کلیسای مشرق یا کلیسای نِستوری یا کلیسای ایرانی (سریانی: ܥܕܬܐ ܕܡܕܢܚܐ Ēdṯāʾ d-Maḏenḥā), کلیسایی از شاخه شرقی مسیحیت بود که در اواخر قرن اول میلادی در سرزمین آشور که بعداً در سلسه اشکانیان ساتراپی آشورستان نام گرفت، تأسیس شده بود. بقایای این کلیسا امروزه در عراق قرار دارد. کلیسای مشرق از مسیحیت سریانی سرچشمه گرفت و سنت های متمایزی از الهیات مسیحی را گسترش داد و نقش مهمی در تاریخ مسیحیت در آسیا ایفا کرد. همچنین باعث انشقاق ۱۵۵۲ شد که در اوایل دوران مدرن منجر به یک سری تقسیم بندی های درونی میان مسیحیان آشوری گردید و در نهایت منجر به ایجاد کلیسای کاتولیک کلدانی و کلیسای شرقی آشوری شد. کلیسای باستانی شرق که در سال ۱۹۶۸ توسط مار توما دارمو ایجاد گردید ریشه های خود را به کلیسای مشرق می رساند. کلیسای مشرق توسط پاتریارک شرق یا کاتولیکوس شرق رهبری می شد.
کلیسای کاتولیک کلدانی
کلیسای ارتدکس سریانی
تک طبیعت گرایی
دوطبیعت گرایی
میافیزیسم
کلیسای مشرق با نستوریانیسم پیوند خورده است، بینشی که بر افتراق بین طبیعت انسانی و الهی عیسی مسیح تأکید دارد.
دیدگاه نِستوریوس نقطه اوج جریان فلسفی ای است که توسط دانشمندان مدرسه انطاکیه، به ویژه مربی نستوریوس، تئودور از موپسوئست، نشان داده شده است. این دیدگاه در زمانی که نستوریوس عنوان تئوتوکوس به معنای «حامل خدا» که برای مریم، مادر عیسی استفاده می شد را به چالش کشید جنجال آفرید. او عنوان کرد که این عنوان، انسانیت کامل مسیح را از بین می برد در حالیکه این عیسی که نیازمند به بدن شخصی برای به وجود آمدن است نمی تواند خدایی کامل با ذات الهی تنها باشد بلکه عیسی دارای دو ذات هم زمان خدایی و انسانی است. به این ترتیب وی عبارت کریستوتوکوس به معنای «حامل مسیح» را به عنوان نام جایگزین برای مریم پیشنهاد داد. این اظهارات انتقاد دیگر مسیحیان برجسته کلیسا، به ویژه سیریل اسکندریه را برانگیخت که منجر به شورای شهر اِفِسوس در ۴۳۱ میلادی گشت، که طی آن نستوریوس به عنوان کافر محکوم و از مقام پاتریارک خلع شد. نستوریانیسم به طور رسمی مردود اعلام شد و پیروان آن از دین خارج شده اعلام شدند حکمی که در شورای کلسدون در سال ۴۵۱ نیز دوباره تکرار شد. با این حال، تعدادی از کلیساها، به خصوص آن هایی که با مدرسه ادسا در آشور و شمال میان رودان ارتباط داشتند، از نستوریوس حمایت کردند و از کلیساهای امپراتوری روم و بیزانس بریدند. بسیاری از طرفداران نستوریوس به ایران ساسانی انتقال یافتند.این حوادث به عنوان انشقاق نستوری شناخته می شود.
اولین جامعه مسیحی در شرق، در اوایل قرن اول میلادی هم زمان با حکومت اشکانیان در شمال میان رودان تشکیل شد. در سال ۲۶۶ میلادی، این منطقه به طور کامل توسط امپراتوری ساسانی با عنوان استان آشورستان به ایران ضمیمه شد در آن زمان جوامعی مسیحی در شمال میان رودان، ایلام و فارس وجود داشتند. این جوامع مسیحی اولیه در قرن چهارم و پنجم توسط مهاجران بزرگی از امپراتوری روم شرقی تقویت شدند.
کلیسای کاتولیک کلدانی
کلیسای ارتدکس سریانی
تک طبیعت گرایی
دوطبیعت گرایی
میافیزیسم
کلیسای مشرق با نستوریانیسم پیوند خورده است، بینشی که بر افتراق بین طبیعت انسانی و الهی عیسی مسیح تأکید دارد.
دیدگاه نِستوریوس نقطه اوج جریان فلسفی ای است که توسط دانشمندان مدرسه انطاکیه، به ویژه مربی نستوریوس، تئودور از موپسوئست، نشان داده شده است. این دیدگاه در زمانی که نستوریوس عنوان تئوتوکوس به معنای «حامل خدا» که برای مریم، مادر عیسی استفاده می شد را به چالش کشید جنجال آفرید. او عنوان کرد که این عنوان، انسانیت کامل مسیح را از بین می برد در حالیکه این عیسی که نیازمند به بدن شخصی برای به وجود آمدن است نمی تواند خدایی کامل با ذات الهی تنها باشد بلکه عیسی دارای دو ذات هم زمان خدایی و انسانی است. به این ترتیب وی عبارت کریستوتوکوس به معنای «حامل مسیح» را به عنوان نام جایگزین برای مریم پیشنهاد داد. این اظهارات انتقاد دیگر مسیحیان برجسته کلیسا، به ویژه سیریل اسکندریه را برانگیخت که منجر به شورای شهر اِفِسوس در ۴۳۱ میلادی گشت، که طی آن نستوریوس به عنوان کافر محکوم و از مقام پاتریارک خلع شد. نستوریانیسم به طور رسمی مردود اعلام شد و پیروان آن از دین خارج شده اعلام شدند حکمی که در شورای کلسدون در سال ۴۵۱ نیز دوباره تکرار شد. با این حال، تعدادی از کلیساها، به خصوص آن هایی که با مدرسه ادسا در آشور و شمال میان رودان ارتباط داشتند، از نستوریوس حمایت کردند و از کلیساهای امپراتوری روم و بیزانس بریدند. بسیاری از طرفداران نستوریوس به ایران ساسانی انتقال یافتند.این حوادث به عنوان انشقاق نستوری شناخته می شود.
اولین جامعه مسیحی در شرق، در اوایل قرن اول میلادی هم زمان با حکومت اشکانیان در شمال میان رودان تشکیل شد. در سال ۲۶۶ میلادی، این منطقه به طور کامل توسط امپراتوری ساسانی با عنوان استان آشورستان به ایران ضمیمه شد در آن زمان جوامعی مسیحی در شمال میان رودان، ایلام و فارس وجود داشتند. این جوامع مسیحی اولیه در قرن چهارم و پنجم توسط مهاجران بزرگی از امپراتوری روم شرقی تقویت شدند.
wiki: کلیسای مشرق