حاج ملا محمد خمامی (متولد ۱۲۰۰ شمسی در خمام، گیلان - درگذشته بهمن ۱۲۸۷ شمسی (۲۹ ذی الحجه ۱۳۲۶ق)) مرجع تقلید و رهبر دینی مردم گیلان در عصر مشروطه بود و حتی به اجرای حدود و تعزیرات می پرداخت. او از پیشگامان مشروطیت بود که به شیخ فضل الله نوری پیوست و از مشروطهٔ مشروعه دفاع کرد و فتوایی در رد مشروطهٔ سکولار صادر کرد. ایشان چند ماه قبل از شیخ فضل الله نوری در رشت ترور شد. او آخرین نفر از علمایی بود که دارای مرجعیت واحد و مقتدر در گیلان بود یعنی تا امروز که 110 سال از قتل او می گذرد دیگر مرجعیت واحد و با اقتدار به وجود نیامده است.
http://www.rangeiman.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=881:1391-01-16-08-01-51&catid=102:1389-12-25-15-04-56&Itemid=109
http://www.rangeiman.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=488:1389-12-25-17-11-33&catid=102:1389-12-25-15-04-56&Itemid=109
http://www.ensani.ir/storage/Files/20120327175101-3044-49.pdf
او در سال ۱۲۰۰ ش در خمام به دنیا آمد. پدرش از خرده مالکان متدین خمام بود. زمانی که او به سنین جوانی پاگذاشت برای کسب علوم دینی راهی حوزه علمیه نجف شد. مدت ها در حوزه علمیه نجف تحصیل کرد و از محضر اساتیدی چون میرزا حبیب الله رشتی بهره برد. تا اینکه به درجه اجتهاد نائل شد.
در زمان ناصرالدین شاه به گیلان بازگشت و در رشت ساکن شد. خانه اش در نزدیکی مسجد بادی الله رشت قرار داشت. مردم رشت به او «حاجی خمامی» می گفتند. حاجی خمامی مدت ها در رشت به تبلیغ دین و ارشاد مردم پرداخت. در اجرای احکام اسلامی بی باک بود و در گیلان حدود اسلامی را جاری می کرد. یک بار به خاطر اجرای حدود، از طرف ناصرالدین شاه به تهران احضار شد ولی در مقابل شاه هم بر سر موضع اش ایستاد و شاه را منکوب کرد. بعد از اینکه به رشت بازگشت آوازه اش به اقصی نقاط گیلان رسید. حاکم گیلان برای اجرای بسیاری از مسائل حکومتی محتاج بود که رضایت حاجی خمامی را جلب کند. مردم روستایی و ضعیف برای دادخواهی از حکّام یا خان های ظالم به نزدش می آمدند. او سال ها زعامت دینی مردم گیلان را بر عهده داشت و مجتهد بزرگ رشت به حساب می آمد. یک بار حاکم مستبد گیلان به یکی از روحانیون خوشنام رشت توهین کرده بود. وقتی خبر به حاجی خمامی رسید با یک اشاره، بازارها بسته شد و فضا متشنج گردید. شاه که از واقعه مطلع شد حاکم را بلافاصله عزل کرد و نامه ای برای معذرت خواهی به حاجی خمامی نوشت.
آیت الله خمامی به لحاظ مقام علمی و معنوی در عصر خود قرین نداشت. موقعیت او را با آقانجفی در اصفهان یا قربانعلی زنجانی در زنجان می توان مقایسه کرد. شمس گیلانی در وصف موقعیت او در گیلان می گوید:
http://www.rangeiman.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=881:1391-01-16-08-01-51&catid=102:1389-12-25-15-04-56&Itemid=109
http://www.rangeiman.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=488:1389-12-25-17-11-33&catid=102:1389-12-25-15-04-56&Itemid=109
http://www.ensani.ir/storage/Files/20120327175101-3044-49.pdf
او در سال ۱۲۰۰ ش در خمام به دنیا آمد. پدرش از خرده مالکان متدین خمام بود. زمانی که او به سنین جوانی پاگذاشت برای کسب علوم دینی راهی حوزه علمیه نجف شد. مدت ها در حوزه علمیه نجف تحصیل کرد و از محضر اساتیدی چون میرزا حبیب الله رشتی بهره برد. تا اینکه به درجه اجتهاد نائل شد.
در زمان ناصرالدین شاه به گیلان بازگشت و در رشت ساکن شد. خانه اش در نزدیکی مسجد بادی الله رشت قرار داشت. مردم رشت به او «حاجی خمامی» می گفتند. حاجی خمامی مدت ها در رشت به تبلیغ دین و ارشاد مردم پرداخت. در اجرای احکام اسلامی بی باک بود و در گیلان حدود اسلامی را جاری می کرد. یک بار به خاطر اجرای حدود، از طرف ناصرالدین شاه به تهران احضار شد ولی در مقابل شاه هم بر سر موضع اش ایستاد و شاه را منکوب کرد. بعد از اینکه به رشت بازگشت آوازه اش به اقصی نقاط گیلان رسید. حاکم گیلان برای اجرای بسیاری از مسائل حکومتی محتاج بود که رضایت حاجی خمامی را جلب کند. مردم روستایی و ضعیف برای دادخواهی از حکّام یا خان های ظالم به نزدش می آمدند. او سال ها زعامت دینی مردم گیلان را بر عهده داشت و مجتهد بزرگ رشت به حساب می آمد. یک بار حاکم مستبد گیلان به یکی از روحانیون خوشنام رشت توهین کرده بود. وقتی خبر به حاجی خمامی رسید با یک اشاره، بازارها بسته شد و فضا متشنج گردید. شاه که از واقعه مطلع شد حاکم را بلافاصله عزل کرد و نامه ای برای معذرت خواهی به حاجی خمامی نوشت.
آیت الله خمامی به لحاظ مقام علمی و معنوی در عصر خود قرین نداشت. موقعیت او را با آقانجفی در اصفهان یا قربانعلی زنجانی در زنجان می توان مقایسه کرد. شمس گیلانی در وصف موقعیت او در گیلان می گوید:
wiki: ملا محمد خمامی