اردوی اسلام قفقاز

اردوی اسلام، یک یگان نظامی بود که به دستور وزیر جنگ عثمانی، انور پاشا (۱۸۸۱–۱۹۲۲) و بنا بر آرمان پان تورانیسم تأسیس شد. بر خلاف بقیه سپاه تحت سلطه ترک های عثمانی که تعداد زیادی از افسران آلمانی که در آن حضور داشته و در عمل، بسیاری از امور را حل و فصل می کردند، این یگان به طور کامل از مسلمانان، که اکثر آن ها ترکی صحبت می کردند تشکیل شده بود. استعداد نفرات این یگان بین ۱۴ هزار تا ۲۵ نفر بود. هدف از تشکیل این واحد نظامی تسخیر سرزمین های جدید برای امپراتوری عثمانی در قفقاز جنوبی بود.
Fromkin, D. , (1989). A Peace to End All Peace, pag. 354-355. Avon Books. ISBN 0-233-98393-7
Edward J. Erickson, Order to Die: A History of the Ottoman Army in the First World War, Greenwoodpress, 2001, ISBN 0-313-31516-7, p. 189.
در این یگان عمداً از حضور افسران آلمانی جلوگیری شد. در پایان سال ۱۹۱۷، با فروپاشی امپراتوری روسیه، انور پاشا به این نتیجه رسیده بود که آلمانی ها و ترکان دیگر اهداف مشترکی ندارند. شرایطی که برای پیمان برست-لیتوفسک گذارده شد و بسیار به منفعت آلمانی ها تمام می شد نیز این احساس را تقویت کرد. منظور این بود که اردوی اسلام تنها گوش به فرمان انور پاشا باشد و به فرمان های آلمانی ها توجهی نکند.
این قشون توانست کمابیش با آسانی از سد جمهوری دموکراتیک ارمنستان و جمهوری دمکراتیک آذربایجان بگذرد. این دو جمهوری هر دو واحدهای سیاسی کوتاه مدتی بودند که در دوره بین فروپاشی امپراتوری روسیه و ظهور اتحاد جماهیر شوروی به وجود آمده بودند.
انگلیسی ها در جواب یک واحد کوچک نظامی را تحت فرماندهی ژنرال لیونل چارلز دانسترویل به باکو فرستادند که حول و حوش ۴ اوت سال ۱۹۱۸ وارد این شهر شد.یک ماه بعد این گروه انگلیسی که با قشون بزرگ تر عثمانی روبه رو بود عقب نشینی کرد. آتش بس موقت ۳۰ اکتبر سال ۱۹۱۸ که به پایان جنگ انجامید، سقوط سیاسی انور پاشا را به دنبال داشت و در پی این سقوط اردوی اسلام نیز به سرعت از هم پاشید.