( اسم ) جمع موقوفه چیزهایی که در راه خدا وقف شده باشد : [ و ارتفاع آن چون سایر موقوفات و مسبلات ممالک بمصارف استحقاق و مجال استیجاب صرف فرموده ... ] ( المعجم . چا.دانشگاه .۱۴ )
موقوفات
فرهنگ فارسی
فرهنگ معین
(مُ ) [ ع . ] (اِ. ) جِ موقوفه .
لغت نامه دهخدا
موقوفات. [ م َ ] ( ع ص ، اِ ) ج ِ موقوفة. ( یادداشت مؤلف ) ( ناظم الاطباء ). رجوع به موقوفة شود. || هرچیز که در راه خدا وقف شده باشد. موقوفه ها. ( ناظم الاطباء ). و رجوع به موقوفه شود.
- دفتر موقوفات ؛ دفتر ثبت و حساب و دخل و خرج موقوفه ها : شغل مشارالیه آن است که وزراء و مستوفیان و... موقوفات خاصه و ممالک ، همگی محاسبه خود را به دفتر موقوفات رسانیده... و ارقام وامثله دفتری که صادر می شده به مسوده دفتر موقوفات محرران ارقام و مثال نویسان می نوشته اند. ( تذکرةالملوک ص 44 ).
- مستوفی موقوفات ممالک محروسه ؛ مستوفی که حساب اوقاف عامه را دارد سوای موقوفات خاصه که وابسته به دستگاه سلطنت بوده است ( در دوره صفویه ) : در بیان تفصیل شغل مستوفی موقوفات ممالک محروسه : شغل مشارالیه آن است که وزراء و مستوفیان ، متصدیان و متولیان و مباشرین موقوفات خاصه و ممالک ، همگی محاسبه خود را به دفتر موقوفات رسانیده... از آن قرار دادوستد نمایند. ( تذکرةالملوک ص 44 ).
- موقوفات تفویضی و شرعی ؛ وقفها که کسی به دیگری واگذارد مثل به پادشاه وقت یا اعلم علمای زمان و یا برحسب قوانین شرع به دیگری منتقل شود چنانکه از پدر به پسر یا به بازمانده ذکور و غیره : مجملاً عزل و نصب مباشرین موقوفات اگر تفویضی بوده باشد به صدور خاصه و عامه متعلق است و اگر شرعی باشد هیچ یک از حکام شرع و صدور را مدخلیتی در آن نیست ، بلکه شرعاً هرکس را واقف اوقاف ، متولی و صاحب اختیار قرار داده باشد مباشر خواهد بود. و تغییر آن مخالف شریعت مقدسه نبوی است. ( تذکرةالملوک چ دبیرسیاقی ص 3 ).
- موقوفات خاصه ؛ مقابل موقوفات عامه.موقوفاتی که به دستگاه سلطنت بازبسته بوده است ( در دوره صفویه ) : شغل مشارالیه آن است که وزراء و مستوفیان و... موقوفات خاصه و ممالک ، همگی محاسبه خود را... از آن قرار دادوستد نمایند. ( تذکرةالملوک ص 44 ).
- موقوفات عامه ؛ موقوفاتی که ثمره آن به عموم مردم رسد. در موارد ذیل منافع موقوفات عامه صرف بریات عمومیه خواهد شد: در صورتی که منافع موقوفه مجهول المصرف باشد مگر اینکه قدر متیقنی در بین باشد. در صورتی که صرف منافع موقوفه در مورد خاصی که واقف معین کرده است متعذر باشد. ( ماده 91 قانون مدنی ).
- دفتر موقوفات ؛ دفتر ثبت و حساب و دخل و خرج موقوفه ها : شغل مشارالیه آن است که وزراء و مستوفیان و... موقوفات خاصه و ممالک ، همگی محاسبه خود را به دفتر موقوفات رسانیده... و ارقام وامثله دفتری که صادر می شده به مسوده دفتر موقوفات محرران ارقام و مثال نویسان می نوشته اند. ( تذکرةالملوک ص 44 ).
- مستوفی موقوفات ممالک محروسه ؛ مستوفی که حساب اوقاف عامه را دارد سوای موقوفات خاصه که وابسته به دستگاه سلطنت بوده است ( در دوره صفویه ) : در بیان تفصیل شغل مستوفی موقوفات ممالک محروسه : شغل مشارالیه آن است که وزراء و مستوفیان ، متصدیان و متولیان و مباشرین موقوفات خاصه و ممالک ، همگی محاسبه خود را به دفتر موقوفات رسانیده... از آن قرار دادوستد نمایند. ( تذکرةالملوک ص 44 ).
- موقوفات تفویضی و شرعی ؛ وقفها که کسی به دیگری واگذارد مثل به پادشاه وقت یا اعلم علمای زمان و یا برحسب قوانین شرع به دیگری منتقل شود چنانکه از پدر به پسر یا به بازمانده ذکور و غیره : مجملاً عزل و نصب مباشرین موقوفات اگر تفویضی بوده باشد به صدور خاصه و عامه متعلق است و اگر شرعی باشد هیچ یک از حکام شرع و صدور را مدخلیتی در آن نیست ، بلکه شرعاً هرکس را واقف اوقاف ، متولی و صاحب اختیار قرار داده باشد مباشر خواهد بود. و تغییر آن مخالف شریعت مقدسه نبوی است. ( تذکرةالملوک چ دبیرسیاقی ص 3 ).
- موقوفات خاصه ؛ مقابل موقوفات عامه.موقوفاتی که به دستگاه سلطنت بازبسته بوده است ( در دوره صفویه ) : شغل مشارالیه آن است که وزراء و مستوفیان و... موقوفات خاصه و ممالک ، همگی محاسبه خود را... از آن قرار دادوستد نمایند. ( تذکرةالملوک ص 44 ).
- موقوفات عامه ؛ موقوفاتی که ثمره آن به عموم مردم رسد. در موارد ذیل منافع موقوفات عامه صرف بریات عمومیه خواهد شد: در صورتی که منافع موقوفه مجهول المصرف باشد مگر اینکه قدر متیقنی در بین باشد. در صورتی که صرف منافع موقوفه در مورد خاصی که واقف معین کرده است متعذر باشد. ( ماده 91 قانون مدنی ).
فرهنگ عمید
= موقوفه
موقوفه#NAME?
کلمات دیگر: