دستگاه عصبی یا سیستم عصبی (Nervous System) در بدن جانوران به هماهنگی فعالیت های ماهیچه ها می پردازد و بر اعضای گوناگون بدن نظارت می کند و باعث ایجاد و توقّف ورودی های مربوط به حواس مختلف می شود. وظیفه کنترل اعمال بدن بر عهدهٔ دو سامانهٔ عصبی و غده ای درونی می باشد، که از این میان، سامانهٔ عصبی، از یاخته های عصبی و یاخته های کمکی تشکیل شده است.
دستگاه عصبی مرکزی: از مغز و نخاع تشکیل شده است.
دستگاه عصبی محیطی: از ۱۲ جفت رشته های عصبی مغزی و ۳۱ جفت رشته های عصبی نخاع تشکیل شده است که مغز و نخاع را به سایر قسمت های بدن ارتباط می دهند. دستگاه عصبی محیطی شامل دو بخش اصلی حسی و حرکتی است. بخش حسی اطلاعات اندام های حس را به دستگاه عصبی مرکزی هدایت می کند (حس پیکری و حس احشایی)، و بخش حرکتی ارسال پیام عصبی را به اندام های حرکتی بر عهده دارد و خود شامل دو دستگاه مستقل می شود: دستگاه عصبی پیکری و دستگاه عصبی خودمختار.
به این ترتیب دستگاه عصبی، با ساختار و کار ویژه ای که دارد، در جهت ایجاد هماهنگی بین اعمال سلول ها و اندام های مختلف بدن تمایز و تکامل یافته است. خواص ویژهٔ آن عبارت اند از تأثیرپذیری نسبت به محرک های خارجی، ایجاد یک جریان عصبی که نمایانگر تأثیر محرک است، هدایت جریان عصبی از یک نقطهٔ دستگاه به نقطهٔ دیگر و سرانجام انتقال آن از یک واحد عصبی به یک واحد دیگر.
تقسیم بندی دستگاه عصبی معمولاً بر دو مبنای کالبدشناختی (آناتومیک) و کارکردی صورت می گیرد.
دستگاه عصبی را از دیدگاه کالبدشناختی به دو بخش تقسیم کرده اند، که عبارت اند از:
دستگاه عصبی مرکزی: از مغز و نخاع تشکیل شده است.
دستگاه عصبی محیطی: از ۱۲ جفت رشته های عصبی مغزی و ۳۱ جفت رشته های عصبی نخاع تشکیل شده است که مغز و نخاع را به سایر قسمت های بدن ارتباط می دهند. دستگاه عصبی محیطی شامل دو بخش اصلی حسی و حرکتی است. بخش حسی اطلاعات اندام های حس را به دستگاه عصبی مرکزی هدایت می کند (حس پیکری و حس احشایی)، و بخش حرکتی ارسال پیام عصبی را به اندام های حرکتی بر عهده دارد و خود شامل دو دستگاه مستقل می شود: دستگاه عصبی پیکری و دستگاه عصبی خودمختار.
به این ترتیب دستگاه عصبی، با ساختار و کار ویژه ای که دارد، در جهت ایجاد هماهنگی بین اعمال سلول ها و اندام های مختلف بدن تمایز و تکامل یافته است. خواص ویژهٔ آن عبارت اند از تأثیرپذیری نسبت به محرک های خارجی، ایجاد یک جریان عصبی که نمایانگر تأثیر محرک است، هدایت جریان عصبی از یک نقطهٔ دستگاه به نقطهٔ دیگر و سرانجام انتقال آن از یک واحد عصبی به یک واحد دیگر.
تقسیم بندی دستگاه عصبی معمولاً بر دو مبنای کالبدشناختی (آناتومیک) و کارکردی صورت می گیرد.
دستگاه عصبی را از دیدگاه کالبدشناختی به دو بخش تقسیم کرده اند، که عبارت اند از:
wiki: دستگاه عصبی