مترادف بسته : قفل، مقفل ، محدود، محصور، مسدود ، دلمه، لخته، منعقد، منجمد، یخ زده، گرفته، مقید، جعبه، محموله، ملفوفه، بند، عدل، بستگی، تابع، منوط، وابسته، افسون شده، عنین ، تعطیل
متضاد بسته : باز، آزاد، نامحدود
بسته
مترادف بسته : قفل، مقفل ، محدود، محصور، مسدود ، دلمه، لخته، منعقد، منجمد، یخ زده، گرفته، مقید، جعبه، محموله، ملفوفه، بند، عدل، بستگی، تابع، منوط، وابسته، افسون شده، عنین ، تعطیل
متضاد بسته : باز، آزاد، نامحدود
فارسی به انگلیسی
dependent or depending, [n.] package, parcel, paper
bundle, bale, barred, carton, close, closed, pack, package, parcel, shut, truss, unopened
relative
فارسی به عربی
اغلق , حزمة , رزمة , صلب , علبة , مغلق
مترادف و متضاد
توده، دسته، بسته، پشته، دودکش، کومه، خرمن، قفسه کتابخانه
عدل، بسته، قوطی، بسته بندی کردن
بسته، بقچه
بسته، قوطی، بسته کوچک
حلقه، دسته، بسته، گردگیر، جاروب کوچک، بقچه کوچک، بقچه بندی
قسمت، دسته، بسته، بخش، گره، جزئی از یک کل، امانت پستی
بار، بسته، بقچه، کوله بار
دسته، بسته، چوب بست زننده، بشکه ساز
یک بسته، گروه، دسته، کوله پشتی، بسته، ملافه، بقچه، یک دست ورق بازی
مسدود، بسته
مسدود، بسته
محکم، بسته، سرمازده، یخ زده، منجمد یا یخ زده، بی حرکت، بدون ترقی، غیر قابل پرداخت تاانقضا مدت
بسته، محصور، مقید
پیوسته، مربوط، بسته، منتسب، مسلسل، متصل، مرتبط
محرمانه، فراز، مسدود، بسته، محصور
سفت، خالص، یک پارچه، سخت، محکم، بسته، قوی، نیرومند، استوار، قابل اطمینان، جامد، توپر، مستحکم، منجمد، حجمی، سه بعدی، ز جسم
بسته، موظف، مقید، اماده رفتن، منتسب، با قید و بند بسته شده
اسم ≠ باز
قفل، مقفل
۱. قفل، مقفل ≠ باز
۲. محدود، محصور، مسدود ≠ آزاد، باز، نامحدود
۳. دلمه، لخته، منعقد
۴. منجمد، یخزده
۵. گرفته
۶. مقید
۷. جعبه، محموله، ملفوفه
۸. بند، عدل
۹. بستگی، تابع، منوط، وابسته
۱۰. افسونشده
۱۱. عنین ≠ باز
۱۲. تعطیل ≠ باز
فرهنگ فارسی
( صفت ) بستوه
فندق را گویند و آن مغزی باشد که خورند فستق ٠
فندق را گویند و آن مغزی باشد که خورند فستق ٠
فرهنگ معین
(بَ تِ ) (ص مف . ) ۱ - اسیر، دربند، مقید. ۲ - منجمد شده . ۳ - مجبور شده . ۴ - مسدود، مقفل . ۵ - سد شده ، جلوگیری شده . ۶ - فراز شده ، مق . گشوده ، باز.
لغت نامه دهخدا
بسته . [ ب ُ ت َ ] (اِ) فندق را گویند و آن مغزی باشد که خورند. (برهان ). فستق . (صحاح الفرس ).
بسته. [ ب َ ت َ ] ( ن مف ) مقابل گشاده. چون : در بسته و کار بسته و امید بسته و نظر بسته. ( آنندراج ) ( رشیدی ). نقیض گشاده. فراز شده. مسدود. مغلق : باب مغلق ؛ در بسته. ( منتهی الارب ). || مقفل. سد شده. عایق شده. جلوگیری شده :
دربسته زندانها برگشاد
از او شادمان بخت و او نیز شاد.
پراکنده گردان و دربسته دید.
که ندانست روزگار گشاد.
دست ضمیرت ، چرا نپرسی از استاد.
چو بگشایی بزیرش گنج یابی.
در کاشانه ها چون سنگ بسته.
پاینده همی بادا هرچ آن تو نهادی.
همان نیزمن خود جگرخسته ام
بدین سوگ تا زنده ام بسته ام.
- بسته حلق ؛ حلق بسته. گلوبسته. سدشده. گرفته شده :
نای است بسته حلق و گرفته دهان چرا
کز سرفه خون قنینه حمرا برافکند.
از لگد حادثات سخت شکسته دلم
بسته خیالم که هست این خلل از بوالعلا.
بیت اولاد و بیت اخوان را
بسته در دیده ام ز طالع خویش.
- بسته سخن ؛ خاموش. ساکت. رجوع به بسته لب و لب بسته شود.
- بسته سر ؛ سربسته ، سرپوشیده. مسدود شده :
شب چاه بیژن بسته سر مشرق گشاده زال زر
خون سیاوشان نگر بر خاک و خارا ریخته.
مشورت کردی پیمبر بسته سر
گفته ایشانش جواب و بیخبر.
دربسته زندانها برگشاد
از او شادمان بخت و او نیز شاد.
فردوسی.
چو نزدیک درگاه موبد رسیدپراکنده گردان و دربسته دید.
فردوسی.
بسته هایی گشاده گشت بدوکه ندانست روزگار گشاد.
فردوسی.
چون نتواند گشاد بسته یزدان دست ضمیرت ، چرا نپرسی از استاد.
ناصرخسرو.
طلسم بسته را با رنج یابی چو بگشایی بزیرش گنج یابی.
نظامی.
سه یار پاکدل با هم نشسته در کاشانه ها چون سنگ بسته.
( ویس و رامین ).
بسته مشواد آنچه بنصرت بگشادی پاینده همی بادا هرچ آن تو نهادی.
منوچهری.
علاجی در وهم نیامد که موجب صحت اصلی تواند بود و بدان از یک علت... چنانکه طریق مراجعت آن بسته ماند. ( کلیله و دمنه ). || بمجاز، کار مشکل. حل ناشدنی. || بسته به ، معلق به ، منوط به ، مربوط به : همان نیزمن خود جگرخسته ام
بدین سوگ تا زنده ام بسته ام.
فردوسی.
و رجوع به باز بسته بودن به...، شود.- بسته حلق ؛ حلق بسته. گلوبسته. سدشده. گرفته شده :
نای است بسته حلق و گرفته دهان چرا
کز سرفه خون قنینه حمرا برافکند.
خاقانی.
- بسته خیال ؛ کسی که خیالش ناراحت باشد. گرفته خاطر. بسته خاطر. غمگین. خسته خاطر : از لگد حادثات سخت شکسته دلم
بسته خیالم که هست این خلل از بوالعلا.
خاقانی.
- بسته در ؛ مقفل : بیت اولاد و بیت اخوان را
بسته در دیده ام ز طالع خویش.
خاقانی.
و رجوع به در بسته شود.- بسته سخن ؛ خاموش. ساکت. رجوع به بسته لب و لب بسته شود.
- بسته سر ؛ سربسته ، سرپوشیده. مسدود شده :
شب چاه بیژن بسته سر مشرق گشاده زال زر
خون سیاوشان نگر بر خاک و خارا ریخته.
خاقانی.
- || سربسته. مکتوم. پوشیده : مشورت کردی پیمبر بسته سر
گفته ایشانش جواب و بیخبر.
مولوی.
و رجوع به بسته در معنی پوشیده و مکتوم شود.بسته . [ ب َ ت َ ] (ن مف ) مقابل گشاده . چون : در بسته و کار بسته و امید بسته و نظر بسته . (آنندراج ) (رشیدی ). نقیض گشاده . فراز شده . مسدود. مغلق : باب مغلق ؛ در بسته . (منتهی الارب ). || مقفل . سد شده . عایق شده . جلوگیری شده :
دربسته زندانها برگشاد
از او شادمان بخت و او نیز شاد.
چو نزدیک درگاه موبد رسید
پراکنده گردان و دربسته دید.
