بدیع الزمان همدانی

احمد بن حسین همدانی شهرت یافته و لقب گرفته به بَدیعُ الزَّمان همدانی (۱۳ جمادی الثانی ۳۵۸، همدان- ۱۱ جمادی الثانی ۳۹۸، هرات) (نسب:ابوالفضل احمد بن حسین بن یحیی بن سعید بن بشر) کاتب عربی برجستهٔ ایرانی در نیمهٔ دوم سدهٔ چهارم قمری بود که به ویژه از برای مقاماتش شناخته می شود و شعر عربی نیز می سُرود. او را بنیان گذار مقامه نویسی در ادبیات عربی می دانند؛ از چهارصد مقامهٔ او، جز ۵۲ به جا نمانده است که در ۱۹۱۵م به انگلیسی ترجمه شد. دیوان شعر و مجموعهٔ رسائل(نامه ها) نیز از آثار اوست که بارها چاپ و بازچاپ شده است.برخی از زندگی نامه نویسان عصرش مانند ابومنصور ثعالبی نوشته اند که او پُرشتاب ترین هم روزگارانش در بدیهه پردازی با نیروی حافظهٔ قوی شگفت آور وصف کرده اند تا حدی که مَضربِ مثل در به یادسپاری بود؛ اگر بر او قصیده ای فارسی خوانده می شد، همان جا آن را به عربی برمی گرداند. همچنین او را خوش چهره، نازک روح، قوی دل، در دوستی شیرین و در دشمنی تلخ، اما در ظاهر خودخواه و مغرور توصیف کرده اند. بسیار پرهیزکار و هوادار اهل سنت و جماعت، گراینده به معتزله، دوستدار عرب و نکوهندهٔ شعوبیان بود.احمد بن فارس، صاحب بن عباد
در همدان تحصیل کرد و علوم ادب عرب را نزد ابن فارس رازی آموخت. در سال ۳۸۰ قمری در سن ۲۲ سالگی به ری و به محضر صاحب بن عباد درآمد. سپس به گرگان و سپس در سال ۳۸۲ به نیشابور رفت و شهرتش منتشر شد. در آنجا با ابوبکر خوارزمی ملاقات کرد و منازعهٔ آن ها به مفاخرت کشید و در این وقت شهرتش عالمگیر شد، و چون خوارزمی وفات یافت یکه تاز میدان شد. در سال ۳۸۳ از نیشابور بیرون رفت و مدتی در شهرهای مختلف خراسان به مدح امیران و بزرگان پرداخت.او مسلمان و اهل سنت، شافعی بوده است.بدیع الزمان پس از سیاحت در بلاد خراسان به سیستان رفت و در آنجا نزد خلف بن احمد مقام شامخی کسب نمود و از رسائل بدیع الزمان چنین استنباط می شود که این امیر دانشمند و با تدبیر بوده و شخصیت ممتازی داشته است و شاید همین امر موجب گشته است که بدیع الزمان شش مقامه بر مقامات خویش بیفزاید و در آن ها از فضل و کمال این امیر سخن بگوید، با این همه بدیع الزمان از این امیر نیز ملول شد و از او اجازت خواست که به هرات مسافرت کند. پس بدیع الزمان در هرات که آن زمان تابع دولت غزنوی بود، رحل اقامت افکند و چه بسا از این راه می خواست بدرگاه محمود غزنوی صاحب فتوحات درخشان در هند راه یابد و در شمار نویسندگان و خواص او درآید و چنان که ثعالبی گفته است وی به نزد محمود غزنوی رفت و در قصیده او را مدح گفت. بدیع الزمان دربار محمود را نیز برای نیل به آمال خود چندان مناسب ندید و بارگاه سلطان غزنوی نتوانست او را پای بند کند به همین جهت پس از مدتی وی به هرات بازگشت و در آنجا با دختر مردی دختر یکی از ثروتمندان شهر بنام (الخشنامی) ازدواج کرد و صاحب چند فرزند شد. بدیع الزمان باقی عمر کوتاه خود را در هرات ساکن شد.
در کیفیت وفات وی محققان و دانشمندان از متقدمین و متأخرین اختلاف نظر دارند، برخی برآنند که وی را مسموم نمودند و شاید این قول اصح باشد زیرا وی چنان که می دانیم فحاش و بی پروا بود و در سراسر عمر خود بسیاری از امراء و فضلات و قضات را هجو گرفت و از این راه دشمنان بی شماری پیدا کرد و بعید نیست که به نیرنگ یکی از همین دشمنان مسموم شده است. عده ای دیگر معتقدند که بدیع الزمان پیش از مرگش مدفون گردید. باین نحو که او سکته نمود و مردم او را به گمان اینکه مرده است، به خاک سپردند ولی چون شب فرا رسید، صدای او را از گور شنیدند اما هنگامیکه قبر را شکافتند، بدیع الزمان در حالیکه ریشش را بر دست گرفته بود، درگذشته بود. مرگ وی در سال ۳۹۸ هجری قمری در هرات بوده است.
گرایش ضد شعوبی داشت و تألیفات خود را به زبان عربی می نوشت.

احمد بن حسین همدانی شهرت یافته و لقب گرفته به بَدیعُ الزَّمان همدانی (۹ مه ۹۶۹، همدان - ۲۸ فوریه ۱۰۰۸، هرات) کاتب عربی برجستهٔ ایرانی در نیمهٔ دوم سدهٔ چهارم هجری بود که به ویژه از برای مقامات شناخته می شود و شعر عربی نیز می سُرود. او را بنیان گذار مقامه نویسی در ادبیات عربی می دانند؛از چهارصد مقامهٔ او، جز ۵۲ به جا نمانده است.
•