بنیاد مستضعفان

نماد نهادی اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران، تأسیس شده در چهاردهم اسفند ۱۳۵۷ش پیرو فرمان امام خمینی (ره) و زیر نظر هیئت منتخب از سوی امام. این نهاد در سوم مرداد ۱۳۵۸ در ادارۀ کل ثبت شرکت ها به صورت غیرانتفاعی و دارای تابعیت ایرانی ثبت شد. در سوم آذر ۱۳۶۷ با صدور فرمانی از سوی امام خمینی (ره) خطاب به نخست وزیر، نام بنیاد مستضعفان به بنیاد جانبازان تغییر یافت و سپس با حکم آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در پانزدهم شهریور ۱۳۶۸ نام این نهاد به بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی تغییر کرد. در ششم خرداد ۱۳۸۳ با موافقت آیت الله خامنه ای، مأموریت و سازمان امور جانبازان درپی ایجاد تشکیلات جدید با عنوان بنیاد شهید و امور ایثارگران به آن نهاد انتقال یافت. این بنیاد دارای مؤسسات و سازمان های متعددی از این قبیل است. سازمان کشاورزی و دامپروری؛ سازمان صنایع غذایی و آشامیدنی؛ سازمان صنایع و معادن؛ سازمان حمل ونقل بازرگانی؛ سازمان عمران و مسکن؛ سازمان سیاحتی و مراکز تفریحی؛ سازمان اموال و املاک؛ مؤسسه مالی و اعتباری بنیاد؛ بنیاد علوی. هریک از این سازمان ها در حوزۀ مالی وسیعی فعالیت می کند و می توان گفت پس از نهاد دولت، از مهم ترین و قدرتمندترین نهادهای اقتصادی کشور است. بنیاد مستضعفان زیر نظر ولی فقیه است و رئیس آن با حکم رهبری تعیین می شود یا تغییر می کند. ادارات، املاک، کارخانه ها و دارایی های مصادره شده در دورۀ انقلاب در اختیار بنیاد مستضعفان بوده است و سود حاصله نیز از طریق برنامه های آن به گردش درمی آید. محسن رفیق دوست معروف ترین رئیس این بنیاد بود، که نقشی اساسی در شکل دهی و فعالیت های اقتصادی آن ایفا کرد و مدتی طولانی این سِمت را بر عهده داشت.