بسته هایی گشاده گشت بدو
که ندانست روزگار گشاد.
چون نتواند گشاد بسته ٔ یزدان
دست ضمیرت ، چرا نپرسی از استاد.
طلسم بسته را با رنج یابی
چو بگشایی بزیرش گنج یابی .
سه یار پاکدل با هم نشسته
در کاشانه ها چون سنگ بسته .
بسته مشواد آنچه بنصرت بگشادی
پاینده همی بادا هرچ آن تو نهادی .
علاجی در وهم نیامد که موجب صحت اصلی تواند بود و بدان از یک علت ... چنانکه طریق مراجعت آن بسته ماند. (کلیله و دمنه ). || بمجاز، کار مشکل . حل ناشدنی . || بسته به ، معلق به ، منوط به ، مربوط به :
همان نیزمن خود جگرخسته ام
بدین سوگ تا زنده ام بسته ام .
و رجوع به باز بسته بودن به ...، شود.
- بسته حلق ؛ حلق بسته . گلوبسته . سدشده . گرفته شده :
نای است بسته حلق و گرفته دهان چرا
کز سرفه خون قنینه ٔ حمرا برافکند.
- بسته خیال ؛ کسی که خیالش ناراحت باشد. گرفته خاطر. بسته خاطر. غمگین . خسته خاطر :
از لگد حادثات سخت شکسته دلم
بسته خیالم که هست این خلل از بوالعلا.
- بسته در ؛ مقفل :
بیت اولاد و بیت اخوان را
بسته در دیده ام ز طالع خویش .
و رجوع به در بسته شود.
- بسته سخن ؛ خاموش . ساکت . رجوع به بسته لب و لب بسته شود.
- بسته سر ؛ سربسته ، سرپوشیده . مسدود شده :
شب چاه بیژن بسته سر مشرق گشاده زال زر
خون سیاوشان نگر بر خاک و خارا ریخته .
- || سربسته . مکتوم . پوشیده :
مشورت کردی پیمبر بسته سر
گفته ایشانش جواب و بیخبر.
و رجوع به بسته در معنی پوشیده و مکتوم شود.
- بسته کار ؛ مقابل گشاده کار، کُندکار مقابل کار بُر و شتابزده . و رجوع به حاشیه ٔ ص 337 تاریخ بیهقی چ فیاض شود: خواجه گفت مردی با دیداری نیکو و کافی است اما یک عیب دارد که بسته کار است و این کار را گشاده کاری باید. (تاریخ بیهقی ). امیر گفت شاگردان بددل و بسته کار باشند چون استاد شدند و وجیه گشتند کار دیگرگون کنند. (تاریخ بیهقی ). او بسته کار است و من شتابزده . (تاریخ بیهقی ). طاهر مستوفی را گفته از همه شایسته تر است اما بسته کار است . (تاریخ بیهقی ).
- بسته کاری ؛ کندکار بودن . کاربُر نبودن .
- بسته کردن ؛ بستن . مسدود کردن : پس خدای تبارک و تعالی آن در غار را بسته کرد و ایشان اندر آن غار سیصد و اند سال مرده بودند. (ترجمه ٔطبری بلعمی ).
مکرهای جبریانم بسته کرد
تیغ چوبین شان تنم را خسته کرد.
- بسته گشا ؛ حل کننده ٔ مشکلات . رجوع به بسته گشای شود.
- بسته گشای ؛ گشاینده ٔ مشکلات :
ای راهنمای همه ٔ راهنمایان
ای بسته گشای در هر بسته گشایان .
- بسته گشاینده ؛ گشاینده ٔ مشکلات ، حل کننده ٔ مشکلات :
تدبیر تست بسته گشاینده ای چنانک
سد سکندری نبود پیش او متین .
و رجوع به بسته گشای شود.
- بسته گشایی ؛ حل مشکل کردن . و رجوع به بسته گشای شود.
- بسته گلو . کسی یا چیزی که گلویش بسته باشد :
نای بی گوش و زبان بسته گلو
از ره چشمش فغان برخاسته .
- بسته لب یا لب بسته ؛ کسی که لبش بسته باشد. بمجاز، خاموش . ساکت :
همان پیش خاقان بروز و بشب
چو رفتی همی داشتی بسته لب .
و رجوع به لب بسته و لب بسته داشتن شود.
- امید بسته ؛ امید دشوار. امید حل ناشدنی : امید بسته برآمد صباح خیر دمید
به دور دولت سلجوقشاه و سلغرشاه .
امید بسته برآمد ولی چه فایده زانک
امید نیست که عمر گذشته بازآید.
- بازبسته بودن به ؛ وابسته بودن به . منوط به . مربوط به . متعلق به :
همه باز بسته بدین آسمان
که بر برده بینی بسان کیان .
مصالح جهان همه زیر بیم و اومید است و بیم و اومید بشمشیر بازبسته است . (نوروزنامه ).
- بصربسته ؛بمجاز، کور. نابینا. چشم بسته :
چو شل کرده باشی رگ آب دیده
بصربسته ٔ توتیایی نیابی .
- جریان بسته و رگهای بسته ؛ اصطلاح علوم طبیعی . رجوع به جانور شناسی عمومی چ 1327 دانشگاه تهران ج 1 ص 187 شود.
- چشم بسته ؛ شخص یا حیوانی که چشمش بسته باشند. بسته چشم :
مثال اسب ِ الاغند مردم سفری
نه چشم بسته و سرگشته همچو گاو عصار .
- چشم و گوش بسته ؛ ساده . بی خبر. بی اطلاع .
- در بسته ؛ در مقفل :
یکی باغ دربسته پر سیب و نار.
گشاد از گره چشم در بسته را.
اگردر جهان از جهان رسته ایست
در از خلق بر خویشتن بسته ایست .
و رجوع به بسته در و دربسته در ردیف خود شود.
- دلبسته ؛ علاقمند. شیفته . خواهان . عاشق : دل در کسی مبند که دلبسته ٔ تو نیست . (گلستان ).
همراه اگر شتاب کند در سفر تو بیست
دل بسته ٔ کسی مباش که دل بسته ٔ تو نیست .
- دل بسته داشتن بچیزی ؛ علاقمند شدن بدان :
دلت بسته داری به پیمان اوی
روان را نپیچی ز فرمان اوی .
- دهان بسته ؛ آنکه دهانش بسته باشد. خاموش . ساکت .
- دیده دربسته . چشم پوشیده . صرف نظر کرده :
دیده از کار جهان دربسته به
راه همت زین و آن دربسته به .
- راه دربسته ؛ مسدود، بسته :
دیده از کارجهان در بسته به
راه همت زین و آن دربسته به .
- روبسته ؛ نقاب بروی زده . روی پوشیده :
خوب رویان گشاده رو باشند
تو که روبسته ای مگر زشتی .
- سربسته .مهر شده :
بلیناس را با دگر مهتران
فرستاد و سربسته گنجی گران .
صدش گنج سربسته بخشیدمی .
چو سربسته شد نامه ٔ دلنواز
رساننده را داد تا برد باز.
- || کنایه از سخن مرموز.
- غدد بسته ؛ یا غدد تراوای داخلی در اصطلاح علوم طبیعی . رجوع به جانورشناسی عمومی چ 1327 دانشگاه طهران ج 1 ص 191 شود.
- کار بسته ؛ کار گره خورده ؛ کاری که حل آن مشکل نماید :
ز کار بسته میندیش و دل شکسته مدار
که آب چشمه ٔ حیوان درون تاریکیست .
امیدوار چنانم که کار بسته برآید
وصال چون به سر آمد فراق هم به سر آید.
- لب بسته داشتن ؛ خاموش بودن . ساکت بودن :
بزن گفت کای زیرک هوشیار
چنان کن همیشه لبت بسته دار.
|| متصل شده بچیزی یا جایی بوسیله ٔ بند. مقید. پهلوی ، بستک . (فرهنگ فارسی معین ). قیدشده . زنجیرشده . به زنجیر بسته ، مقابل گشاده . بازشده . آزادشده :
دو شیر ژیان داشت گستهم کرد
به زنجیر بسته به موبد سپرد.
کرده ظفر مسکن در مسکنش
بسته وفا دامن در دامنش .
دست خداوند خویش را چو ندانی
بسته ٔ او را تو پس چگونه گشایی .
بسته ٔ زلف اوست دل ، آخر از آن کیست او
خسته ٔ چشم اوست جان ،مرهم جان کیست او.
این کنم یا آن کنم خود کی شود
چون دو دست و پای او بسته بود.
بسته ٔ زنجیر زلف زود نیابد خلاص
دیر برآید بجهد هر که فروشد بقیر.
- بسته بودن به ؛ وابسته . پیوسته بچیزی . متصل بودن . بمجاز، مشروط بودن به . منوط بودن به :
جهان ما بمثل می شده است و ماهیخوار
خوشیش بسته به تلخی و خرمی به خمار.
بسته ٔ مدت است هرشخصی
مانده ٔ غایت است هرجایی .
ز من بنیوش و دل در شاهدی بند
که حسنش بسته ٔ زیور نباشد.
- بسته زیور ؛زینت شده . آرایش شده :
ای عندلیب جانها طاوس بسته زیور
بگشای غنچه ٔ لب بسرای غنه ٔ تر.
- بسته داشتن ؛ بهم آوردن . روی هم گذاشتن . ضد گشادن و باز کردن :
چگونه پرد مرغی که بسته دارد پر
کسی که مایه ندارد سخن چه داند گفت .
- بسته داشتن دل بچیزی ؛ علاقه مند بودن بدان :
دلت بسته داری به پیمان اوی
روان را نپیچی ز فرمان اوی .
- بسته دست ؛ مقید. و رجوع به دست بسته شود.
- بسته دودست ؛ زنجیرشده . مقید :
کافر بسته دودست او کشتنی است
بسملش را موجب تأخیر چیست .
و رجوع به دست بسته شود.
- بسته کمر ؛ آماده بخدمت . مهیا :
ببودند بر پای بسته کمر
هر آن کس که بودند پرخاشخر.
که از تخم ایرج یکی نامور
ببینم ابر کینه بسته کمر.
ز شیران گردنکش نامور
بباید تنی چند بسته کمر.
راست گفتی سفندیارستی
برنهاده کلاه و بسته کمر.
و رجوع به همین ترکیب در ذیل بستن شود.
- بسته ٔ گهواره ٔ فنا ؛ کنایه از اسیران محنت دنیا و گرفتاران دنیا.(هفت قلزم ) (آنندراج ) (از مؤید الفضلاء).
- بسته میان و میان بسته ؛ مستعدو آماده ٔ خدمت :
فریبرز گفت ای هزبر ژیان
منم راه را تنگ بسته میان .
ثنا و خدمت او واجب است ازین معنی
قضا گشاده زبان است و بخت بسته میان
چنانکه بسته میانست بخت در خدمت
همیشه هست قضا بر شما گشاده زبان .
سری که اهل قلم پیش او قلم کردار
همیشه بسته میانندی و گشاده دهن .
بر درش بسته میان خرگاه وار
شاه این خرگاه مینا دیده ام .
درگشاده دیده ام خرگاه ترکان فلک
ماه را بسته میان خرگاه سان آورده ام .
و رجوع به کمر بستن شود.
- حنابسته ؛ حناگذاشته . کسی که حنا بندد :
بر دست حنابسته نهد پای بهر گام
هر کس که تماشاگه او زیر چناریست .
- دست بسته ؛ مقید.زنجیر شده :
شدند اندر آن بارگاه انجمن
همه دستها بسته و خسته تن .
و رجوع به بسته دست شود.
- سربسته ؛ سر به دستمال بسته . با پارچه پیچیده . باند بسته :
رحیل آمدش هم در آن هفته پیش
دل افکارو سربسته و روی ریش .
- شکسته بسته ؛ عضو مجروح بسته شده . جبیره شده عضو شکسته . (فرهنگ فارسی معین ) :
جز شکسته بسته بیرون چون تواند شد چو بود
مرد مست و چشم کور و پای لنگ و راه تر.
- قبابسته ؛ قبا پوشیده .
- || و بمجاز، آماده و مهیای کاری بودن :
بچین در قبابسته ٔ کین مباش
قبای ترا گو، یکی چین مباش .
- قبای بسته ؛ قبای پوشیده :
برخیز و در سرای دربند
بنشین و قبای بسته وا کن .
و رجوع به بسته قبا شود.
- فروبسته ؛ به مجاز، گرفته . مغموم :
پای می پیچم و چون پای دلم می پیچد
بار می بندم و از بار فروبسته ترم .
رجوع به فروبستن و مدخل فروبسته شود.
- کت بسته ؛ در تداول عوام ، شانه بسته دست بسته .
- کمر بسته ؛ مهیا. آماده ٔ خدمت :
بهرجا که هستی کمربسته ام
به خدمتگری با تو پیوسته ام .
هرکجا طلعت خورشیدرخی سایه فکند
بیدلی خسته کمربسته چو جوزا برخاست .
کمربسته گردنکشان بر درت .
و رجوع به بسته کمر شود.
- گره بسته ؛ گره خورده . گره زده .
- || بمجاز، مشکل شده . دشوارشده .
- || دستمال محتوی چیزی .
- میان بسته ؛ کمربسته . به مجاز، مهیا. آماده ٔ خدمت :
ایشان چو ملخ در پس زانوی ریاضت
ما مور میان بسته روان بر درو دشتیم .
آخر آن مور میان بسته ٔ افتان خزان
چه خطا دید که سرکوفته چون مار برفت .
و رجوع به میان بستن ، کمر بسته و بسته میان شود.
|| تخته یا پارچه ای که رخت و قماش در آن بندند. (فرهنگ فارسی معین ). || شخصی را گویند که او را بسحر بسته باشند و داماد نتواند شد. (برهان ) (انجمن آرا). شخص که آن را به افسوس و عزیمت بسته باشند تا بر عروس قادر نشود. (آنندراج ). عنین شده . (فرهنگ فارسی معین ). || فسون شده . سحر شده . (فرهنگ فارسی معین ). || کَس . یکی از خویشان سببی . خویش . خویشاوند. منسوب . وابسته . ج ، بستگان : بستگان من ؛ کسان من . خویشان و بستگان . || در تداول عوام ، نوکر. ملازم . (یادداشت مؤلف ). || مقید. دربند. محبوس . اسیر. مغلول :
نگر بستگانند و بیچارگان
و بی توشگانند و بی زاد راه .
ابا ششهزار آزموده سوار
همی دارد آن بستگان را بزار.
بفرمود تا بسته را پیش اوی
ببردند لرزان و پر آب روی .
نگه کرد خسرو بر آن بستگان
هیونان و پیلان وآن خستگان .
گرفتند و بردند بسته چو یوز
برو بر سر آورد ضحاک روز.
ز شهرت یکی بسته زندانیم
به گوهر همانا که خود دانیم .
چو جاماسب آمد مرا بسته دید
وزان بستگیها مرا خسته دید.
باز هم باز بود گرچه که او بسته بود
صولت بازی از باز فکندن نتوان .
مبر از من خرد، آن بس نبود کز پی آن
بسته و خسته ٔ زلف تو بود مرد حکیم .
روا نبود بزندان و بندبسته تنم
اگر نه زلفک مشکین او بدی حلویز.
بسته شنودی که جز به وقت گشادش
جان و روان عدو ازو بشود شاد.
من بسته ٔ آداب و فضل خویشم
در تنگ زمینی ز حوردیوان .
کز تن بقضا بسته ٔ سپهرم
وز دل به بلا خسته ٔ جهانم .
هیچ نکرده گناه تا کی باشم بگوی
خسته ٔ هر ناحفاظ بسته ٔ هر ناسزا.
بسته و خسته روند تیغوران پیش او
بسته به شست سبک خسته به گرز گران .
بهر دل والدین بسته ٔ شروان شدن
پیش در اهل بیت ماتم عم داشتن .
چون شده ای بسته ٔ این دامگاه
رخنه کنش تا بدر آیی براه .
شاه بدان صید چنان صید شد
کش همگی بسته ٔ آن قید شد.
نقش باشد پیش نقاش و قلم
عاجز و بسته چو کودک در رحم .
آب صافی در گلی پنهان شده
جان صافی بسته ٔ ابدان شده .
- بسته پای ؛ پای بسته . مقید :
سیه چال و مرداندر آن بسته پای
به از فتنه از جای بردن بجای .
