کلمه جو
صفحه اصلی

ابوطاهر جنابی

دانشنامه عمومی

ابوطاهر سلیمان جنّابی (۹۴۴–۹۰۶ میلادی)، فرمان روای دولت قرمطی در بحرین و شرق عربستان بود که در سال ۹۳۰ میلادی اشغال و تاراج مکّه را فرماندهی کرد.
قرمطیان
ابوطاهر که پسر ابوسعید بهرام جنّابی- بنیان گذار دولت قرمطی - است، در سال ۹۲۳ م به فرمان روایی رسید و بی درنگ کارزار توسعه طلبانه و تهاجمی را بر ضدّ مناطق پیرامونی دولت قرمطی سازمان دهی نمود. او در همان سال به قدرت رسیدنش (۹۲۳ میلادی) به بصره تاخت. به گفتهٔ ابن کثیر «در این حمله هزار و هفتصد سواره تحت فرمان او بود و پس از عبور از حصار شهر هفده روز در آنجا ماندند و بسیاری از مردم را کشتند». ابوطاهر در ۹۲۷ م کوفه را هدف تاخت و تاز قرار داد و با شکست دادن لشکر عبّاسی، حتّی بغداد را نیز تهدید کرد. نیروهای او پس از عدم موفّقیت در ورود به شهر بغداد، بیش تر مناطق عراق را از جمله رقّه، قادسیه، رأس العین، کفرتوثا و موصل به باد غارت و تاراج دادند.
ابوطاهر در سال ۹۳۰ م پرآوازه ترین تهاجم قرمطیان را رهبری کرد که طیّ آن مقدّس ترین اماکن و ابنیّهٔ اسلامی در شهر مکّه مورد چپاول و اهانت قرار گرفتند. وی که بدواً قادر به ورود به شهر نشده بود، بر پایهٔ حقّ به رسمیت شناخته شدهٔ ورود هر مسلمانی به خانهٔ خدا، خواستار اذن ورود شد و در مقابل سوگند یاد کرد که حرکتش مسالمت آمیز باشد. امّا به محض ورود به شهر، سپاه قرمطی شروع به کشتار حجّاج کرده و آن ها را در حال کشته شدن با به یاد آوردن آیات قرآن مورد اهانت و تمسخر نیز قرار دادند. گفته شده است که در این واقعه ابوطاهر با یک سپاه نهصد نفری وارد مسجدالحرام شد و این در حالی بود که او مست بود و بر روی اسبی قرار داشت و ششمیر عریانی در دستش بود و حتی اسب او نزدیک بیت ادرار کرد. ابوطاهر همچنین دستور داد تا درب کعبه را از جا درآوردند و پوشش کعبه را برداشته و میان اصحاب خود قطعه قطعه کرد. نیروهای قرمطی همچنین به فرمان ابوطاهر قبّه ای را که بر فراز چاه زمزم ساخته شده بود تخریب کردند و شمار زیادی از اجساد کشته شدگان را درون چاه ریختند. سرانجام در اوج خشونت و تندی قرمطیان، ابوطاهر امر کرد تا سنگ مقدّس حجرالاسود را از جای برکنند؛ پس مردی از یاران وی پیش آمد و با گرزش ضربه ای به این سنگ زده و در همان حال چنین ندا داد که: «طیراً ابابیل کجاست؟! حجّارة من سجیل کجاست؟ !». قرمطیان سپس سنگ یادشده را به همراه انبوه غنائم به دست آمده با خود به احساء بردند. حجرالاسود تا ۲۲ سال در اختیار قرمطیان بود تا این که سرانجام به مکان اصلی خود بازگردانده شد.
تهاجم ابوطاهر به مکّه نمادی است از خروج قرمطیان از جهان اسلام و چنین پنداشته می شود که هدف از این اقدام بی سابقه، تسریع در ظهور مهدی موعود بوده است؛ فردی که مطابق باورهای قرمطیان قرار بوده تا دوران نهایی تاریخ را آغاز کرده و به عصر اسلام پایان دهد.


کلمات دیگر: