سید جواد طباطبایی

سید جواد طباطبایی (زادهٔ ۲۳ آذر ۱۳۲۴) استاد دانشگاه و پژوهشگر ایرانی در زمینهٔ فلسفه و تاریخ و سیاست است. او عضو سابق هیئت علمی و معاون پژوهشی دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران است. وی از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۵ مشغول تدریس در مؤسسه مطالعات سیاسی-اقتصادی «پرسش» بوده است. طباطبایی در حال حاضر مدیر گروه فلسفهٔ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی است.
دریافت جایزه نخل طلایی از دولت فرانسه
مدال نقرهٔ تحقیقات در علم سیاست از دانشگاه کمبریج
برگزیدهٔ جشنواره بین المللی فارابی
پروژه اصلی و مهمترین اثر او تأملی دربارهٔ ایران است که آنطور که خود میگوید تلاشی برای فهم مساله ایران، نه به عنوان بحثی سیاسی و لاجرم ایدئولوژیکی، بلکه همچون موضوع تامل فلسفی برای فهم ایران به عنوان سرزمینی متشکل از اقوام مختلف، در نسبت با تاریخ و جهان است.
طباطبایی در سال ۱۳۲۴ در تبریز به دنیا آمد. در تبریز تحصیل کرد و برای تحصیل در رشتهٔ حقوق به دانشگاه تهران رفت. پس از اخذ لیسانس حقوق از دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی از دانشگاه تهران به فرانسه رفت و در دانشگاه سوربن به ادامهٔ تحصیل پرداخت و با اخذ دیپلم مطالعات عالی D.E.S از رشتهٔ فلسفهٔ سیاسی فارغ التحصیل شد.
در سال ۱۳۶۳ با نوشتن رساله ای دربارهٔ «تکوین اندیشهٔ سیاسی هگل جوان»، با دریافت درجهٔ ممتاز دکترای دولتی در رشتهٔ فلسفهٔ سیاست به ایران بازگشت. پس از بازگشت به عضویت هیئت علمی دانشگاه تهران درآمد و معاون پژوهشی دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شد. در همان حال، او سردبیری نشریهٔ همین دانشکده را به عهده گرفت. او به اتهام «ملی گرایی» از کار برکنار و از دانشگاه اخراج شد. طباطبایی به کار پژوهشی خود در مراکز دیگر ادامه داد و با امکاناتی که در مراکز پژوهشی فرانسه، آلمان، و آمریکا فراهم آمد، پژوهشی دربارهٔ تاریخ اندیشه در ایران را دنبال کرد.او در سال ۱۳۷۶ موفق شد جایزهٔ نخل آکادمیک، عالی ترین نشان علمی فرانسه، و مدال نقرهٔ تحقیقات در علم سیاست را از دانشگاه کمبریج کسب کند. او هم اکنون عضو هیئت علمی دائرةالمعارف بزرگ اسلامی است جواد طباطبایی در کنار افرادی همچون محمدعلی قره داغی، شیخ محمدآصف محسنی قندهاری و محمود ایوب موفق به کسب مقام برگزیده در جشنواره فارابی سال ۱۳۹۶ گشته و از سوی رئیس جمهور لوح تقدیر دریافت کرد.

سید جواد طباطبایی (۱۳۲۴ / ۱۹۴۵م)، پژوهشگر ایرانی فلسفه و تاریخ و سیاست.
• «با جعل اصطلاحات تهی از مضمون نمی توان به بی معنایی رفتارهای خودمان معنایی بدهیم.»• «بحث روشنفکری اتخاذ موضعی سیاسی، ایدئولوژیکی است که می توان مثل نظریه غرب زدگی آل احمد، با ایراداتی اساسی، کل نظریه را به هوا فرستاد چون یک موضع گیری سیاسی و ایدئولوژیکی در مناسبات قدرت است. درواقع روشنفکری به یک اعتبار به این معناست که خود را علم معرفی و اعلام می کند من تمام پاسخ ها را یافته ام و دیگر ایرادی نمی توان گرفت. پشتوانه این ادعا نیز یک قدرت سیاسی یا ایجاد توهم قدرت سیاسی است.»، ۱۳۹۲ -> سخنرانی در نشست «در کجا ایستاده ایم»
• «به تاریخ ایران هر امری را می توان نسبت داد جز کلنگی بودن. این بحثی ایدئولوژیک است که از بیرون وارد ایران می کنند و اینجا نیز چون به صورت ابتدایی فکر می کنیم این نظریه را می پذیریم.»، ۱۳۹۲ -> سخنرانی در نشست «در کجا ایستاده ایم»