- بسته دست ؛ دست بسته . مقید. مغلول :
برانگیختندم ز جای نشست
همی تافتندی مرا بسته دست .
بیاریم گو را کنون بسته دست
سپاهش ببینند گرد شکست .
- || بمجاز، مطیع. ضعیف .
کنون نزد من چون زنان بسته دست
همی خواب گویی به کردار مست .
- بربسته ؛ بمجاز، مقید.دربند. غیرآزاده :
خیز نظامی که نه بربسته ای
از پی خدمت چه کمر بسته ای .
- پای بسته و پابسته ؛ مقید. گرفتار. بیچاره . زبون . اسیر. مقید :
هم به در تو آمدم از توکه خصم و حاکمی
چاره ٔ پای بستگان نیست بجز فروتنی .
ای مرغ پای بسته به دام هوای نفس
کی بر هوای عالم روحانیان پری .
من آن نیم که بجور از مراد بگریزم
به آستین نرود مرغ پای بسته بدام .
خواهی که پای بسته نباشی به دام دل
با مرغ شوخ دیده مکن هم نشیمنی .
- دست بربسته ؛ مقید شده . دست بند زده شده :
یکی را عسس دست بربسته بود
همه شب پریشان و دلخسته بود.
- دست بسته ؛ کسی را که دست بند بدست وی زده باشند. که دستان وی را بسته باشند :
سعدی چوپای بند شدی بار غم بکش
عیار دست بسته نباشد مگر حمول .
مظلوم دست بسته ٔ مغلوب را بگو
تا چشم بر قضا کند و گوش بر رضا.
- رسن بسته ؛ ریسمان بسته . مقید. دربند. گرفتار :
شنیدم رسن بسته ای سوی دار
به روتازگی رفت چون نوبهار.
|| حریر منقش باشد که در استرآباد و گرگان سازند و آن چنانست که حریر را در تختهای شبکه دار بندند و اقسام رنگ بر سوراخهای شبکه ریزند تا نقش برآورد. (برهان ) (انجمن آرا) (سروری ) (آنندراج ). حریر منقش که عطاران مشک بدان بندند. (نسخه ای از فرهنگ اسدی ) (شرفنامه ٔ منیری ): پرنیان ؛ حریر باشد بسته . (نسخه ای از فرهنگ اسدی ) (شرفنامه ٔ منیری ). حریر منقش . (صحاح الفرس ) (نسخه ای از فرهنگ اسدی ). حریری باشد که ملون کرده باشند به چند رنگ . (نسخه ای از فرهنگ اسدی ). حریر منقش که در تختهای مشبک بندند و رنگ در نقشها زنند تا رنگ برآرد. (رشیدی ). الوان ابریشم که بر چوبی پیچیده شده پارچه های منقش ببافند و این پارچه ها اکثر در استرآباد و گرگانست . (شعوری ج 1 ورق 195 از تحفةالاحباب ) :
هم از زر ساو و هم از بسته نیز
هم از در و یاقوت و هرگونه چیز.
عشق مفلس از کجا جاه و جلالش از کجا
هر دو عالم از متاع حسن او یک بسته است .
|| پوشیده . مکتوم . مبهم . سربسته . رازی آرد : کار مجهول بسته را مبهم خوانند. (تفسیر ابوالفتوح چ دوم ج 3 ص 358).
سخنها سبک گوی ،بسته مگوی
مکن خام گفتار با رنگ و بوی .
و گر گفت دنیی همه بسته گفت
بماند همه پاسخ اندر نهفت .
بُد اندر یکی خانه ای در فراز
گشاده نبد بر کس این بسته راز.
بگشاد مرا بسته و برهر چه بگفتم
بنمود یکی حجت معروف مشهر.
کی بدو خیل نحس پا بر سپهش زند عدو
کی بدو زرق بسته سر، هرسقطی شود سری .
در مثالی بسته گفتی رای را
تا نداند خصم سر از پای را.
- روی بسته ؛ روبسته . در حجاب . حجاب دار. محجوب . نقاب زده . پنهان شده . روی پنهان کرده :
این غول روی بسته کوته نظر فریب
دل میبرد به غالیه اندوده چادری .
- سربسته ؛ مبهم . ناروشن :
سربسته بگویم ار توانی
بردار به تیغ فکرتش سر.
و رجوع به بسته سر شود.
- سخنی سربسته ؛ سخنی بکنایه . به تعریض :
سخنهای سربسته از هر دری .
و رجوع به بسته سر شود.
|| شعری را گویند که مطابق آهنگ و نوا سروده باشند. (شعوری از مجمعالفرس ). شعری که عبارت از چهار مصراع باشد. (فرهنگ فارسی معین ). || آهنگی است از موسیقی که آن را بسته نگار خوانند و آن مرکب است از حصار و حجاز و سه گاه . (برهان ) (انجمن آرا) (آنندراج ) (رشیدی ). و رجوع به بسته نگار شود. || منجمد. منعقد.مقبوض . معقود. فسرده . جامد. افسرده : عَلقَه ؛ لخت خون بسته . جس ؛ آب بسته ٔ منجمد. (منتهی الارب ). قَرَس ؛ بسته و فسرده از آب و جز آن . (منتهی الارب ). تَرَز؛ بسته شد آب . (منتهی الارب ). غلیظ. دلمه شده :
بجای سرکه و حلوای دهر خون خور از آن
که خون گشاده چو سرکه است و بسته چون حلوا.
هرگه بخاری ... ببالا رود و بهوای سرد رسد و برودت بافراط بر وی غالب شود و آن بخار را ببنداند... همچنان بسته بزمین آید آن جوهر را برف گویند. (کاینات جو، ابوحاتم اسفزاری ). ... از آن چیزهای بسته کز آنسوی دیدار ندهند. (التفهیم ص 83). همه ٔ زاگهای سوخته گداخته شود جزسوزی که آن بسته تر است و از جمله همه ٔ زاگهای ، سبز بسته تر از زرد است ... (ذخیره ٔ خوارزمشاهی نسخه ٔ خطی کتابخانه ٔ مؤلف ص 518).
- بربسته ؛ منجمد شده . فسرده شده : چون برف نشسته و چو یخ بربسته . (گلستان ).
|| اشیاء مختلف که در پاکت و یا لفاف و یا جعبه گذارند و پیچند و به عنوان ارمغان و یا مال التجاره از نقطه ای به نقطه ای فرستند.فرهنگستان ایران این کلمه را بجای کلمه ٔ «کلی » فرانسه برگزیده است . و رجوع به واژه های نو فرهنگستان ایران : بسته ، شود. بقچه . (غیاث ). جوال ... شظیظ. (منتهی الارب ). پاکت . چنته . خریطه ٔ اسباب . (فرهنگ فارسی معین ). چیزی در لفافی از جامه یا کاغذ پیچیده و استوار کرده : یک بسته چای . یک بسته سیگار. یک بسته قماش :
همه طاقها بود بسته ، ازار
ز خز و سمور ازدر شهریار.
بسته حریر دارد و وشی معمدا
از نقش و از نگار همه جوی و جویبار
معروفی (از اشعار پراکنده ... چ ژیلبرت لازار ص 133).
دربسته زندانها برگشاد
از او شادمان بخت و او نیز شاد.
فردوسی .
چو نزدیک درگاه موبد رسید
پراکنده گردان و دربسته دید.
فردوسی .
بسته هایی گشاده گشت بدو
که ندانست روزگار گشاد.
فردوسی .
چون نتواند گشاد بسته ٔ یزدان
دست ضمیرت ، چرا نپرسی از استاد.
ناصرخسرو.
طلسم بسته را با رنج یابی
چو بگشایی بزیرش گنج یابی .
نظامی .
سه یار پاکدل با هم نشسته
در کاشانه ها چون سنگ بسته .
(ویس و رامین ).
بسته مشواد آنچه بنصرت بگشادی
پاینده همی بادا هرچ آن تو نهادی .
منوچهری .
علاجی در وهم نیامد که موجب صحت اصلی تواند بود و بدان از یک علت ... چنانکه طریق مراجعت آن بسته ماند. (کلیله و دمنه ). || بمجاز، کار مشکل . حل ناشدنی . || بسته به ، معلق به ، منوط به ، مربوط به :
همان نیزمن خود جگرخسته ام
بدین سوگ تا زنده ام بسته ام .
فردوسی .
و رجوع به باز بسته بودن به ...، شود.
- بسته حلق ؛ حلق بسته . گلوبسته . سدشده . گرفته شده :
نای است بسته حلق و گرفته دهان چرا
کز سرفه خون قنینه ٔ حمرا برافکند.
خاقانی .
- بسته خیال ؛ کسی که خیالش ناراحت باشد. گرفته خاطر. بسته خاطر. غمگین . خسته خاطر :
از لگد حادثات سخت شکسته دلم
بسته خیالم که هست این خلل از بوالعلا.
خاقانی .
- بسته در ؛ مقفل :
بیت اولاد و بیت اخوان را
بسته در دیده ام ز طالع خویش .
خاقانی .
و رجوع به در بسته شود.
- بسته سخن ؛ خاموش . ساکت . رجوع به بسته لب و لب بسته شود.
- بسته سر ؛ سربسته ، سرپوشیده . مسدود شده :
شب چاه بیژن بسته سر مشرق گشاده زال زر
خون سیاوشان نگر بر خاک و خارا ریخته .
خاقانی .
- || سربسته . مکتوم . پوشیده :
مشورت کردی پیمبر بسته سر
گفته ایشانش جواب و بیخبر.
مولوی .
و رجوع به بسته در معنی پوشیده و مکتوم شود.
- بسته کار ؛ مقابل گشاده کار، کُندکار مقابل کار بُر و شتابزده . و رجوع به حاشیه ٔ ص 337 تاریخ بیهقی چ فیاض شود: خواجه گفت مردی با دیداری نیکو و کافی است اما یک عیب دارد که بسته کار است و این کار را گشاده کاری باید. (تاریخ بیهقی ). امیر گفت شاگردان بددل و بسته کار باشند چون استاد شدند و وجیه گشتند کار دیگرگون کنند. (تاریخ بیهقی ). او بسته کار است و من شتابزده . (تاریخ بیهقی ). طاهر مستوفی را گفته از همه شایسته تر است اما بسته کار است . (تاریخ بیهقی ).
- بسته کاری ؛ کندکار بودن . کاربُر نبودن .
- بسته کردن ؛ بستن . مسدود کردن : پس خدای تبارک و تعالی آن در غار را بسته کرد و ایشان اندر آن غار سیصد و اند سال مرده بودند. (ترجمه ٔطبری بلعمی ).
مکرهای جبریانم بسته کرد
تیغ چوبین شان تنم را خسته کرد.
مولوی .
- بسته گشا ؛ حل کننده ٔ مشکلات . رجوع به بسته گشای شود.
- بسته گشای ؛ گشاینده ٔ مشکلات :
ای راهنمای همه ٔ راهنمایان
ای بسته گشای در هر بسته گشایان .
منوچهری .
- بسته گشاینده ؛ گشاینده ٔ مشکلات ، حل کننده ٔ مشکلات :
تدبیر تست بسته گشاینده ای چنانک
سد سکندری نبود پیش او متین .
سوزنی .
و رجوع به بسته گشای شود.
- بسته گشایی ؛ حل مشکل کردن . و رجوع به بسته گشای شود.
- بسته گلو . کسی یا چیزی که گلویش بسته باشد :
نای بی گوش و زبان بسته گلو
از ره چشمش فغان برخاسته .
خاقانی .
- بسته لب یا لب بسته ؛ کسی که لبش بسته باشد. بمجاز، خاموش . ساکت :
همان پیش خاقان بروز و بشب
چو رفتی همی داشتی بسته لب .
فردوسی .
و رجوع به لب بسته و لب بسته داشتن شود.
- امید بسته ؛ امید دشوار. امید حل ناشدنی : امید بسته برآمد صباح خیر دمید
به دور دولت سلجوقشاه و سلغرشاه .
سعدی .
امید بسته برآمد ولی چه فایده زانک
امید نیست که عمر گذشته بازآید.
سعدی .
- بازبسته بودن به ؛ وابسته بودن به . منوط به . مربوط به . متعلق به :
همه باز بسته بدین آسمان
که بر برده بینی بسان کیان .
ابوشکور.
مصالح جهان همه زیر بیم و اومید است و بیم و اومید بشمشیر بازبسته است . (نوروزنامه ).
- بصربسته ؛بمجاز، کور. نابینا. چشم بسته :
چو شل کرده باشی رگ آب دیده
بصربسته ٔ توتیایی نیابی .
خاقانی .
- جریان بسته و رگهای بسته ؛ اصطلاح علوم طبیعی . رجوع به جانور شناسی عمومی چ 1327 دانشگاه تهران ج 1 ص 187 شود.
- چشم بسته ؛ شخص یا حیوانی که چشمش بسته باشند. بسته چشم :
مثال اسب ِ الاغند مردم سفری
نه چشم بسته و سرگشته همچو گاو عصار .
سعدی .
- چشم و گوش بسته ؛ ساده . بی خبر. بی اطلاع .
- در بسته ؛ در مقفل :
یکی باغ دربسته پر سیب و نار.
نظامی .
گشاد از گره چشم در بسته را.
نظامی .
اگردر جهان از جهان رسته ایست
در از خلق بر خویشتن بسته ایست .
سعدی (بوستان ).
و رجوع به بسته در و دربسته در ردیف خود شود.
- دلبسته ؛ علاقمند. شیفته . خواهان . عاشق : دل در کسی مبند که دلبسته ٔ تو نیست . (گلستان ).
همراه اگر شتاب کند در سفر تو بیست
دل بسته ٔ کسی مباش که دل بسته ٔ تو نیست .
سعدی (گلستان ).
- دل بسته داشتن بچیزی ؛ علاقمند شدن بدان :
دلت بسته داری به پیمان اوی
روان را نپیچی ز فرمان اوی .
فردوسی .
- دهان بسته ؛ آنکه دهانش بسته باشد. خاموش . ساکت .
- دیده دربسته . چشم پوشیده . صرف نظر کرده :
دیده از کار جهان دربسته به
راه همت زین و آن دربسته به .
خاقانی .
- راه دربسته ؛ مسدود، بسته :
دیده از کارجهان در بسته به
راه همت زین و آن دربسته به .
خاقانی .
- روبسته ؛ نقاب بروی زده . روی پوشیده :
خوب رویان گشاده رو باشند
تو که روبسته ای مگر زشتی .
؟
- سربسته .مهر شده :
بلیناس را با دگر مهتران
فرستاد و سربسته گنجی گران .
نظامی .
صدش گنج سربسته بخشیدمی .
نظامی .
چو سربسته شد نامه ٔ دلنواز
رساننده را داد تا برد باز.
نظامی .
- || کنایه از سخن مرموز.
- غدد بسته ؛ یا غدد تراوای داخلی در اصطلاح علوم طبیعی . رجوع به جانورشناسی عمومی چ 1327 دانشگاه طهران ج 1 ص 191 شود.
- کار بسته ؛ کار گره خورده ؛ کاری که حل آن مشکل نماید :
ز کار بسته میندیش و دل شکسته مدار
که آب چشمه ٔ حیوان درون تاریکیست .
(گلستان ).
امیدوار چنانم که کار بسته برآید
وصال چون به سر آمد فراق هم به سر آید.
سعدی (طیبات ).
- لب بسته داشتن ؛ خاموش بودن . ساکت بودن :
بزن گفت کای زیرک هوشیار
چنان کن همیشه لبت بسته دار.
فردوسی .
|| متصل شده بچیزی یا جایی بوسیله ٔ بند. مقید. پهلوی ، بستک . (فرهنگ فارسی معین ). قیدشده . زنجیرشده . به زنجیر بسته ، مقابل گشاده . بازشده . آزادشده :
دو شیر ژیان داشت گستهم کرد
به زنجیر بسته به موبد سپرد.
فردوسی .
کرده ظفر مسکن در مسکنش
بسته وفا دامن در دامنش .
منوچهری .
دست خداوند خویش را چو ندانی
بسته ٔ او را تو پس چگونه گشایی .
ناصرخسرو.
بسته ٔ زلف اوست دل ، آخر از آن کیست او
خسته ٔ چشم اوست جان ،مرهم جان کیست او.
خاقانی .
این کنم یا آن کنم خود کی شود
چون دو دست و پای او بسته بود.
مولوی .
بسته ٔ زنجیر زلف زود نیابد خلاص
دیر برآید بجهد هر که فروشد بقیر.
سعدی .
- بسته بودن به ؛ وابسته . پیوسته بچیزی . متصل بودن . بمجاز، مشروط بودن به . منوط بودن به :
جهان ما بمثل می شده است و ماهیخوار
خوشیش بسته به تلخی و خرمی به خمار.
قمری (از رادویانی ).
بسته ٔ مدت است هرشخصی
مانده ٔ غایت است هرجایی .
مسعودسعد (از امثال و حکم دهخدا).
ز من بنیوش و دل در شاهدی بند
که حسنش بسته ٔ زیور نباشد.
حافظ.
- بسته زیور ؛زینت شده . آرایش شده :
ای عندلیب جانها طاوس بسته زیور
بگشای غنچه ٔ لب بسرای غنه ٔ تر.
خاقانی .
- بسته داشتن ؛ بهم آوردن . روی هم گذاشتن . ضد گشادن و باز کردن :
چگونه پرد مرغی که بسته دارد پر
کسی که مایه ندارد سخن چه داند گفت .
عنصری .
- بسته داشتن دل بچیزی ؛ علاقه مند بودن بدان :
دلت بسته داری به پیمان اوی
روان را نپیچی ز فرمان اوی .
فردوسی .
- بسته دست ؛ مقید. و رجوع به دست بسته شود.
- بسته دودست ؛ زنجیرشده . مقید :
کافر بسته دودست او کشتنی است
بسملش را موجب تأخیر چیست .
مولوی .
و رجوع به دست بسته شود.
- بسته کمر ؛ آماده بخدمت . مهیا :
ببودند بر پای بسته کمر
هر آن کس که بودند پرخاشخر.
فردوسی .
که از تخم ایرج یکی نامور
ببینم ابر کینه بسته کمر.
فردوسی .
ز شیران گردنکش نامور
بباید تنی چند بسته کمر.
فردوسی .
راست گفتی سفندیارستی
برنهاده کلاه و بسته کمر.
فرخی .
و رجوع به همین ترکیب در ذیل بستن شود.
- بسته ٔ گهواره ٔ فنا ؛ کنایه از اسیران محنت دنیا و گرفتاران دنیا.(هفت قلزم ) (آنندراج ) (از مؤید الفضلاء).
- بسته میان و میان بسته ؛ مستعدو آماده ٔ خدمت :
فریبرز گفت ای هزبر ژیان
منم راه را تنگ بسته میان .
فردوسی .
ثنا و خدمت او واجب است ازین معنی
قضا گشاده زبان است و بخت بسته میان
چنانکه بسته میانست بخت در خدمت
همیشه هست قضا بر شما گشاده زبان .
امیر معزی (از آنندراج ).
سری که اهل قلم پیش او قلم کردار
همیشه بسته میانندی و گشاده دهن .
سوزنی .
بر درش بسته میان خرگاه وار
شاه این خرگاه مینا دیده ام .
خاقانی .
درگشاده دیده ام خرگاه ترکان فلک
ماه را بسته میان خرگاه سان آورده ام .
خاقانی .
و رجوع به کمر بستن شود.
- حنابسته ؛ حناگذاشته . کسی که حنا بندد :
بر دست حنابسته نهد پای بهر گام
هر کس که تماشاگه او زیر چناریست .
فرخی .
- دست بسته ؛ مقید.زنجیر شده :
شدند اندر آن بارگاه انجمن
همه دستها بسته و خسته تن .
فردوسی .
و رجوع به بسته دست شود.
- سربسته ؛ سر به دستمال بسته . با پارچه پیچیده . باند بسته :
رحیل آمدش هم در آن هفته پیش
دل افکارو سربسته و روی ریش .
سعدی (بوستان ).
- شکسته بسته ؛ عضو مجروح بسته شده . جبیره شده عضو شکسته . (فرهنگ فارسی معین ) :
جز شکسته بسته بیرون چون تواند شد چو بود
مرد مست و چشم کور و پای لنگ و راه تر.
ناصرخسرو (دیوان ص 162 س 18).
- قبابسته ؛ قبا پوشیده .
- || و بمجاز، آماده و مهیای کاری بودن :
بچین در قبابسته ٔ کین مباش
قبای ترا گو، یکی چین مباش .
نظامی .
- قبای بسته ؛ قبای پوشیده :
برخیز و در سرای دربند
بنشین و قبای بسته وا کن .
سعدی (طیبات ).
و رجوع به بسته قبا شود.
- فروبسته ؛ به مجاز، گرفته . مغموم :
پای می پیچم و چون پای دلم می پیچد
بار می بندم و از بار فروبسته ترم .
سعدی (خواتیم ).
رجوع به فروبستن و مدخل فروبسته شود.
- کت بسته ؛ در تداول عوام ، شانه بسته دست بسته .
- کمر بسته ؛ مهیا. آماده ٔ خدمت :
بهرجا که هستی کمربسته ام
به خدمتگری با تو پیوسته ام .
نظامی .
هرکجا طلعت خورشیدرخی سایه فکند
بیدلی خسته کمربسته چو جوزا برخاست .
سعدی .
کمربسته گردنکشان بر درت .
سعدی (بوستان ).
و رجوع به بسته کمر شود.
- گره بسته ؛ گره خورده . گره زده .
- || بمجاز، مشکل شده . دشوارشده .
- || دستمال محتوی چیزی .
- میان بسته ؛ کمربسته . به مجاز، مهیا. آماده ٔ خدمت :
ایشان چو ملخ در پس زانوی ریاضت
ما مور میان بسته روان بر درو دشتیم .
سعدی (طیبات ).
آخر آن مور میان بسته ٔ افتان خزان
چه خطا دید که سرکوفته چون مار برفت .
سعدی (طیبات ).
و رجوع به میان بستن ، کمر بسته و بسته میان شود.
|| تخته یا پارچه ای که رخت و قماش در آن بندند. (فرهنگ فارسی معین ). || شخصی را گویند که او را بسحر بسته باشند و داماد نتواند شد. (برهان ) (انجمن آرا). شخص که آن را به افسوس و عزیمت بسته باشند تا بر عروس قادر نشود. (آنندراج ). عنین شده . (فرهنگ فارسی معین ). || فسون شده . سحر شده . (فرهنگ فارسی معین ). || کَس . یکی از خویشان سببی . خویش . خویشاوند. منسوب . وابسته . ج ، بستگان : بستگان من ؛ کسان من . خویشان و بستگان . || در تداول عوام ، نوکر. ملازم . (یادداشت مؤلف ). || مقید. دربند. محبوس . اسیر. مغلول :
نگر بستگانند و بیچارگان
و بی توشگانند و بی زاد راه .
رودکی .
ابا ششهزار آزموده سوار
همی دارد آن بستگان را بزار.
فردوسی .
بفرمود تا بسته را پیش اوی
ببردند لرزان و پر آب روی .
فردوسی .
نگه کرد خسرو بر آن بستگان
هیونان و پیلان وآن خستگان .
فردوسی .
گرفتند و بردند بسته چو یوز
برو بر سر آورد ضحاک روز.
فردوسی .
ز شهرت یکی بسته زندانیم
به گوهر همانا که خود دانیم .
فردوسی .
چو جاماسب آمد مرا بسته دید
وزان بستگیها مرا خسته دید.
فردوسی .
باز هم باز بود گرچه که او بسته بود
صولت بازی از باز فکندن نتوان .
فرخی .
مبر از من خرد، آن بس نبود کز پی آن
بسته و خسته ٔ زلف تو بود مرد حکیم .
(تاریخ بیهقی چ ادیب ص 389).
روا نبود بزندان و بندبسته تنم
اگر نه زلفک مشکین او بدی حلویز.
طاهر (از حاشیه ٔ فرهنگ اسدی خطی نخجوانی ).
بسته شنودی که جز به وقت گشادش
جان و روان عدو ازو بشود شاد.
ناصرخسرو.
من بسته ٔ آداب و فضل خویشم
در تنگ زمینی ز حوردیوان .
ناصرخسرو.
کز تن بقضا بسته ٔ سپهرم
وز دل به بلا خسته ٔ جهانم .
مسعودسعد.
هیچ نکرده گناه تا کی باشم بگوی
خسته ٔ هر ناحفاظ بسته ٔ هر ناسزا.
خاقانی .
بسته و خسته روند تیغوران پیش او
بسته به شست سبک خسته به گرز گران .
خاقانی (دیوان چ سجادی ص 333).
بهر دل والدین بسته ٔ شروان شدن
پیش در اهل بیت ماتم عم داشتن .
خاقانی .
چون شده ای بسته ٔ این دامگاه
رخنه کنش تا بدر آیی براه .
نظامی .
شاه بدان صید چنان صید شد
کش همگی بسته ٔ آن قید شد.
نظامی .
نقش باشد پیش نقاش و قلم
عاجز و بسته چو کودک در رحم .
مولوی .
آب صافی در گلی پنهان شده
جان صافی بسته ٔ ابدان شده .
مولوی .
- بسته پای ؛ پای بسته . مقید :
سیه چال و مرداندر آن بسته پای
به از فتنه از جای بردن بجای .
سعدی (بوستان ).
- بسته دست ؛ دست بسته . مقید. مغلول :
برانگیختندم ز جای نشست
همی تافتندی مرا بسته دست .
فردوسی .
بیاریم گو را کنون بسته دست
سپاهش ببینند گرد شکست .
فردوسی .
- || بمجاز، مطیع. ضعیف .
کنون نزد من چون زنان بسته دست
همی خواب گویی به کردار مست .
فردوسی .
- بربسته ؛ بمجاز، مقید.دربند. غیرآزاده :
خیز نظامی که نه بربسته ای
از پی خدمت چه کمر بسته ای .
نظامی .
- پای بسته و پابسته ؛ مقید. گرفتار. بیچاره . زبون . اسیر. مقید :
هم به در تو آمدم از توکه خصم و حاکمی
چاره ٔ پای بستگان نیست بجز فروتنی .
سعدی (بدایع).
ای مرغ پای بسته به دام هوای نفس
کی بر هوای عالم روحانیان پری .
سعدی .
من آن نیم که بجور از مراد بگریزم
به آستین نرود مرغ پای بسته بدام .
سعدی (طیبات ).
خواهی که پای بسته نباشی به دام دل
با مرغ شوخ دیده مکن هم نشیمنی .
سعدی (طیبات ).
- دست بربسته ؛ مقید شده . دست بند زده شده :
یکی را عسس دست بربسته بود
همه شب پریشان و دلخسته بود.
سعدی (بوستان ).
- دست بسته ؛ کسی را که دست بند بدست وی زده باشند. که دستان وی را بسته باشند :
سعدی چوپای بند شدی بار غم بکش
عیار دست بسته نباشد مگر حمول .
سعدی (طیبات ).
مظلوم دست بسته ٔ مغلوب را بگو
تا چشم بر قضا کند و گوش بر رضا.
سعدی (صاحبیه ).
- رسن بسته ؛ ریسمان بسته . مقید. دربند. گرفتار :
شنیدم رسن بسته ای سوی دار
به روتازگی رفت چون نوبهار.
نظامی .
|| حریر منقش باشد که در استرآباد و گرگان سازند و آن چنانست که حریر را در تختهای شبکه دار بندند و اقسام رنگ بر سوراخهای شبکه ریزند تا نقش برآورد. (برهان ) (انجمن آرا) (سروری ) (آنندراج ). حریر منقش که عطاران مشک بدان بندند. (نسخه ای از فرهنگ اسدی ) (شرفنامه ٔ منیری ): پرنیان ؛ حریر باشد بسته . (نسخه ای از فرهنگ اسدی ) (شرفنامه ٔ منیری ). حریر منقش . (صحاح الفرس ) (نسخه ای از فرهنگ اسدی ). حریری باشد که ملون کرده باشند به چند رنگ . (نسخه ای از فرهنگ اسدی ). حریر منقش که در تختهای مشبک بندند و رنگ در نقشها زنند تا رنگ برآرد. (رشیدی ). الوان ابریشم که بر چوبی پیچیده شده پارچه های منقش ببافند و این پارچه ها اکثر در استرآباد و گرگانست . (شعوری ج 1 ورق 195 از تحفةالاحباب ) :
هم از زر ساو و هم از بسته نیز
هم از در و یاقوت و هرگونه چیز.
اسدی (لغت فرس نسخه ٔ خطی مدرسه عالی سپهسالار).
عشق مفلس از کجا جاه و جلالش از کجا
هر دو عالم از متاع حسن او یک بسته است .
ملاقاسم مشهدی (از آنندراج ).
|| پوشیده . مکتوم . مبهم . سربسته . رازی آرد : کار مجهول بسته را مبهم خوانند. (تفسیر ابوالفتوح چ دوم ج 3 ص 358).
سخنها سبک گوی ،بسته مگوی
مکن خام گفتار با رنگ و بوی .
فردوسی .
و گر گفت دنیی همه بسته گفت
بماند همه پاسخ اندر نهفت .
فردوسی .
بُد اندر یکی خانه ای در فراز
گشاده نبد بر کس این بسته راز.
(یوسف و زلیخا).
بگشاد مرا بسته و برهر چه بگفتم
بنمود یکی حجت معروف مشهر.
ناصرخسرو.
کی بدو خیل نحس پا بر سپهش زند عدو
کی بدو زرق بسته سر، هرسقطی شود سری .
خاقانی .
در مثالی بسته گفتی رای را
تا نداند خصم سر از پای را.
مولوی .
- روی بسته ؛ روبسته . در حجاب . حجاب دار. محجوب . نقاب زده . پنهان شده . روی پنهان کرده :
این غول روی بسته کوته نظر فریب
دل میبرد به غالیه اندوده چادری .
سعدی .
- سربسته ؛ مبهم . ناروشن :
سربسته بگویم ار توانی
بردار به تیغ فکرتش سر.
ناصرخسرو.
و رجوع به بسته سر شود.
- سخنی سربسته ؛ سخنی بکنایه . به تعریض :
سخنهای سربسته از هر دری .
نظامی .
و رجوع به بسته سر شود.
|| شعری را گویند که مطابق آهنگ و نوا سروده باشند. (شعوری از مجمعالفرس ). شعری که عبارت از چهار مصراع باشد. (فرهنگ فارسی معین ). || آهنگی است از موسیقی که آن را بسته نگار خوانند و آن مرکب است از حصار و حجاز و سه گاه . (برهان ) (انجمن آرا) (آنندراج ) (رشیدی ). و رجوع به بسته نگار شود. || منجمد. منعقد.مقبوض . معقود. فسرده . جامد. افسرده : عَلقَه ؛ لخت خون بسته . جس ؛ آب بسته ٔ منجمد. (منتهی الارب ). قَرَس ؛ بسته و فسرده از آب و جز آن . (منتهی الارب ). تَرَز؛ بسته شد آب . (منتهی الارب ). غلیظ. دلمه شده :
بجای سرکه و حلوای دهر خون خور از آن
که خون گشاده چو سرکه است و بسته چون حلوا.
مجیر بیلقانی .
هرگه بخاری ... ببالا رود و بهوای سرد رسد و برودت بافراط بر وی غالب شود و آن بخار را ببنداند... همچنان بسته بزمین آید آن جوهر را برف گویند. (کاینات جو، ابوحاتم اسفزاری ). ... از آن چیزهای بسته کز آنسوی دیدار ندهند. (التفهیم ص 83). همه ٔ زاگهای سوخته گداخته شود جزسوزی که آن بسته تر است و از جمله همه ٔ زاگهای ، سبز بسته تر از زرد است ... (ذخیره ٔ خوارزمشاهی نسخه ٔ خطی کتابخانه ٔ مؤلف ص 518).
- بربسته ؛ منجمد شده . فسرده شده : چون برف نشسته و چو یخ بربسته . (گلستان ).
|| اشیاء مختلف که در پاکت و یا لفاف و یا جعبه گذارند و پیچند و به عنوان ارمغان و یا مال التجاره از نقطه ای به نقطه ای فرستند.فرهنگستان ایران این کلمه را بجای کلمه ٔ «کلی » فرانسه برگزیده است . و رجوع به واژه های نو فرهنگستان ایران : بسته ، شود. بقچه . (غیاث ). جوال ... شظیظ. (منتهی الارب ). پاکت . چنته . خریطه ٔ اسباب . (فرهنگ فارسی معین ). چیزی در لفافی از جامه یا کاغذ پیچیده و استوار کرده : یک بسته چای . یک بسته سیگار. یک بسته قماش :
همه طاقها بود بسته ، ازار
ز خز و سمور ازدر شهریار.
فردوسی .
بسته حریر دارد و وشی معمدا
از نقش و از نگار همه جوی و جویبار
معروفی (از اشعار پراکنده ... چ ژیلبرت لازار ص 133).
بسته . [ ب ُ ت َ / ت ِ ] (اِ) پشته . کوه : چون لشکر سلطان [ جلال الدین ] در پس لشکر مغول صفی دیگر دیدند پنداشتند مددی رسیده است خایف گشتند و مشورت کردند که بهزیمت روند، کوها و بسته و تیرهی را پناه سازند... (جهانگشای جوینی چ 1334 هَ . ق . لیدن ج 2 ص 137، 138).
بسته . [ ب ِ ت ُ ه ْ ] (ص مرکب ) مخفف بستوه است که بتنگ آمده و ملول باشد. (برهان ). بمعنی ستوه است و ستهیدن مصدر آنست و بمعنی ستیزه کردن هم آمده و در منع از ستیزه بفتح میم و کسر تا درست است چنانکه مولوی گفته :
«مَستِه ْ صنما چندین می ده بطرب با من ».
ستوه . (رشیدی ). و رجوع به فرهنگ لغات شاهنامه ٔ شفق و سته ، بستوه و ستوه شود.
«مَستِه ْ صنما چندین می ده بطرب با من ».
(انجمن آرا) (آنندراج ).
ستوه . (رشیدی ). و رجوع به فرهنگ لغات شاهنامه ٔ شفق و سته ، بستوه و ستوه شود.
فرهنگ عمید
۱. منجمد، فسرده.
۲. سفت شده.
۳. بندشده.
۴. پیوسته به چیزی یا جایی.
۵. کسی که با دیگری خویشی و قرابت دارد، خویش.
۶. (اسم ) لنگۀ بار، بقچه، و کیسه که در آن چیزی گذارده یا پیچیده باشند.
۷. گره خورده.
۸. تعطیل: مغازه ها بسته بود.
۹. محدود کننده، بازدارنده: جامعهٴ بسته.
۱۰. واحد شمارش چیزهای بسته بندی شده: یک بسته شکلات.
۲. سفت شده.
۳. بندشده.
۴. پیوسته به چیزی یا جایی.
۵. کسی که با دیگری خویشی و قرابت دارد، خویش.
۶. (اسم ) لنگۀ بار، بقچه، و کیسه که در آن چیزی گذارده یا پیچیده باشند.
۷. گره خورده.
۸. تعطیل: مغازه ها بسته بود.
۹. محدود کننده، بازدارنده: جامعهٴ بسته.
۱۰. واحد شمارش چیزهای بسته بندی شده: یک بسته شکلات.
دانشنامه عمومی
بسته (فیلم ۱۹۸۹). بسته(بهزبان انگلیسی:The Package) یک فیلم هیجان انگیز سیاسی محصول سال۱۹۸۹آمریکا که توسط اندرو دیویس کارگردانی و با بازی های جین_هکمن ، جوانا_کسیدی و تامی لی جونز میباشد.در طول جنگ سرد ، این فیلم توطئه ترور را در داخل نظامیان ایالات متحده و شوروی نشان می دهد . آمریکایی ها و شوراها در حال تلاش برای امضای یک معاهده خلع سلاح برای از بین بردن کامل سلاح های هسته ای هستند ، اما عناصر در داخل ارتش هر کشور به شدت با چنین طرحی مخالف هستند و مصمم هستند که هر هزینه ای را متوقف کند.
جین هکمن
جوانا کسیدی
تامی لی جونز
جان هرد
دنیس فرانز
رنی سانتونی
جین هکمن
جوانا کسیدی
تامی لی جونز
جان هرد
دنیس فرانز
رنی سانتونی
wiki: اکشن آمریکایی محصول سال ۲۰۱۳ به کارگردانی جسی وی. جانسون و نویسندگی دریک کولستاد و با بازیگری استیو آستین و دولف لاندگرن می باشد.
استیو آستین
دولف لاندگرن
اریک کینلیزید
ویلیام بی. دیویس
درن شهلوی
این فیلم در ۲۰ روز از ۱۴ فوریه تا ۵ مارس ۲۰۱۲ در ابوتسفورد، بریتیش کلمبیا واقع در کانادا فیلمبرداری شد.
این فیلم با ۸۱ سالن نمایش در دفتر فروش عرضه شد و مبلغ (۱٬۴۶۹) دلار به فروش رسید.
استیو آستین
دولف لاندگرن
اریک کینلیزید
ویلیام بی. دیویس
درن شهلوی
این فیلم در ۲۰ روز از ۱۴ فوریه تا ۵ مارس ۲۰۱۲ در ابوتسفورد، بریتیش کلمبیا واقع در کانادا فیلمبرداری شد.
این فیلم با ۸۱ سالن نمایش در دفتر فروش عرضه شد و مبلغ (۱٬۴۶۹) دلار به فروش رسید.
wiki: بسته (فیلم ۲۰۱۳)
دانشنامه آزاد فارسی
بَسته (closed)
در ریاضیات، هرگاه حاصل عملی، مانند جمع یا ضرب، روی هر دو عضو دلخواه از یک مجموعه عضوی از آن مجموعه باشد، مجموعه را نسبت به آن عمل بسته می نامند. مثلاً، مجموعۀ اعداد زوج نسبت به عمل جمع بسته است، زیرا مجموع هر دو عدد زوج همواره عددی زوج است.
در ریاضیات، هرگاه حاصل عملی، مانند جمع یا ضرب، روی هر دو عضو دلخواه از یک مجموعه عضوی از آن مجموعه باشد، مجموعه را نسبت به آن عمل بسته می نامند. مثلاً، مجموعۀ اعداد زوج نسبت به عمل جمع بسته است، زیرا مجموع هر دو عدد زوج همواره عددی زوج است.
wikijoo: بسته
فرهنگستان زبان و ادب
{bale} [کشاورزی- علوم باغبانی] محموله ای بزرگ و کاملاً فشرده و نخ کشی شده از محصولات کشاورزی
متـ . عدل
گویش مازنی
/beste/ برای – به جهت – به سبب
برای – به جهت – به سبب
واژه نامه بختیاریکا
( بستِه ) وابسته. مثلاً اولاد حج میرزا پرویزخان دسته بسته حاج ایلخانی بیدِن
( بِستِه ) وسته؛ انداخته؛ افتاده؛ دیده انداخته ( رو زمین ) ؛ دیده بستِه؛ بر زمین افتاده
اُرُک
بافه
بَند؛ گِپ
دَرجَن؛ جَره
( بِستِه ) وسته؛ انداخته؛ افتاده؛ دیده انداخته ( رو زمین ) ؛ دیده بستِه؛ بر زمین افتاده
اُرُک
بافه
بَند؛ گِپ
دَرجَن؛ جَره
پیشنهاد کاربران
بسته: در کنار معنی رایج آن، به مفهوم ترکیب و تصنیف نیز به کار می رود. برگرفته از مفهوم پیوندزدن و ترکیب کردن مربوط به واژه بستن. بسته از سده 16 یا شاید پیشتر در زبان ترکی به مفهوم تصنیف موسیقی ( ترکیب نغمه ها ) به کار می رود و در همین ارتباط، «بسته جی» به مفهوم آهنگساز.
رسته: رستگار. «و گروه خدا همیشه رسته اند اندر چیزها» در ترجمه آیه 22 سوره 58: «الا ان حزب الله هم المفلحون».
موید الدین شیرازی، بنیاد تاویل
موید الدین شیرازی، بنیاد تاویل
سوال : بسته نرم افزاری بود که به همین موضوع سوال شد و آنچه پس از مطالعه کافی معنای زیر یافته شد .
پکیج یا package که اصولا به هر بسته ای میگویند : پکیج .
پکیج یا package که اصولا به هر بسته ای میگویند : پکیج .
کلمات دیگر: