شکل دیگرگون شده ای از همان واژه پَرْسَوا (به معنی پارسی) است.بطلمیوس هم آن را پکتین نوشته است؛ بنابراین نام پشتو از همان پکهت – پکتویس – پکتین ساخته شده و پشتو و پختو تلفظ می شود.
افغان واژه ای است که به اقوام پشتون زبان در قدیم گفته می شد. اما قانون اساسی افغانستان هر یک از شهروندان افغانستان را صرفنظر از قومی که بدان تعلق دارد «افغان» اطلاق می کند.


کلمات دیگر: