دگرگشت

دگرگشت یا سوخت وساز یا متابولیزم (به انگلیسی: Methabolism)، مجموعهٔ تغییرات ترکیبی و تخریبی در موجودات زنده است. متابولیزم مجموعه ای از تحولات شیمیایی زندگی پایدار در سلول های ارگانیسم های زنده است. آنزیم هایی که واکنش ها را کاتالیز می کنند، به ارگانیسم ها اجازه رشد و تولیدمثل، حفظ ساختار، و پاسخ به محیط خود را می دهند. کلمه متابولیزم به تمام واکنش های شیمیایی که در ارگانیسم زنده اتفاق می افتد نیز اشاره دارد، از جمله هضم و انتقال مواد به داخل و بین سلول های مختلف، که در اینصورت مجموعه واکنش های درون سلول ها، متابولیزم واسطه ای یا متابولیزم متوسط نامیده می شود.
متابولیزم معمولاً به دو دسته تقسیم می شود. کاتابولیسم که باعث شکسته شدن مواد و تولید انرژی به وسیله تنفس سلولی می شود، و آنابولیسم که برای ساخت اجزای سلول از جمله پروتئین ها و اسید نوکلئیک از انرژی استفاده می کند.
واکنش های شیمیایی متابولیزم در مسیرهای سوخت وساز سازماندهی می شوند، که طی آن ها یک ماده شیمیایی توسط دنباله ای از آنزیم ها در طول مجموعه ای از مرحله ها به ماده شیمایی دیگر تبدیل می شود. آنزیم ها برای متابولیزم ضروری هستند زیرا با اتصال به فرایندهای خود به خودی که انرژی آزاد می کنند به ارگانیسم اجازه می دهند تا انرژی لازم برای واکنش های مطلوبی که خود به خود رح نمی دهند را فراهم کنند. آنزیم ها به عنوان فروکافت باعث می شوند تا واکنش ها با سرعت بیشتری عمل کنند. آنزیم ها به نظریه کنترل مسیرهای متابولیکی در پاسخ به تغییرات در محیط یاخته یا نشانه گذاری یاخته ای از سلول های دیگر نیز اجازه می دهند.
سیستم سوخت و ساز یک ارگانیسم مشخص تعیین می کند که کدام ماده سمی و کدام ماده مغذی است. به عنوان مثال، بعضی پروکاریوت ها از سولفید هیدروژن به عنوان ماده مغذی استفاده می کنند، در حالیکه این گاز برای حیوانات سمی است. سرعت متابولیزم، میزان سوخت وساز پایه، بر مقدار مواد غذایی لازم برای ارگانیسم و همچنین توانایی آن در بدست آوردن غذا تأثیر دارد.
یکی از ویژگی های قابل توجه سوخت و ساز شباهت آن به مسیرهای سوخت وساز پایه و اجزای بین گونه های بسیار متفاوت است. به عنوان مثال، مجموعه ای از کربوکسیلیک اسیدها که به عنوان حدواسط در چرخه اسید سیتریک شناخته می شوند در تمام موجودات زنده شناخته شده وجود دارند، در گونه هایی از باکتری تک یاخته ای اشریشیا کولی و پرسلولی های عظیم مثل فیل ها یافت می شوند. این شباهت قابل توجه در مسیرهای سوخت و ساز احتمالاً به دلیل شباهت اولیه آنها در تاریخ تکاملی و حفظ اثربخشی آن است.
به طور خلاصه می توان گفت:متابلیسم، روندهای شیمیایی هستند که ادامهٔ زندگی را برای سلول ها امکان پذیر می سازد.