( اسم ) سنگی است که چون در آب نهند جهان مغیم گردد و باران بار دو باشد که برف بارد ( نزهه القلوب ) . بوضیح با ماخذی که در دست ما است نتوانستیم ماهیت این سنگ رابشناسیم . ) )
حجر المطر
فرهنگ فارسی
لغت نامه دهخدا
حجرالمطر. [ ح َ ج َ رُل ْم َ طَ ] ( ع اِ مرکب ) یا الحجر الجالب للمطر. ابوریحان بیرونی در کتاب الجماهر فی معرفة الجواهر گوید:
قال الرازی فی کتاب الخواص : ان بارض ترک بین خرلخ والبجناک عقبة اذا مر علیها جیش او قطع غنم شد علی الاظلاف و الحوافر منها صوف ویرفق بها فی السیر لئلا تصطک أحجارها فیثور ضباب مظلم و یسیل مطر جود و بهذه الاحجار یجلبون المطر اذا ارادوه ، بأن یدخل الرجل الماء و یأخذ من أحجار تلک العقبة حجراً فی فمه و یحرک یده فیجی المطر. و لیس ابن زکریا یختص بهذه الحکایة انما هی کالشی الذی لایختلف فیه. و فی کتاب النخب ان حجر المطر فی مفازة وراء وادی الخرلخ اسود مشرب ، قلیل الحمرة و یتروح مثل هذه الاشیاء اذا کانت الحکایة من ممالک متباینة تقل لمخالطة بین أهالیها والخرلخ فی زماننا فی ما ذکروا اثرو بینها و بین البجناکیة عرض الارض و بعد مابین المشرق و المغرب. و کان حمل الی احد الاتراک منها شیئا ظن انی اتبجج بها أو اقبلها و لاأناقش فیها فقلت له : جئنی بها مطراً فی غیر أو انه او فی اوقات مختلفة بارادتی و ان کان فی اوانه حتی اخذها منک و اوصلک الی ما تؤمله منی و ازید. ففعل ماحکیت من غمس الاحجار فی الماء ورمی نقیعها الی السماء مع همهمة و صیاح و لم ینفذ له من المطر ولاقطر سوی الماء المرمی لما نزل و اعجب من ذلک ان الحدیث به یستفیض ، و فی طباع الخاصة فضلاً عن العامة منطبع یلاحون فیه من غیر تحقق و لهذا أخذ بعض من حضر یذب عنه و یحمل الامر فیه علی اختلاف احوال البقاع و ان هذه الاحجار انما تنجب فی ارض الاتراک و یحتج له بما یذکر ان فی جبال طبرستان اذادق ثوم فی ذراها تبعه مطرمن ساعته و انه اذا کثر فیها اراقة الدماء من انس او بهائم جاء مطر بعقبها یغسل الارض منها و یحمل الجیف من وجهها. و ان ارض مصر لاتمطر بعلاج او غیره فقلت لهم : النظر فی هذا من اوضاع الجبال و مهاب الریاح و ممار السحاب من عندالبحار، و فیما ذکر من طبرستان نظر و لاینفک من مثل هذا ما اطبق علیه قوم متعاقلون من حیاض و نقائع اذا مستهم نجاسة جنب او حائض ثارالهواء بالصیق والضباب و الثلج و هذه کلها تکون فی جبال و مواضع قلما تخلو وقتاً من الاَّثار و خاصة فی أحایینها ثم لایحتشمون عن نسبتها فی اوانها الی ما ذکروا. و منها مستنقع علی عقبة تدعی غورک بین بغلان و بروان یبنون الحکم علی ما حکیناه. و هذه العقبة کثیرة الامطارفی الصیف و الثلوج فی الشتاء شدیدة التغایر فی الهواء و کم مرة اجتزنا علیها فی العساکر الضخمة و نزلنا علیها و علی ذلک الماء و اکثر الاوباش فی العلاقة و تباع العساکر لایعرفون للطهارة اسما فضلا عن استعمالها و فیهم افواج من القحاب النجسات علی مثل تلک الحال ولابدان کان فیهن عدة جمعن بین الحیض الی الجنابة و الجمیع یستسقون من ذلک و یمسونه. ثم لایتفق مما ذکروا شی فی الحال و لاقبله و لا بعیده. بل ربما اضیف الی بعض الاحجار خواص اظن فی سببها قصد المخترع لخبرها ان یقیها و ینقی الطریق منها کالحجرین الابیضین فی موضع بجندآل کرام علی مرحلتین من کابل نحو ارض الهند و هما علی المرتقی من واد ذی قصباء و بردی. و قدأشاع فی العامة من رام خلأ الطریق عنهما؛ ان من شرب من نحاتة اکبرهما و سقی امرأته من جرادته شیئا، صارا مذکارین ،و من اصغرهما مئناثین. فلاتری احدا یمر علیه من السابلة الا و معه سکین ینحت لنفسه و بضاعة مزجاة لزوجته و ان دام ذلک فنیا فی آخره. و مثله حجر ابیض علی جبل یعرف برأس الثور عن قریب من مرحلتین من صلطیة یحمل غزاة الجزیرة نحاتته الی ازواجهم لتحبینهم ولایستبدلن بهم. قال الشاعر:
قال الرازی فی کتاب الخواص : ان بارض ترک بین خرلخ والبجناک عقبة اذا مر علیها جیش او قطع غنم شد علی الاظلاف و الحوافر منها صوف ویرفق بها فی السیر لئلا تصطک أحجارها فیثور ضباب مظلم و یسیل مطر جود و بهذه الاحجار یجلبون المطر اذا ارادوه ، بأن یدخل الرجل الماء و یأخذ من أحجار تلک العقبة حجراً فی فمه و یحرک یده فیجی المطر. و لیس ابن زکریا یختص بهذه الحکایة انما هی کالشی الذی لایختلف فیه. و فی کتاب النخب ان حجر المطر فی مفازة وراء وادی الخرلخ اسود مشرب ، قلیل الحمرة و یتروح مثل هذه الاشیاء اذا کانت الحکایة من ممالک متباینة تقل لمخالطة بین أهالیها والخرلخ فی زماننا فی ما ذکروا اثرو بینها و بین البجناکیة عرض الارض و بعد مابین المشرق و المغرب. و کان حمل الی احد الاتراک منها شیئا ظن انی اتبجج بها أو اقبلها و لاأناقش فیها فقلت له : جئنی بها مطراً فی غیر أو انه او فی اوقات مختلفة بارادتی و ان کان فی اوانه حتی اخذها منک و اوصلک الی ما تؤمله منی و ازید. ففعل ماحکیت من غمس الاحجار فی الماء ورمی نقیعها الی السماء مع همهمة و صیاح و لم ینفذ له من المطر ولاقطر سوی الماء المرمی لما نزل و اعجب من ذلک ان الحدیث به یستفیض ، و فی طباع الخاصة فضلاً عن العامة منطبع یلاحون فیه من غیر تحقق و لهذا أخذ بعض من حضر یذب عنه و یحمل الامر فیه علی اختلاف احوال البقاع و ان هذه الاحجار انما تنجب فی ارض الاتراک و یحتج له بما یذکر ان فی جبال طبرستان اذادق ثوم فی ذراها تبعه مطرمن ساعته و انه اذا کثر فیها اراقة الدماء من انس او بهائم جاء مطر بعقبها یغسل الارض منها و یحمل الجیف من وجهها. و ان ارض مصر لاتمطر بعلاج او غیره فقلت لهم : النظر فی هذا من اوضاع الجبال و مهاب الریاح و ممار السحاب من عندالبحار، و فیما ذکر من طبرستان نظر و لاینفک من مثل هذا ما اطبق علیه قوم متعاقلون من حیاض و نقائع اذا مستهم نجاسة جنب او حائض ثارالهواء بالصیق والضباب و الثلج و هذه کلها تکون فی جبال و مواضع قلما تخلو وقتاً من الاَّثار و خاصة فی أحایینها ثم لایحتشمون عن نسبتها فی اوانها الی ما ذکروا. و منها مستنقع علی عقبة تدعی غورک بین بغلان و بروان یبنون الحکم علی ما حکیناه. و هذه العقبة کثیرة الامطارفی الصیف و الثلوج فی الشتاء شدیدة التغایر فی الهواء و کم مرة اجتزنا علیها فی العساکر الضخمة و نزلنا علیها و علی ذلک الماء و اکثر الاوباش فی العلاقة و تباع العساکر لایعرفون للطهارة اسما فضلا عن استعمالها و فیهم افواج من القحاب النجسات علی مثل تلک الحال ولابدان کان فیهن عدة جمعن بین الحیض الی الجنابة و الجمیع یستسقون من ذلک و یمسونه. ثم لایتفق مما ذکروا شی فی الحال و لاقبله و لا بعیده. بل ربما اضیف الی بعض الاحجار خواص اظن فی سببها قصد المخترع لخبرها ان یقیها و ینقی الطریق منها کالحجرین الابیضین فی موضع بجندآل کرام علی مرحلتین من کابل نحو ارض الهند و هما علی المرتقی من واد ذی قصباء و بردی. و قدأشاع فی العامة من رام خلأ الطریق عنهما؛ ان من شرب من نحاتة اکبرهما و سقی امرأته من جرادته شیئا، صارا مذکارین ،و من اصغرهما مئناثین. فلاتری احدا یمر علیه من السابلة الا و معه سکین ینحت لنفسه و بضاعة مزجاة لزوجته و ان دام ذلک فنیا فی آخره. و مثله حجر ابیض علی جبل یعرف برأس الثور عن قریب من مرحلتین من صلطیة یحمل غزاة الجزیرة نحاتته الی ازواجهم لتحبینهم ولایستبدلن بهم. قال الشاعر:
کلمات دیگر: