خواب زمستانی

خواب زمستانی یا زمستان خوابی، حالت عدم فعالیت متابولیکی در جانوران و کندی درازمدت آن ها در زمستان است. در این حالت، درجه حرارت بدن پایین می آید، تنفس آهسته تر می شود و سوخت و ساز بدن کند می گردد. دلیل این حالت در جانوران، زنده ماندن در زمستان، بقاء در زمان کمبود غذا و بهره برداری از بافت چربی است. بسته به گونه جانور، درجه حرارت محیط و زمان سال، میزان خواب زمستانی متغیر است. فصل زمستان به طور معمول برای جانورانی که در این فصل می خواهند به وسیلهٔ دوره های منقطع خواب زمستانی مشخص می شوند که توسط خصوصیات فردی درجه حرارت بدن به میزان عادی قابل برگشت است. فرضیه ای وجود دارد که جانورانی که در فصل زمستان می خوابند نیاز به خوابیدن به طور آهسته در طول زمستان در مقایسه با شکل معمولی خوابیدن دارند؛ و گاهی اوقات به منظور خوابیدن باید گرما دریافت کند. این فرضیه توسط سنجاب زمینی قطب شمال در برخی شواهد حمایت شده است.
طی زمستان، رشد بیشتر گیاهان متوقف شده و اکثر جانوران خونسرد مثل حشرات فعالیت خود را کاهش می دهند. واکنش جانوران خون گرم متفاوت است. با این که برخی گونه ها توانایی زنده ماندن در سرمای شدید حتی در قطب جنوب را دارند، مابقی گونه ها تنها توانایی زیست در دامنهٔ محدودی از دما را دارند. اگر دمای بدن آن ها از این محدوده فروتر یا فراتر رود، امکان دارد که جان خود را از دست دهند.
برای اکثر جانوران، بخش مشکل کار گرم نگهداشتن بدن است چرا که بدن پرندگان و پستانداران تقریباً همیشه گرم تر از محیط اطرافشان است. تنظیم چنین دمای زیادی در بدن نیازمند انرژی بالایی در قالب غذاست، که در زمستان کمیاب است.اکثر پرندگان با پرواز به سمت جنوب خود را گرم نگه می دارند. برخی جانوران بزرگ جثهی گیاهخوار مثل کاریبوها نیز مهاجرت می کنند؛ عملی که برای پستانداران کوچک ممکن نیست.
بسیاری از حیوانات قطبی، گرما را بواسطهٔ رویش عایق های ضخیم زمستانی حفظ می کنند. به طور مثال، سگ های هاسکی پوشش های ضخیمی از کرک رشد می دهند که به آن ها امکان این را می دهد که در دمای زیر ۳۰ درجه روی برف بخوابند، ولی جانوران کوچک تر گرما را با سرعت بیشتر از دست می دهند و مجبورند که غذای خود را سریع تر بسوزانند: یک موش، به عنوان مثال، انرژی را ۲۰ برابر سریع تر از یک گوسفند می سوزاند. علاوه بر این، میزان توانایی رشد پوشش در جانوران کوچک محدود است. پیرو این اصل، بسیاری از موجودات کوچک برای خود لانه های ایمنی، اغلب در داخل زمین می سازند.

رمان ایرانی نوشتۀ گلی ترقّی، در ۱۳۵۲ش. نویسنده رمان نوگرایانۀ خود را به شکل یادآوری گذشته روایت می کند. در شب سرد زمستانی، پیرمردی با سفر در خاطرات، دوستانی را به یاد می آورد که عمری با خیالات زیستند، بی آن که جسارت آن را بیابند که تغییری در شیوۀ زندگی خود بدهند. فضای سرد رمان در القای درونمایۀ آن ـ تنهایی، پیری و مرگ ـ نقشی مهم دارد. این رمان به زبان های انگلیسی و فرانسوی ترجمه شده است.

خواب زمستانی (فیلم ۱۳۸۶). خواب زمستانی فیلم ایرانی به کارگردانی و نویسندگی سیامک شایقی ساخته سال ۱۳۸۶ است. داستان خواب زمستانی به سه خواهر از سه نسل مختلف می پردازد که با اختلافاتی که از نظر شخصیتی دارند و دیدگاه های متفاوتی که دارند، با هم زندگی می کنند و درگیر مشکلاتی می شوند.
•

خواب زمستانی (فیلم ۲۰۱۴). خواب زمستانی فیلمی درام به کارگردانی نوری بیلگه جیلان و محصول کشورهای ترکیه، آلمان و فرانسه است.
•