تنفس یاخته ای

تنفس یاخته ای مجموعه ای از دگرگشت (متابولیزم) یا سوخت وسازهایی است که به وسیله تغییرات ترکیبی و تخریبی در موجودات زنده انرژی شیمیایی درون خوراک ها را به آدنوزین تری فسفات و مواد زاید تبدیل می نماید. واکنش هایی که در تنفس یاخته ای رخ می دهند فروگشت یا کاتابولیسم نام دارند که در آن یاخته ها، مولکول های پیچیده را فرومیشکنند و ویران می سازند تا بتوانند از آنها انرژی گرفته و از نیروی آنها بکاهند. از این رو فروگشت یک فرایند برون گرمایی (اگزوترمیک) است. فروگشت نیمی از فرایند سوخت وساز بدن (دگرگشت یا متابولیسم) را تشکیل می دهد. نیمه دیگر فراگشت (آنابولیسم) نام دارد.مواد خوراکی که توسط یاخته های حیوانی و گیاهی برای تنفس یاخته ای استفاده می گردد شامل قند، اسیدهای آمینه و اسیدهای چرب و مولکول اکسیژن به عنوان یک عامل اکسنده مشترک است. انرژی این مواد خوراکی درون آدنوزین تری فسفات دخیره گشته است که سومین گروه فسفات آن دارای پیوند ضعیفی با باقی مولکول خوراکی است که به راحتی شکسته شده و سبب ایجاد پیوندهای قوی تری می شود، بنابراین انرژی مورد نیاز برای تنفس یاخته ای را منتقل می نماید که در فرایندهایی در بدن همچون زیست ساخت، حرکت، جابه جایی مواد درون بدن و غیره مورد استفاده قرار می گیرد.بازده تئوریک کلی تنفس یاخته ای ۳۸ مولکول آدنوزین تری فسفات است که بسته به شرایط بدن ممکن است تغییر کند.
تنفس
تنفس هوازی برای تولید آدنوزین تری فسفات به اکسیژن نیاز دارد، گرچه کربوهیدرات، چربی ها و پروتئین ها نیز می توانند به عنوان واکنش دهنده ها به هنگام شکستن پیرویک اسید در واکنش قندکافت تولید شوند. در طول واکنش قندکافت و به هنگام چرخه اسید سیتریک پیرویک اسید به میتوکندری وارد می شود و طی واکنش های چرخه اسید سیتریک به طور کامل اکسیده می شود. محصولات تنفس هوازی شامل آب و دای اکسید کربن می شود، اما انرژی (الکترون) که تولید می شود توسط واکنش فسفرگیری و به وسیله حامل های انرژی چون نیکوتین آمید آدنین دی نوکلئوتید و اف ای دی که در زنجیره انتقال الکترون در جریان اند برای شکاندن آدنوزین دی فسفات و تبدیل آن به آدنوزین تری فسفات مورد استفاده قرار می گیرد.
واکنش ساده شده:
انرژی آزاد گیبس (ΔG) منفی به این معنا است که این فرایند، فرایند خودبخودی است.