قتادة. [ ق َ دَ ] (اِخ ) ابن ادریس رئیس و مؤسس دودمان اشراف مکه است . وی به سال 1806 م . مکه را گرفت و در شهرهای میان ینبع و حدود مدینه و نجد و یمن حکومت کرد. (ذیل المنجد).
قتاده . [ ق َ دَ ] (اِخ ) ابن نعمان انصاری بدری اوسی از کبار صحابه است . وی در سنه ٔ بیست و سه وفات کرد. شصت و پنج سال عمر داشت . (تاریخ گزیده چ لندن ص 238). قتادةبن نعمان طفوی از صحابیان است . درداستانهای دینی چنین آمده است : هیثم بن عدی از پدرش نقل کند که در جنگ احد به یکی از چشمهای قتاده آسیبی وارد آمد به طوری که از حدقه بیرون شد. قتاده آن رادر دست گرفت و بحضور پیغمبر آمد و گفت ای پیغمبر چنین است روزگار من که می نگری ! رسول خدا فرمود: شکیبایی پیشه کن و پاداش تو بهشت است و اگر بخواهی آن را به تو برمیگردانم و از خدای میخواهم که به صورت نخست درآید. گفت ای پیغمبر بهشت پاداش خوب و عطیه ٔ بزرگی است ولی من دلی دارم که در گرو عشق زنان است و میترسم بگویند فلانی لوچ است و دیگر به سراغم نیایند، هم چشم را به من برگردان و هم بهشت را برایم از خدا بخواه . فرمود چنین کنم . آن گاه چشم را بدست خود در جای آن گذاشت و بهشت را برای او خواست . فرزندش روزی بر عمربن عبدالعزیز درآمد. عمر گفت ای جوان کیستی ؟ گفت :
انا ابن الذی سألت علی الخد عینه
فردّت بکف المصطفی احسن الرد
فعادت کما کانت لاحسن حالها
فیا حسن ما عین و یا طیب ما ید.
عمر گفت نیازمندان این چنین به ما متوسل میشوند و سپس گفت :
تلک المکارم لاقبعان من لبن
شیبا بماءفعادا بعد ابوالا.
(سیره ٔ عمربن عبدالعزیز ص 228).
قتادةبن نعمان بن زیدبن عامربن سوادبن کعب (ظفر) بن خزرج بن عمربن مالک بن اوس ظفری انصاری مکنی به ابوعمرو یا ابوعمر یا ابوعبداﷲ از صحابیان است که در وقعه ٔ بدر و یا همه ٔ مشاهد بوده و در جنگ بدر و برخی گویند در جنگ خندق بچشم وی آسیب وارد آمده است . ابوعمر گوید: سخن درست این است که چشم او در جنگ احد آسیب دیده است وآن گاه روایتی را از جابربن عبداﷲ و عبداﷲبن محمدبن عمارة در تأیید این قول نقل میکند. (الاستیعاب ج 2 ص 531).
قتادة. [ ق َ دَ ] (اِخ ) ابن ملحان قیسی از صحابیان است . فرزندش عبدالملک بن قتادة از او حدیث نقل کند. گویند شعبه نام او را خطا کرده و گفته است منهال بن ملحان ، بخاری گوید: گفته ٔ همام درست تر از گفته ٔ شعبه است یعنی نام وی همان قتاده است نه منهال . (الاستیعاب ج 2 ص 532).
قتادة. [ ق َ دَ ] (اِخ ) نام اسب بکربن وائل و آن مادر ریم است . (منتهی الارب ).
قتادة. [ ق َ دَ ] (ع اِ) یک درخت قتاد. (منتهی الارب ). رجوع به قتاد شود.
قتادة. [ ق َ دَ ] (اِخ ) ابن اوفی یا ابی اوفی تمیمی از صحابیان است . فرزندش ایاس بن قتاده از او حدیث کند و ابوجمره صنعی از فرزندش ایاس حدیث نقل مینماید ایاس قاضی ری بوده است . (الاستیعاب ج 2 ص 532).
قتادة. [ ق َ دَ ] (اِخ ) ابن دعامه تابعی است . (منتهی الارب ). قتادةبن دعامه سجندوسی در سنه ٔ سبع و عشر و ماءة درگذشت . (تاریخ گزیده چ لندن ص 251).
قتادة. [ ق َ دَ ] (اِخ ) ابن مسلم حنفی در بزرگواری و کرامت از مشهوران عرب است که به او در بخشش و جود مثل زده میشود. وی به غیث الضریک یا غیث الفقیر نامیده میشد ومیگفتند: «هو اقری من غیث الضریک ». (ذیل المنجد).
قتادة. [ ق َ دَ ](اِخ ) ابن عیاش جرشی پدر هشام بن قتاده رهاوی و از صحابیان است فرزندش هشام از وی نقل کند که رسول خدا صلی اﷲ علیه و آله او را در سفری که میرفت وداع کرد و برای وی از خدا خوبی و پرهیزکاری و بخشایش گناهان خواست و بیرقی برای او بست . (الاستیعاب ج 2 ص 531،532).
