ملی گرایی یا ناسیونالیسم (به انگلیسی: Nationalism) نوعی آگاهی جمعی است، یعنی آگاهی به تعلق به ملت که آن را «آگاهی ملی» می خوانند. آگاهی ملی، اغلب پدیدآورنده حس وفاداری، شور، و دلبستگی افراد به عناصر تشکیل دهنده ملت (نژاد، زبان، سنت ها و عادت ها، ارزش های اجتماعی، اخلاقی، و به طور کلی فرهنگ) است و گاه موجب بزرگداشت مبالغه آمیز از آن ها و اعتقاد به برتری این مظاهر بر مظاهر ملی دیگر ملت ها می شود.پرچمِ ملی، سرودِ ملی و دیگر نمادهای هویتِ ملی، نشان هایی بسیار مهم از جوامعِ ملی گرا است.
آشوری، داریوش. دانشنامه سیاسی، چاپ دوازدهم. تهران: انتشارات مروارید، ۱۳۸۴. شابک ۹۶۴-۶۰۲۶-۲۲-۲
به صورت کلی به جریان اجتماعی-سیاسیِ راست گرایی گفته می شود که می کوشد با نفوذ در ارکان سیاسی کشور در راه اعتلاء و ارتقای اساسی باورها، آرمان ها، تاریخ، هویت، حقوق و منافع ملت گام بردارد. این جریان با محور قرار دادن منافع ملت به عنوان نقطهٔ گردش تمامی سیاست های خارجی و داخلی، باعث جهش های تکاملی و سرعت بخشیدن به حرکت روبرشد ملل در رسیدن به تمدن جهانی می شود.
ناسیونالیسم، در تضاد با باور نوینی است که جهان میهنی (اینترناسیونالیسم) نام دارد و طرفدار یکی شدن همهٔ مرزها و از میان رفتن مفهوم امروز «کشور» است. ناسیونالیسم با ارائه و بنیان مفاهیمی مانند «عشق به میهن» یا «ملت پرستی» به جنگ با باورهای انترناسیونالیستی رفته و می کوشد کاستی های پدید آمده از کارشکنی های سیستم ها و اشخاص «جهان میهن» را برطرف سازد.
ناسیونالیسم در سیاست معمولاً به عنوان یک زیرمجموعه برای دیگر باورهای همسو شناخته می شود و قابلیت ارتجاع به «راست و چپ» را داراست. (برای نمونه ناسیونال سوسیالیسم، یا ناسیونال دموکراسی)ناسیونالیسم شالوده ای برای خواست با هم زیستن واحدهای سیاسی و قومی است و متضمن این اندیشه است که فرمانروایان و شهروندان بهره مند از همزیستی در این واحد سیاسی فرضی متعلق به یک تبار قومی (Ethnos) هستند.احساسات ملی ریشه در اندیشه ساخت جامعه ای با هویت زبانی، مذهبی، و روانشناختی مبتنی بر تصور خویشاوندی کهن اعضای یک گروه قومی فرضی است. تصور ذهنی این جامعه از واقعیتهای تاریخی آن نیز اهمیت بیشتری دارد. از اینرو گروهی از پژوهشگران به پیروی از ماکس وبر ملت را «بزرگترین گروهبندی مردم معتقد به دارای نیای مشترک» تعریف کرده اند. ملت ها بر اساس گستره سرزمینی نیز تعریف شده اند. در انسان شناسی بررسی هویت قومی مردم نه تنها به فرهنگ بلکه به محیط فیزیکی پدید آورنده آن فرهنگ در طی قرن ها یا حتی هزاران سال پیش توجه می شود. منتسکیو اصل جغرافیا را برای تعریف خود از فرهنگ مورد استفاده قرار می داد. شرایط ژئوفیزیکی و اقلیم به شدت بر راه و روش معیشت مردمان و راه و رسم زندگانی شان تأثیرگذار بوده اند. این عوامل حتی در فولکلور و روانشناسی مردم نیز مؤثر بوده اند.
آشوری، داریوش. دانشنامه سیاسی، چاپ دوازدهم. تهران: انتشارات مروارید، ۱۳۸۴. شابک ۹۶۴-۶۰۲۶-۲۲-۲
به صورت کلی به جریان اجتماعی-سیاسیِ راست گرایی گفته می شود که می کوشد با نفوذ در ارکان سیاسی کشور در راه اعتلاء و ارتقای اساسی باورها، آرمان ها، تاریخ، هویت، حقوق و منافع ملت گام بردارد. این جریان با محور قرار دادن منافع ملت به عنوان نقطهٔ گردش تمامی سیاست های خارجی و داخلی، باعث جهش های تکاملی و سرعت بخشیدن به حرکت روبرشد ملل در رسیدن به تمدن جهانی می شود.
ناسیونالیسم، در تضاد با باور نوینی است که جهان میهنی (اینترناسیونالیسم) نام دارد و طرفدار یکی شدن همهٔ مرزها و از میان رفتن مفهوم امروز «کشور» است. ناسیونالیسم با ارائه و بنیان مفاهیمی مانند «عشق به میهن» یا «ملت پرستی» به جنگ با باورهای انترناسیونالیستی رفته و می کوشد کاستی های پدید آمده از کارشکنی های سیستم ها و اشخاص «جهان میهن» را برطرف سازد.
ناسیونالیسم در سیاست معمولاً به عنوان یک زیرمجموعه برای دیگر باورهای همسو شناخته می شود و قابلیت ارتجاع به «راست و چپ» را داراست. (برای نمونه ناسیونال سوسیالیسم، یا ناسیونال دموکراسی)ناسیونالیسم شالوده ای برای خواست با هم زیستن واحدهای سیاسی و قومی است و متضمن این اندیشه است که فرمانروایان و شهروندان بهره مند از همزیستی در این واحد سیاسی فرضی متعلق به یک تبار قومی (Ethnos) هستند.احساسات ملی ریشه در اندیشه ساخت جامعه ای با هویت زبانی، مذهبی، و روانشناختی مبتنی بر تصور خویشاوندی کهن اعضای یک گروه قومی فرضی است. تصور ذهنی این جامعه از واقعیتهای تاریخی آن نیز اهمیت بیشتری دارد. از اینرو گروهی از پژوهشگران به پیروی از ماکس وبر ملت را «بزرگترین گروهبندی مردم معتقد به دارای نیای مشترک» تعریف کرده اند. ملت ها بر اساس گستره سرزمینی نیز تعریف شده اند. در انسان شناسی بررسی هویت قومی مردم نه تنها به فرهنگ بلکه به محیط فیزیکی پدید آورنده آن فرهنگ در طی قرن ها یا حتی هزاران سال پیش توجه می شود. منتسکیو اصل جغرافیا را برای تعریف خود از فرهنگ مورد استفاده قرار می داد. شرایط ژئوفیزیکی و اقلیم به شدت بر راه و روش معیشت مردمان و راه و رسم زندگانی شان تأثیرگذار بوده اند. این عوامل حتی در فولکلور و روانشناسی مردم نیز مؤثر بوده اند.
wiki: ملی گرایی