مامیکونیان یا مامیکونیان ها (به ارمنی: Մամիկոնեան ; به لاتین: Mamikonian) در سده های چهارم و پنجم میلادی، که سلسله اشکانی ارمنستان بر ارمنستان فرمان می راندند، مقام سپاهبدی از امتیازات مامیکونیان ها بود و نمایندگان این خانواده بزرگ وظیفهٔ سرداری و سپاهبدی نیروهای مسلح را بر عهده داشتند.
شاهزاده تایک
تارون
نایب السلطنه ارمنستان
مرزبان ارمنستان ایران
در ارمنستان باستان و سده های میانه، فرماندهٔ کل سپاه را اسپاراپت می نامیدند. واژهٔ اسپاراپت از دو واژهٔ پهلوی (زبان پارسی میانه) اسپه یا سپاه و پِت یا بِد ساخته شده و معادل اسپهبد و سپاهبد است. سپاهبدان ارمنستان فرمانبردار پادشاهان آن سرزمین بودند و فرمان آنان را به کار می بستند. سپاهبدان در تاریخ ارمنستان از پرکارترین و فداکارترین چهره های حکومت بودند، برقراری امنیت و آرامش و نگاه داری از مرزهای کشور در برابر دولت ها و اقوام نیرومند همسایه بیشتر بر دوش آنان بود و کامیابی در این کار به دلاوری، بی باکی و هوشمندی مامیکونیان ها بستگی داشت.
دولت اشکانی ارمنستان به ویژه، پس از برافتادن اشکانیان ایران به دست اردشیر ساسانی، در تنگنایی سخت گرفتار آمد. آنها از یک سو دولتی نیرومند و گاه هم پیمان را، که می توانست در برابر رومیان ایستادگی و از استقلال ارمنستان دفاع کند، از دست دادند و از سوی دیگر، با دولتی به نام ساسانیان، که اشکانیان را دشمن خود می شمرد، رویاروی شدند. میان دولت ساسانی از یک سو و دولت اشکانی ارمنستان و بزرگان ارمنی از سوی دیگر برخوردهای بسیاری پدید آمد که، بار سنگین این درگیری ها و نبردها بر دوش سپاهیان و سپاهبدان قرار داشت.
موسس خورناتسی، می نویسد:
شاهزاده تایک
تارون
نایب السلطنه ارمنستان
مرزبان ارمنستان ایران
در ارمنستان باستان و سده های میانه، فرماندهٔ کل سپاه را اسپاراپت می نامیدند. واژهٔ اسپاراپت از دو واژهٔ پهلوی (زبان پارسی میانه) اسپه یا سپاه و پِت یا بِد ساخته شده و معادل اسپهبد و سپاهبد است. سپاهبدان ارمنستان فرمانبردار پادشاهان آن سرزمین بودند و فرمان آنان را به کار می بستند. سپاهبدان در تاریخ ارمنستان از پرکارترین و فداکارترین چهره های حکومت بودند، برقراری امنیت و آرامش و نگاه داری از مرزهای کشور در برابر دولت ها و اقوام نیرومند همسایه بیشتر بر دوش آنان بود و کامیابی در این کار به دلاوری، بی باکی و هوشمندی مامیکونیان ها بستگی داشت.
دولت اشکانی ارمنستان به ویژه، پس از برافتادن اشکانیان ایران به دست اردشیر ساسانی، در تنگنایی سخت گرفتار آمد. آنها از یک سو دولتی نیرومند و گاه هم پیمان را، که می توانست در برابر رومیان ایستادگی و از استقلال ارمنستان دفاع کند، از دست دادند و از سوی دیگر، با دولتی به نام ساسانیان، که اشکانیان را دشمن خود می شمرد، رویاروی شدند. میان دولت ساسانی از یک سو و دولت اشکانی ارمنستان و بزرگان ارمنی از سوی دیگر برخوردهای بسیاری پدید آمد که، بار سنگین این درگیری ها و نبردها بر دوش سپاهیان و سپاهبدان قرار داشت.
موسس خورناتسی، می نویسد:
wiki: مامیکونیان
مامیکونیان (نام خانوادگی). مامیکونیان (ارمنی: Մամիկոնյան) یک نام خانوادگی رایج میان ارمنیان می باشد و ممکن است به یکی از موارد زیر اشاره داشته باشد:
مامیکونیان
هامازاسپ مامیکونیان
هوهان مامیکونیان مولف سده ۷ام میلادی
وارتان مامیکونیان (۳۹۳—۴۵۱)
واهان مامیکونیان
آزاد وشدونی (زادنام کاراپت مامیکونیان) شاعر، روزنامه نگار، فعال ادبی و اجتماعی
شوشانیک مقدس (زادنام واردنی مامیکونیان) دختر وارتان مامیکونیان
مامیکونیان
هامازاسپ مامیکونیان
هوهان مامیکونیان مولف سده ۷ام میلادی
وارتان مامیکونیان (۳۹۳—۴۵۱)
واهان مامیکونیان
آزاد وشدونی (زادنام کاراپت مامیکونیان) شاعر، روزنامه نگار، فعال ادبی و اجتماعی
شوشانیک مقدس (زادنام واردنی مامیکونیان) دختر وارتان مامیکونیان