شورای امنیت کشور

[ویکی اهل البیت] این صفحه مدخلی از فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی است
یکی از موضوعاتی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی سازماندهی آن ضروری می نمود، بازسازی نهادهای امنیتی بود؛ چرا که دشمنان انقلاب از همه سو درصدد ضربه زدن به نظام اسلامی نوپا بودند. از این جهت، تأمین امنیت کشور به نهادهایی چون اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و... سپرده شد. این نهادها اگر چه در زمینه ی امنیت ملی فعالیت می کردند، اما گستردگی دایره ی عمل آنها و نیز بروز نابسامانی ها در داخل کشور، تشکیل نهادهای متولی امنیت داخلی کشور را ایجاب می کرد.
یکی از نهادهایی که در سال های اولیه ی پیروزی انقلاب اسلامی تأمین امنیت داخلی کشور را بر عهده داشت، شورای امنیت ملی بود. (مدنی، ۲۶۲) این شورا در ابتدا تحت نظر نخست وزیر بود و نخست وزیر مستقیماً ریاست آن شورا را بر عهده داشت و جلسات شورا در نخست وزیری تشکیل می شد.
انفجار هشتم شهریور ۱۳۶۰ که طی آن شهیدان رجائی و باهنر رئیس جمهور و نخست وزیر وقت به شهادت رسیدند، در جریان برگزاری جلسه ی آن شورا بود. در دوره ی وزارت علی اکبر ناطق نوری در وزارت کشور وی به میرحسین موسوی، نخست وزیر وقت پیشنهاد داد تا این شورا به وزارت کشور واگذار شود و وزیر کشور، مسئول شورای امنیت کشور گردد. این پیشنهاد از طرف نخست وزیر پذیرفته شد و ریاست شورای امنیت به وزیر کشور واگذار گردید. (خاطرات حجت الاسلام...، ۳۱) سپس اساسنامه ی این شورا تهیه و در ۱۳۶۲ به مجلس شورای اسلامی ارائه و در همان سال در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.
بر طبق اساسنامه ضرورت تشکیل چنین شورایی این گونه قید شده بود: به منظور بررسی جریانات و پیشامدهای عمده و اساسی امنیت داخلی و اتخاذ تصمیمات و تدابیر هماهنگ در جهت پیشگیری و مقابله با مسائل مربوط به آن، شورای امنیت به مسئولیت وزیر کشور تشکیل می گردد. در اساسنامه وظایف شورا این گونه ذکر شده بود:
اعضای شورای امنیت کشور نیز بر اساس آن اساسنامه عبارتند بودند از:
علاوه بر آن، وزیر کشور می توانست یک نفر از اعضای کمیسیون شوراها و داخلی مجلس شورای اسلامی و دادستان کل کشور و دادستان کل انقلاب را برای شرکت در جلسه ی شورای امنیت کشور دعوت نماید.
در اساسنامه قید شده بود که شورای امنیت، صرفاً به منظور مشورت در امور امنیتی تشکیل می شود و تصمیم گیری در امور مذکور بر عهده ی وزیر کشور است. تشکیل این شورا به دعوت وزیر کشور، دو هفته یک بار الزامی بود و جلسات فوق العاده به پیشنهاد وزیر یا یک سوم اعضای شورا تشکیل می شد. هر یک از اعضای شورای امنیت می توانستند در صورت عدم حضور، نماینده ای تام الاختیار برای شرکت در جلسات شورا معرفی نمایند.