نحاس

[ویکی الکتاب] معنی نُحَاسٌ: دود بدون شعله
ریشه کلمه:
نحس (۳ بار)

«نُحاس» از مادّه «نَحْس» به معنای دود (و یا شعله های قرمز رنگ و دودآلود آتش) است که به رنگ مس، در می آید، بعضی نیز آن را به معنای «مس مذاب» تفسیر کرده اند که، ظاهراً هیچ تناسبی با آیه مورد بحث ندارد; زیرا سخن از موجودی در میان است که انسان را در قیامت احاطه کند و از فرار از دادگاه عدل الهی بازدارد.
شوم وشومی. مصدر و اسم هر دو آمده است ارباب لغت گفته‏اند« اَلنَّحْسُ: ضِدُّ السَّعْدِ» راغب نحاس را شعله بی دود معنی کرده و گوید: اصل نحس آن است که افق مثل شعله بی دود سرخ شود از این لحاظ نحس مثل شده برای نشان دادن شومی. نُحاس:دود،مس،سرب مذاب وآن فقط یک بار در قرآن مجیدآمده است . ظاهرا مراد از آن دود و به قولی سرب مذاب است رجوع شود به «نفذ». . . این هر دوآیه در باره هلاکت قوم عاداند که در «ریح» و «صرصر» توضیح داده شد مراد از «اَیَّامٍ نَحِساتٍ» همان هفت شب و هشت روز است که باد بطور مداوم بر آنها وزید چنانکه فرموده: . در آیه «فی یَوْمِ نَحْسٍ مَسْتَمِرٍ» به نظرم «مُسْتَمِر» وصف «یَوْم» است و استمرار لازم نیست الی الابد باشد اگر چند روز هم باشد استمرار صادق است ظاهرا مراد از استمرار همان هفت شب و هشت روز باشد در اینصورت با «اَیَّام نَحِسات» کاملا تطبیق می‏شود یعنی: روز شومیکه یکهفته ادامه داشت و اگر وصف «نَحْس» باشد معنی این می‏شود در روزیکه نحوست آن تا هفت شب و هشت روز ادامه داشت لازم نیست «یَوْم» فقط یک روز معنی کنیم راغب گوید: با یوم از زمان تعبیر آورند هرقدر که باشد. اینجا هم وقت مراد است. نحوست ایام ظاهر آن است که شومی و مبارکی روزها در اثر اتفاقاتی است که در آنها می‏افتد مثلا گویی: روز بیست و هفتم رجب روز مبارکی است که بعثت خاتم الانبیاء «صلی الله‏علیه و اله» در آن بوده و یا بیست و هشتم ماه صفر، شوم است که آن حضرت از دنیا رفته، و گرنه وقت من حیث وقت، و زمان من حیث زمان به شومی و برکت توصیف نمی‏شود و اینکه فرموده . از آن جهت است که قرآن در آن نازل شده و تقدیرات سالانه در آن شب است و یا عبادت آن بهتر از هزارماه است چنانکه در «قدر» گذشت علی هذا راجع به قوم عاد که «اَیّامٍ نَحِسات» یا «فی یَومِ نَحسٍ» فرموده برای آنست که قوم عاد در آنروزها هلاک شدند و نحوست در اثر عذاب بود نه در زمان من حیث زمان. ایضا احترام ماههای حرام جعلی است که ماه تحریم جنگ و ماه عبادت اند نه اینکه از لحاظ واقع مزیت داشته و با ماههای دیگر فرق دارند. در باره شب قدر فرموده . مبارک بودن آن در اثر نزول قرآن و در اثر «فیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکیم» است که در ذیل آیه فوق آمده و به واسطه . است در تحف العقول از حسن بن مسعود نقل شده که گوید: به محضرامام علی النقی «علیه السلام» مشرف شدم در راه انگشتم زخم برداشت و سواری بر من تنه زد و به میان جمعی انبوه وارد شدم که قسمتی از لباسم را پاره کردند گفتم:«کَفانِیَ اللهُ شَرَکَ مِنْ یَوْمٍ فَمااَیْشَمَکَ» ای روز، خدا مرا از شر تو کفایت کندچه روز شومی؟! امام «علیه السلام» چون این بشنید فرمود: «یا حَسَنُ هذا وَاَنْتَ تَغَشانا تَرْمی بِذَنْبِکَ مَنْ لاذَنْبَ لَهُ» ای حسن پیش ما می‏آیی و گناه خویش را به کسی بی‏گناه نسبت می‏دهی؟! گوید: عقل من به خودم برگشت و متوجه خطای خود شدم گفتم: آقای من از خدا آمرزش می‏خواهم فرمود: «یا حَسَنُ ماذَنْبُ الْاَیَّامِ حَتَّی صِرْتُمْ نَتَشَّئَمُونَ بِها اِذا جُوزَیْتُمْ بِاَعْملِکُمْ فیها» ای حسن روزها چه گناهی دارند که چون با اعمالتان مجازات می‏شوید روزها را شوم می‏پندارید... تا فرمود: «لاتَعْدُ وَلاتَجْعَلْ لِلْاَیَام صُنْعاً فی حُکْمِ اللهِ، قالَ الْحَسَنُ: بَلی یا مَوْلایَ» دیگر چنین مگو و روزها را در کار خدا دخیل ندان، گفت: چشم مولای من. حدیث صریح است در اینکه زمان و وقت را سعدو نحسی نیست. در وسائل کتاب حج ابواب آداب السفر باب هشتم نقل شده: راوی گوید: بعضی از اهل بغداد بابی الحسن ثانی «علیه‏السلام» نوشت و از مسافرت در آخرین چهارشنبه ماه سوال کرد امام «علیه‏السلام»در جواب نوشت :هر که در آخرین چهارشنبه ماه بقصد مخالفت با اهل فال بد خارج شود از هر آفت محفوظ بوده و از هر بلا معاف شده و خدا حاجتش را قضا خواهد فرمود. حدیث شریف نحس بودن چهار شنبه را نفی می‏کند. در باب چهارم در ضمن حدیثی امام صادق «علیه‏السلام»روز دوشنبه را شوم فرموده که «فَقَدْنافیهِ نَبِینَّا وَ ارْتَفَعَ الْوَحْیُ عَنَّا» شوم بودن در اثر رحلت آن حضرت و برداشته شدن وحی است. نه اینکه ذات روز شوم باشد رجوع شود به وسائل ابواب آداب سفر... با تدبر در روایات قطع نظر از سند آنها خواهیم دید نحوست و برکت آنها به ملاحظه واقعاتی است که در آنها رخ داده است.