• «در دوره های ناصری این تلقی پیدا شده بود که در زمینه فلسفه سیاست، میان ما و غرب شکافی ایجاد شده است. برخی مثل ملکم خان یا مستشارالدوله و مهاجرانی چون میرزافتحعلی آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی به بررسی این مسئله پرداختند و به جست وجوی راه حل برای پرکردن این شکاف برآمدند اما از آنجا که رخ دادن این اتفاقات جدید در اروپا، کلیتی بود که بیان نظری اش در کلیت فلسفه غرب رخ داده بود، بنابراین اینها با نظام سنت قدمایی نمی توانستند این کلیت را با کلیت فلسفه غرب محک بزنند.»، ۱۳۹۲ -> سخنرانی در نشست «وضعیت فلسفه در ایران»
• «ترجمه و فهم ما از فلسفه سیاست بسیار ابتدایی است و آنچه ترجمه شده، نیازمند آن است که چندین بار ترجمه شود، نکته دیگر ترجمه چندین باره آثار مقدماتی و ساده و بی توجهی به نوشته های تفصیلی مهم است.»، ۱۳۹۲ -> سخنرانی در نشست «وضعیت فلسفه در ایران»
• «گفته شد که من در نقد خود شخص را تحقیر می کنم. تحقیر به معنای کوچک شمردن شخصیت فرد است؛ گفتن اینکه کسی انگلیسی نمی داند یا متن هایی را که دربارهٔ جامعه شناسی متفکران مسلمان خوانده نفهمیده، نه تحقیر شخص بلکه یک امر واقعی است.»، ۱۳۹۳ -> پاسخ به نقدها در «بررسی و نقد آثار و اندیشه های دکتر سیدجواد طباطبایی»
• «گفته شد با منابع با خشونت برخورد می کنم. این در حالی است که در کشورهای اروپایی به دانشجو می گویند چرا متن را شکنجه ندادید؟ چرا حرفش را بیرون نکشیدید؟»، ۱۳۹۳ -> پاسخ به نقدها در «بررسی و نقد آثار و اندیشه های دکتر سیدجواد طباطبایی»
• «در آغاز گفتم من خودم جزو مخالفان خودم هستم. معنای آن این است که بحث من نه ایدئولوژی است و نه در سودای قدرت و نه من در میان موافقان و مخالفان شرایط امروزی جایی دارم. در بحث علمی من آنچه مطلوب خودم هست را وارد نمی کنم.»، ۱۳۹۳ -> پاسخ به نقدها در «بررسی و نقد آثار و اندیشه های دکتر سیدجواد طباطبایی»
• «ایراد دیگری هم گرفته شد مبنی بر اینکه من از غربی ها تقلید می کنم. این بحث کهنه ای است و راه به جایی نمی برد. اینکه من مفاهیم خود را از غرب می گیرم، ایراد درستی نیست. مگر دیگران مفاهیم خود را از کجا می آورند. قضیه بر سر به کارگیری مجتهدانه یک مفهوم است. آنها که گفتند من هگلی هستم مشخص است هگل را نمی فهمند. من هگل را از حفظم. جلو من نمی شود معلق زد. جای دیگری هم توضیح دادم که چرا هگلی نیستم، چون مفاهیم هگل را می گیرم همان طور که مفاهیم بسیاری از متفکران دیگر را می گیرم، اما مهم این است که با این مفاهیم چه می کنم؟»، ۱۳۹۳ -> پاسخ به نقدها در «بررسی و نقد آثار و اندیشه های دکتر سیدجواد طباطبایی»
• «نقد ایرادی ندارد اما بحث فله ای هم فایده ای ندارد. کار ما کار علمی است. من بحثی با کسانی که نمی خوانند ولی ایراد می گیرند، ندارم. فعل مقدمه کتاب مفرد متکلم است اما در متن کتاب از فعل جمع استفاده شده است. چون من حرف نمی زنم. بزرگان ما از زبان من حرف می زنند و من مترجم بزرگان ایران هستم.»، ۱۳۹۳ -> پاسخ به نقدها در «بررسی و نقد آثار و اندیشه های دکتر سیدجواد طباطبایی»
• «خرد جدیدی که ایشان در آرای خود به کار بردند از یک سو خشونت مبدأ را در خود دارد و از سوی دیگر در زبان دکتر طباطبایی نه به گفتمان گفت وگویی و پرسشگری یا طرح واره ای برای تاریخ و اندیشه بلکه به گفتمان طرد منجر شده است. به گمان من، این گفتمان طرد که در نحوه بیان دکتر طباطبایی و در نوع الفاظی که برای تحقیر مخاطبان شان به کار می برند نیز خشونت مضاعفی می یابد، برای موقعیت تاریخی ما مناسب و سودمند نیست. زیرا به جای اینکه بتوانیم گفت وگویی را پیش ببریم، کوشیده می شود قتل عامی صورت دهیم و به هزینه آن، خرد جدیدی را به کار ببریم … به اعتقاد من بخشی از استقبال از این خشونت نهفته، رگه های بیمارگونه ای را در جامعه دانشگاهی و روشنفکری ما نشان می دهد.»، ۱۳۹۳ -> حاتم قادری