شهر ری

ری، شهرری، یا راگا( آوا راهنما·اطلاعات) از کهن ترین شهرهای جهان و منطقه بیست تهران امروز است. شهرری امروز یکی از مناطق تهران حساب می شود و طبق تقسیمات شهر تهران منطقه ۲۰ شهرداری تهران است. . تاریخ پیدایش ری به زمان اقوام آریایی می رسد و ری از تمام شهرهای ماد بزرگتر بود. ری در لغت به معنای شهر سلطنتی است. ساکن و اهل ری را رازی می نامند. ری در بخشی از دوره زیاریان و نیز سلجوقیان پایتخت ایران بوده است. این شهر در طول تاریخ به نام های مختلفی خوانده می شده، راکس (رکس)، راگز، راگا، رغه، ارشکیه، رام اردشیر، ام البلاد، ری شهر، شیخ البلاد و محمدیه از نامهایی بودند که ری در هر دوره به مناسبتی با یکی از این نام ها خوانده می شده. بنابر آنچه که در اوستا آمده ری سیزدهمین شهری است که درجهان ساخته شده است. تاریخ سکونت در این شهر به ۸۰۰۰ سال پیش از میلاد برمی گردد. و برپایه برخی از روایات زادگاه زرتشت شهر ری بوده است.
ری در لغت به معنای شهر سلطنتی است. ساکن و اهل ری را رازی می نامند.
«ری» و «راز» دو برادر بودند که با همکاری یکدیگر اینجا را بنا کردند. توافق کردند شهر را «ری» بنامند و اهالی آن را «رازی» نامند.
بانی این شهر، راز بن فارسی بن یواسان بوده است.
ری را به نام یکی از فرزندان «بیلان بن اصفهان بن فلوج بن سام بن نوح» نامگذاری کرده اند.
شیخ ربوه دمشقی (درگذشت ۷۲۷ هجری قمری) نوشته است: «از ری به معنی نیکویی یاد شده است.»
رابرت کرپرتر، سیاح انگلیسی به پیروی از مؤلف کتاب آثارالبلاد نقل می کند «ایرانیان بنای این شهر را به هوشنگ پسر بزرگ کیومرث نسبت می دهند.»در کتاب نزهه القلوب آمده است ری را «شیث بنی آدم» بنا نهاده است. در مختصر البلدان ابن فقیه بنای ری را به احفاد «بیلان ابن اصبهان بن فلوج بن سام بن نوح» نسبت داده است.همچنین مؤلف کتاب هفت اقلیم می نویسد: "در بنای شهر ری اختلاف بسیار کرده اند بعضی برآنند که ری را راز بن اصفهان بن فلوح بنا کرده و برخی گویند راز بن خراسان ساخته و بعضی نقل می کنند هوشنگ پسر کیومرث پادشاه افسانه ای ایران. و کسانی هم روایت می کنند کیخسرو پسر سیاوش."همچنین می گویند ری شهری است که پیروز پسر یزدگرد بنا کرد و آن را رام فیروز نام نهاد. در فرهنگنامه دهخدا آمده است: بانی ری، راز بن فاروس پسر لواسان و به قولی شیس بنی آدم است. عده ای نیز بنای ری را به (روی) از فرزندان نوح یا ری بن بیلان بن اصفهان بن فلوخ نسبت داده اند.
نام ری در کتیبه های هخامنشی و منابع یونانی به صورت رگ آ (Rega) و رغه (Rege) آمده است. سلوکیان به ری، آریا (Erya) و ارویا (Eroya) و اشکانیان «آرشکیا» می گفته اند.
ری در دوران پیش از اسلام، مرکز بزرگ دینی زرتشتیان بوده و به وسیله مدیران موبد نوعی حکومت دینی نظیر واتیکان در آن وجود داشت و به طور کلی ری در دوران مادها و هخامنشیان و حتی قبل از آن نیز شهری مقدس به شمار می آمد. قرار گرفتن ری در مسیر جاده ابریشم که از آنجا به همدان می رفت علاوه بر جنبه مذهبی به ری اهمیت بازرگانی نیز می داده است، لذا مردم ری عموماً بازرگان و تاجر پیشه بوده اند.

ری از کهن ترین شهرهای ایران بوده، امروزه در جنوب تهران جای دارد.
• «اسکندریه جایگاه تلاقی شرق و غرب است و خط فکری که آتن را به پاریس و ایتالیای دوران رنسانس می پیوندند از اسکندریه و بغداد و ری و نیشابور و قاهره و قرطبه می گذرد.» -> محمد خاتمی