کلمه جو
صفحه اصلی

الجایتو

فرهنگ فارسی

محمد اولجایتو مشهور به خدا بنده از سلسله ایلخانان ایران ( جل. ۷٠۳ ه. ق . ۱۳٠۴ م . - ف. ۷۱۶ ه. ق ./ ۱۳۱۶ م . ) برادر و جانشسن غازان و نخستین پادشاه مغولی ایران است که با آیین تشیع گروید و نام ایمه را بر سکه نقش کرد . شهر سلطانیه از بنا های اوست و وی پایتخت را از تبریز بدان شهر انتقال داد .
سلطان محمد خدابنده از ایلخانان ایران بود .

لغت نامه دهخدا

الجایتو. [ اُ ] ( اِخ ) سلطان محمد خدابنده از ایلخانان ایران بود. کلمه الجایتو در کتب تاریخی معتبر و سنگلاخ تألیف میرزا مهدی خان بصورت اولجایتو ( با واو ) آمده و این ضبط صحیح بنظر میرسد. رجوع به اولجایتو و محمد خدابنده شود.

دانشنامه آزاد فارسی

اُلجایتو (۶۸۰ـ۷۱۶ق)
گنبد سلطانیه
(یا: اولجایتوا) غیاث الدین محمد ملقّب به خربنده (سپس خدابنده)، از اعقاب مستقیم هولاکوخان مغول. هشتمین پادشاه(۷۰۳ـ۷۱۶ق)از سلسلۀ ایلخانیان ایران. برادر و جانشین غازان خان. در کودکی غسل تعمید گرفت و به نیکلاس ملقب شد. در نوجوانی به آیین بودا گروید. همسرش وی را به دین اسلام گرایش داد. نخست سنّی حنبلی و بعد شیعی شد. امّا پس از مدتی دوباره تسنن اختیار کرد. شهر سلطانیه را بنا نهاد (۷۰۴ق). در ۷۰۶ گیلان را که تسلیم ایلخانیان نشده بود، تسخیر کرد. در ۷۱۲ به رحبات شام در سرزمین ممالیک لشکر کشید امّا کاری از پیش نبرد. در ۷۱۳ حملۀ خانات جغتایی به خراسان را دفع کرد. خواجه رشیدالدین مورخ معروف وزیر او بود و به تشویق وی جامع التّواریخ را تکمیل کرد. سلطان محمد خدابنده گنبد معروف سلطانیه را ساخت تا به گمان خود مزار علی بن ابیطالب (ع) و امام حسین (ع) را بدان جا انتقال دهد؛ امّا سرانجام جسد خود او در آن محل به خاک سپرده شد. گنبد سلطانیه از شاهکارهای معماری ایران و سومین گنبد بزرگ جهان، بعد از مسجد ایاصوفیه در ترکیه و کلیسای سانتاماریا در ایتالیا، است.


کلمات دیگر: