خاقانات غربی ترک

خاقانات غربی ترک یا خاقان نشین غربی خاقاناتی بودند در آسیای میانه که در اثر منشعب شدن خاقانات گوک ترک، در قرن هفتم میلادی به وجود آمدند. تأسیس این خاقانات در سال ۶۰۰ میلادی و انقراض آن در سال ۶۵۹ میلادی بود.
رضا، عنایت الله. ایران و ترکان در روزگار ساسانیان. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ۱۳۶۵
ویکی پدیای انگلیسی
در سدهٔ پنجم میلادی، پانصد خانواده از خاندان آشینا (احتمالاً از ایرانی تباران منطقه)، در شمال چین با هم متحد شدند. در آغاز زبان مغولی را به عنوان زبان مشترک خویش برگزیدند ولی تا اواسط سدهٔ ششم میلادی، افراد قبایل آشینا به زبان ترکی سخن می گفتند. چینیان اتباع خان های آشینا را «تو کیو» می گفتند.
این قبایل در دامنهٔ کوه های اورال چنان در طول زمان با هم جوش خوردند که صد سال بعد به سال ۵۶۴ میلادی، مجموعهٔ واحدی را تشکیل می دادند که آنان را ترک باستان یا تورکیوت نامیده اند. ترکان در مدتی کوتاه سرزمین وسیعی را به تصرف درآوردند و تا مرزهای ایران پیش تاختند.به سبب اختلافاتی که بین خاقانات ترک به وجود آمد در جنگی که از سال ۶۰۰ تا ۶۰۳ میلادی بطول انجامید، خاقانات ترک به دو خاقانات غربی و شرقی بخش شدند.
اندکی بعد رقابت و دشمنی میان دو خاقانات شرقی و غربی پدید آمد. امپراتوری چین که خاقانات ترک شرقی را دشمنی خطرناک می شمرد، راه اتحاد با خاقانات ترک غربی را در پیش گرفت. همچنین خاقانات ترک غربی روابط دوستانه ای با امپراتوری بیزانس داشت و دشمن ساسانیان بشمار می آمد.