کلمه جو
صفحه اصلی

ابوحاتم سجستانی

لغت نامه دهخدا

ابوحاتم سجستانی. [ اَ ت ِ م ِ س ِ ج ِ ] ( اِخ ) سهل بن محمدبن عثمان بن یزید جشمی سیستانی ، نحوی ، لغوی ، مقری. به بصره میزیست و از علوم قرآن بهره کافی داشت. علم عروض نیکو میدانست و الکتاب سیبویه را دو بار از اخفش فراگرفت و از اصمعی و ابی زید انصاری و ابی عبیده معمربن مثنی روایات بسیار در لغت و سایر اقسام ادب دارد. ابن درید و مبرد از شاگردان اویند. او را در انواع عربیت و جز آن کتب بسیار است و از جمله : کتاب الشمس و القمر. کتاب فی النحو. کتاب الشوق الی الوطن. کتاب الوصایا. کتاب المعمرین .کتاب القرأات. کتاب فی النقط و الشکل للقرآن. کتاب مایلحن فیه العامه. کتاب الطیر. کتاب المذکر و المؤنث. کتاب الشجر و النبات. کتاب المقصور والممدود. کتاب المقاطع و المبادی. کتاب الفرق. کتاب الفصاحه. کتاب النخله. کتاب الاضداد. کتاب القسی و النبال و السهام.کتاب السیوف و الرماح. کتاب الوحوش. کتاب الحشرات. کتاب الهجاء. کتاب الزرع. کتاب خلق الانسان. کتاب الادغام. کتاب اللباء و اللبن الحلیب. کتاب الکرم. کتاب الشتاء و الصیف. کتاب النحل و العسل. کتاب الابل. کتاب العشب و البقل. کتاب الاتباع. کتاب الخصب و القحط. کتاب اختلاف المصاحف. کتاب الجراد. کتاب الحر و البرد. کتاب اللیل و النهار. کتاب الفرق بین الاَّدمیین و بین کل ذی روح. حاجی خلیفه کتابی را به نام المزال و المفسد به ابوحاتم نسبت می کند و نمیدانم مراد او سجستانی یا ابوحاتم دیگر است. وفات ابوحاتم 255 هَ. ق. بوده است.

دانشنامه عمومی

سهل بن محمدبن عثمان بن یزید سجستانی، معروف به ابوحاتم سجستانی از بزرگان علم وادب، فقه، حدیث و لغت دوران خویش در سیستان بوده است. وی از شاگردان ابوزید بلخی و ابو عبیده و اخفش بوده است.
الصیر
المذکر و المونث
الشجر والنبات
المقصور و المعدود
الشوق الی الوطن
النحل والعسی
والفرق بین الادمین و بین کل ذی روح
العمرین (کمبریج انگلستان)
الوحوش
الهمزه
ابوحاتم مولف کتب بسیاری در علم صرف و نحو لغت و شعر است.از شاگردان وی نیز به محمدبن جریرطبری می توان اشاره نمود که علم حدیث را نزد ایشان فراگرفته است.
ابوحاتم رساله ای در رسم الخط قرآن نگاشته است که امروزه بخش هایی از آن موجود است. همچنین خط عربی کم کم طی چند سده از «کوفی اولیه» به «نسخ» که امروزه قرآن را بدان می نویسند، دگرگونی یافت..

نقل قول ها

ابوحاتم سجستانی (؟ -۲۵۰ هـ) قاری، زبان شناس ایرانی در سدهٔ ۳ ق.


کلمات دیگر: