طالش دولاب

ناحیه ایست در گیلانو آن از شمال محدود است به اسالم از مغرب به خلخال از جنوب به شاندرمن و گسکر. طول آن ۴۳۱ و عرض ۳٠ کیلومتر است و آن بدو ناحیه تقسیم می شود: ۱ - گل دولاب که دارای اراضی پست است ۲ - ناحیه کوهستانی که آنرا طالش دولاب گویند . آب و هوای قسمت پست نا سالم و مهمترین قریه آن [ پونل ] است . جمعیت طالش دولاب حدود ۱۵٠٠٠ تن است . ناحیه مزبور دارای جنگلهای قابل بهره برداری بسیار است ( جغرافی سیاسی . کیهان )
نام ناحیه ایست در گیلان مطابق تقسیماتیکه در جغرافی کیهان برای گیلان شده هفدهمین ناحیه محسوب است .

طالش دولاب. [ ل ِ ] ( اِخ ) نام ناحیه ای است در گیلان. مطابق تقسیماتی که در جغرافی کیهان برای گیلان شده ، هفدهمین ناحیه محسوب است. از شمال محدود است به اسالم و از مغرب به خلخال ، و از جنوب به شاندرمن و گسکر طول آن 431 و عرض آن 30 کیلومتر، و به دو ناحیه تقسیم میشود: اول گل دولاب که دارای اراضی پست است ، دوم ناحیه کوهستانی که آن را طالش دولاب میگویند. آب و هوای قسمت پست آن ناسالم و مهمترین قراء آن پونل است که بین چاپ سرا و شفارود واقع شده ، و معدن سنگی دارد، و بواسطه راه آهن کوچکی به مرداب متصل میشود، و سنگهائی که برای ساختن بندر انزلی لازم بوده از آن معدن حمل شده ، جمعیت طالش دولاب در حدود 15000 نفر و تقسیمات جزء آن از این قرار است : آب کنار، گیله دولاب ، قشلاق طالش دولاب ، ییلاق طالش دولاب. و بعلاوه دارای قراء متعدد میباشد. ( جغرافی کیهان ج 2 ص 278 ) در طالش دولاب جنگلهای قابل بهره برداری بسیار است. ( جغرافی کیهان ج 3 ص 8 ). در اطراف طالش دولاب معدن نفط یافت میشود. ( همان کتاب ج 3 ص 238 ). خطی از راه آهن از کنار مرداب از خاک وزان شروع شده و پس از طی دو فرسخ از جنگل به خاک طالش دولاب میرسد، فقطاستفاده ای که از این راه میشده ، حمل سنگ از کوه به بندر انزلی ، و گاهی هم حمل زغال سنگ و هیزم و برنج بوده ، فعلاً این راه متروک ، و دائر کردن آن مستلزم مخارج زیادی است. ( جغرافی کیهان ج 4 ص 470 ). بعضی تصور می کنند که «کادوسیان » نیاکان طالشهای کنونی بوده اند و کادوس مصحف ، یا یونانی شده تالوش است که در قرون بعد تالش یا طالش شده. مدرکی عجالةً برای تأیید این حدس نداریم. ( ایران باستان ج 2 ص 1129 ). در عهدنامه گلستان که در سال 1228 هَ. ق. برای تعیین حدود سرحدی بین دولتین ایران و روس منعقد گردید، طالش که جزء ایران بود، به تصرف روسها درآمد. سپس در سال 1243 هَ. ق. عهدنامه ترکمانچای انعقاد یافته و عهدنامه ٔگلستان فسخ شد که تا این تاریخ نیز عهدنامه ترکمانچای مجری است. ( جغرافی کیهان ج 3 صص 22-21 ). نام یکی از بلوک پنجگانه شهرستان خمسه طوالش است. این بلوک فعلاً به سه دهستان میانده ، بره سر، خشابر تقسیم شده است. طالش دولاب از شمال به دهستان اسالم از جنوب به شاندرمن و از خاور به گیل دولاب و از باختر به کوهستان بین خلخال و دریای خزر محدود است. سکنه طالش دولاب مسلمان و سنی اند و زبان مادری آنها طالشی و عموماً به ترکی آشنا هستند. قسمت عمده قراء طالش دولاب از رودخانه شفارود، دنیاچال و چاف رود مشروب میگردد. محل ییلاقی آنها سرچشمه رودهای مذکور میباشد. راه شوسه بندر انزلی به آستارا از وسط دهستان عبور میکند شغل عمده سکنه زراعت و گله داری است. تابستان اکثر سکنه به ییلاق میروند... ( از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 2 ).