میرپنج

میرپنج یا میرپنجه یا امیرپنجه در قشون دورهٔ قاجاریه، مرتبه یا رتبه ای بود که در زمان ناصرالدین شاه قاجار ابداع گردید و بالاتر از سرتیپ و پایین تر از امیرتومان قرار داشت. پیش از آن در دورهٔ محمد شاه قاجار چنین رتبه ای وجود نداشت و بالاتر از سرتیپ، امیرتومان قرار داشت. هر کدام از مرتبه های شمشیربندان دورهٔ قاجار دارای سه درجه بودند. در آغاز برای میرپنج نیز سه درجه تعریف گردید ولی بعدها میرپنج به عنوان سرتیپ اول (رتبهٔ سرتیپی از نوع درجهٔ اول) به کار رفت.
لغت نامه دهخدا
بر حسب تشکیلات، ۵ تیپ که عبارت از ۱۰ فوج (هنگ) و تقریباً معادل ۵۰۰۰ تن سرباز بوده است، تحت فرمان میرپنج قرار می گرفت.

میرْ پَنْج
(یا: میر پنجه) درجه و منصب نظامی در دورۀ قاجار. صاحب این منصب بالاتر از مین باشی یا سرتیپ و پایین تر از امیرتومان (سپهبُد) بوده است . وی فرماندهی پنج تیپ، برابر دَه فوج و تقریباً حدود ۵هزار سرباز را برعهده داشت .