احسان طبری

احسان الله طبری ( زاده: ۱۲۹۵ در ساری، درگذشته: ۹ اردیبهشت ۱۳۶۸ در تهران ) مشهور به «احسان طبری» و در میان اعضا و هواداران حزب توده به «رفیق طبری»، نویسنده، نظریه پرداز مارکسیست و عضو کمیته مرکزی حزب توده ایران در سال های انقلاب ۱۳۵۷ ایران بود. [۱] وی از نخستین سال های دهه سی خورشیدی تا سال ۱۳۶۲ که به زندان های حکومت جمهوری اسلامی ایران افتاد، «بانفوذترین، معروف ترین و برجسته ترین چهره نظری حزب توده ایران» شناخته می شد. [۲] احسان طبری در شب ۶ به ۷ اردیبهشت ۱۳۶۲ دستگیر و در زندان های حکومت جمهوری اسلامی مجبور به اقرار تلویزیونی و مکتوب شد. [۳] شکست چهره او با ادعای «گرویدن به اسلام» و «باور به حقانیت حکومت جمهوری اسلامی»، ابهت چند دهه حزب توده ایران را فروریخت. [۴] نهایتا احسان طبری، پس از سال ها تحمل زندان و شکنجه، در بیرون از زندان و به مرگ طبیعی درگذشت. [۵]
ابتدای زندگی [ویرایش]
در سال ۱۲۹۵ در شهر ساری متولد شد. در سال ۱۳۱۶ در دوران رضاشاه به خاطر ارتباط با دکتر تقی ارانی دستگیر و زندانی گردید.
پس از شهریور ۱۳۲۰ مانند دیگر زندانیان سیاسی دوره رضاشاه آزاد شد و در تأسیس حزب توده ایران شرکت داشت.
زندگی سیاسی [ویرایش]
مقالات زیادی از او در نشریه مردم ارگان حزب توده ایران منتشر شد. در سال ۱۳۲۵ در نخستین کنگره نویسندگان ایران شرکت کرد.
در سال ۱۳۲۵ خورشیدی و در اوج سیاست های فرقه دمکرات آذربایجان و دخالت های ارتش سرخ که در آن زمان در ایران مستقر بود، دولت وقت اتحاد جماهیر شوروی فرستاده ای به نام «کافتارادزه» را برای جلب نظر دولت ایران در زمینه «انعقاد قرارداد امتیاز نفت شمال ایران» به آن کشور فرستاد. حزب توده ایران تظاهراتی را در پشتیبانی از سیاست اتحاد شوروری برگزار کرد. در چنین اوضاع و احوالی بود که احسان طبری با نوشتن مقاله ای، این موضوع را مطرح کرد که: «اگر دولت ایران برای شرکت نفت ایران و انگلیس در جنوب ایران امتیازی قائل است، به یقین درست خواهد بود که برای همسایه شمالی - شوروی - هم در شمال کشور چنین امتیازی را در نظر بگیرد و این کار، حفظ موازنه منفی است». این سیاست هم سازی و هم راهی با سیاست شوروی که نفی منافع و مصالح ملی ایران را هدف قرار داده بود، عده ای از کادرهای برجسته حزب توده از جمله اپریم اسحاق و خلیل ملکی را به عصیان واداشت و در نتیجه انشعاب اول حزب شکل گرفت. [۶] دفتر مرکزی حزب پس از استعفای اپریم اسحاق، در بیانیه ای او را «جاسوس انگلیس» معرفی کرد و احسان طبری، خلیل ملکی را «خائن و جاسوسی خواند که سرانجام به زباله دان تاریخ افتاد». [۷]
در سال ۱۳۲۷ پس از سوءقصدی که به شاه شد، حزب توده ایران منحل اعلام شد و اعضا و هوادارانش تحت تعقیب قرار گرفتند. عده ای از رهبران حزب از جمله طبری غیابا محاکمه و محکوم به اعدام شدند. او در سال ۱۳۲۸ بنا به تصمیم حزب ناگزیر از ایران خارج شد.
نویسندگی [ویرایش]
احسان طبری از جوانی در رشته های مختلف شعر، قصه، نقد هنری، بررسی های فلسفی و تاریخی و زبانی، آثاری ایجاد کرده و در دوران طولانی مهاجرت این تلاش را ادامه داده و در هر زمینه آثاری متعددی نگاشته است. احسان طبری تحصیلات خود را در آکادمی علوم اجتماعی مسکو انجام داده و به دریافت مقام علمی نامزد علوم فلسفی موفق شده سپس آن را در آکادمی علوم اجتماعی برلین ادامه و به دریافت مقام علمی ( دکتر هابیل در فلسفه ) رسید. طبری به هفت زبان مختلف آشنایی کامل داشت. [۸]
پس از انقلاب [ویرایش]
پس از انقلاب سال ۱۳۵۷ همراه با دیگر رهبران حزب به ایران بازگشت و در حزب توده ایران فعالیت می کرد. با شروع سرکوبی حزب، در یورش دوم، او نیز دستگیر و زندانی شد. پس از مدتی مانند بسیاری از دیگر رهبران حزب توده ایران در مصاحبه های تلویزیونی که دستگاه های اطلاعاتی جمهوری اسلامی ترتیب داده بودند، شرکت کرد و از کارها و عقاید گذشته خود ابراز ندامت و خود را نفی کرد.
وی هم چنین کتابی به نام «شناخت و سنجش مارکسیسم» را نوشت که به نوعی توبه نامه او در دوران حکومت جمهوری اسلامی ایران بود. [۹] در همین دوران کتابی به نام «کژراهه» به نام او منتشر شد که ظاهراً در آن از گذشته خود انتقاد کرده است. [نیازمند منبع]
آثار [ویرایش]
کتاب ها [ویرایش]
فروپاشی نظام سنتی و زایش سرمایه داری
شناخت و سنجش مارکسیسم
خانواده برومند
روشنفکر مأیوس
زایش و تکامل تئوری انقلابی
راندهٔ ستم
دهه نخستین
کژراهه
حماسه گئومات
شکنجه و امید
در دوزخ
رویای چینی
برخی بررسی ها در باره جهان بینی ها و بینش های اجتماعی در ایران
درباره اسلوب هیوریستک ( دانش کشف ) و برخی مسایل تئوری احتمالات
درباره سیبرنتیک یا دانش گردانش
درباره «منطق عمل»
مجموعهٔ شعر [ویرایش]
ترانه خوابگونه
از میان ریگها و الماسها
با پچپچه پاییز، نثر شاعرانه در چهارده بند
ترجمه [ویرایش]
آنتی دورینگ
منابع [ویرایش]
↑ داستان بازگشت طبری به ایران پس از سی سال، بی بی سی فارسی
↑ احسان طبری، متفکری خلاق یا نظریه پرداز باورهای جزمی؟، بی بی سی فارسی
↑ 'یورش' اول به حزب توده در سال ۶۱، بی بی سی فارسی
↑ نبرد روحانیت و حزب بر سر توده مردم، بی بی سی فارسی
↑ 'یورش' اول به حزب توده در سال ۶۱، بی بی سی فارسی
↑ انشعاب های حزب توده، بی بی سی فارسی
↑ آداب نقد ایرانی، میراث ماندگارحزب توده، بی بی سی فارسی
↑ DEATHS ELSEWHERE, The Washington Post ( pre - ۱۹۹۷ Fulltext ) - Washington, D. ( Archive Search )
↑ حزب توده ایران؛ تأثیرات فرهنگی و بازتاب های منطقه ای، بی بی سی فارسی
راسخون، زندگینامهٔ احسان طبری.
پیوند به بیرون [ویرایش]
برخی بررسی ها درباره جهان بینی ها و جنبش های اجتماعی در ایران
متن کامل ( pdf ) برخی بررسی ها درباره جهان بینی ها و جنبش . . .