حاکمیت بالینی (به انگلیسی: Clinical governance)، اصطلاحی است که برای توصیف نوعی رویکرد طبقه بندی شده و برنامه ریزی شده (سیستماتیک)، به منظور حفظ کیفیت مراقبت از بیماران و بهبود این کیفیت در نظام سلامت، مورد استفاده قرار می گیرد. واژه حاکمیت بالینی در نظام سلامت به دنبال فاجعه بچه های بریستول در ۱۹۹۵ مصطلح شد که در آن متخصص بیهوشی دکتر استفان بولسین میزان بالای مرگ کودکان در جراحی قلب در بیمارستان سلطنتی بریستول را فاش ساخت. این پدیده، از آن پس به طور بنیادین در نظام خدمات بهداشت ملی (بیمه خدمات درمانی) انگلستان مورد توجه دقیق قرار گرفت و مسائل مربوط به آن موشکافی شد، به طوری که تعریفی رسمی از آن به شرح ذیل، مورد پذیرش گسترده واقع شد:
تعریف بالا، سه ویژگی کلیدی و اساسی در نظر گرفته شده برای مفهوم حاکمیت بالینی را در بر گرفته است. این سه ویژگی عبارتند از: قابل تصدیق بودن یا نمایان بودن استانداردهای بالای مراقبت، مسئولیت پذیری و پاسخگویی شفاف در قبال این استانداردها، و دستیابی به بهبودی و سلامت پویا و ثابت و پایدار.
مفهوم و محتوای این پدیده (حاکمیت بالینی)، دارای برخی شباهت ها با مفهومی به مراتب وسیعتر و گسترده تر که با عنوان حاکمیت تعاونی ها شناخته می شود، می باشد. بر مبنای این مفهوم شرکت های بزرگ، سازمان ها، و سایر سیستم ها و فرایندهای تولیدی و خدماتی، موظف به تضمین کیفیت، پاسخگویی و إعمال مدیریت مناسب در عملیات سازمانی و ارائه خدمات خویش می باشند. با این حال حاکمیت بالینی تنها با سازمان ها و مؤسساتی مربوط است که به امور بهداشتی و مراقبتهای اجتماعی می پردازند، و تنها جنبه هایی از چنین سازمان های را تحت تأثیر قرار می دهد، که در ارتباط با ارائه خدمات به بیماران و مراقبت از آن ها باشند، و با سایر فرایندهای کسب و کار این سازمان ها که با مقوله مراقبت و ارائه خدمات درمانی به بیماران مربوط نباشند، ارتباطی ندارد. در این ارتباط مفهوم «حاکمیت یکپارچه» به منظور اشاره به وظایف سازمان ها و مؤسسات ارائه کنندهٔ خدمات بهداشتی و سلامتی بحش، در عرصه حاکمیت تعاونی ها و حاکمیت بالینی به وجود آمده است که به اداره امور شرکت ها با بهره از این دو پدیده می پردازد.
تا قبل از سال ۱۹۹۹ میلادی، مسئولیت های قانونی اصلی هیئت امنای سازمان های بیمه خدمات درمانی در بریتانیا منحصر به اطمینان یافتن از مدیریت مناسب مالی در سازمان های ارائه دهندهٔ خدمات و سطح قابل قبول ایمنی بیمار در این سازمان ها بود و هیئت امناء تا به آن زمان هیچگونه وظیفه قانونی برای اطمینان از سطح خاصی از کیفیت در این موسسات بر عهده نداشت. در واقع تا آن زمان، حفظ و بهبود کیفیت مراقبت ها از جملهٔ مسئولیت های حرفه ای مربوط به مشاغل بالینی در نظر گرفته می شد. اما از سال ۱۹۹۹ هیئت امنای مذکور، مسئولیت قانونی حفظ و ارتقاء کیفیت مراقبت های بهداشتی و درمانی را به عهده گرفت و مسئولیت ارزیابی این خدمات نیز به وظایف قانونی دیگر آن افزوده شد. حاکمیت بالینی، مکانیزم یا روشی است که به منظور انجام این مسئولیت از آن بهره گرفته می شود.
تعریف بالا، سه ویژگی کلیدی و اساسی در نظر گرفته شده برای مفهوم حاکمیت بالینی را در بر گرفته است. این سه ویژگی عبارتند از: قابل تصدیق بودن یا نمایان بودن استانداردهای بالای مراقبت، مسئولیت پذیری و پاسخگویی شفاف در قبال این استانداردها، و دستیابی به بهبودی و سلامت پویا و ثابت و پایدار.
مفهوم و محتوای این پدیده (حاکمیت بالینی)، دارای برخی شباهت ها با مفهومی به مراتب وسیعتر و گسترده تر که با عنوان حاکمیت تعاونی ها شناخته می شود، می باشد. بر مبنای این مفهوم شرکت های بزرگ، سازمان ها، و سایر سیستم ها و فرایندهای تولیدی و خدماتی، موظف به تضمین کیفیت، پاسخگویی و إعمال مدیریت مناسب در عملیات سازمانی و ارائه خدمات خویش می باشند. با این حال حاکمیت بالینی تنها با سازمان ها و مؤسساتی مربوط است که به امور بهداشتی و مراقبتهای اجتماعی می پردازند، و تنها جنبه هایی از چنین سازمان های را تحت تأثیر قرار می دهد، که در ارتباط با ارائه خدمات به بیماران و مراقبت از آن ها باشند، و با سایر فرایندهای کسب و کار این سازمان ها که با مقوله مراقبت و ارائه خدمات درمانی به بیماران مربوط نباشند، ارتباطی ندارد. در این ارتباط مفهوم «حاکمیت یکپارچه» به منظور اشاره به وظایف سازمان ها و مؤسسات ارائه کنندهٔ خدمات بهداشتی و سلامتی بحش، در عرصه حاکمیت تعاونی ها و حاکمیت بالینی به وجود آمده است که به اداره امور شرکت ها با بهره از این دو پدیده می پردازد.
تا قبل از سال ۱۹۹۹ میلادی، مسئولیت های قانونی اصلی هیئت امنای سازمان های بیمه خدمات درمانی در بریتانیا منحصر به اطمینان یافتن از مدیریت مناسب مالی در سازمان های ارائه دهندهٔ خدمات و سطح قابل قبول ایمنی بیمار در این سازمان ها بود و هیئت امناء تا به آن زمان هیچگونه وظیفه قانونی برای اطمینان از سطح خاصی از کیفیت در این موسسات بر عهده نداشت. در واقع تا آن زمان، حفظ و بهبود کیفیت مراقبت ها از جملهٔ مسئولیت های حرفه ای مربوط به مشاغل بالینی در نظر گرفته می شد. اما از سال ۱۹۹۹ هیئت امنای مذکور، مسئولیت قانونی حفظ و ارتقاء کیفیت مراقبت های بهداشتی و درمانی را به عهده گرفت و مسئولیت ارزیابی این خدمات نیز به وظایف قانونی دیگر آن افزوده شد. حاکمیت بالینی، مکانیزم یا روشی است که به منظور انجام این مسئولیت از آن بهره گرفته می شود.
wiki: حاکمیت بالینی