آبگیر

آبگیر. (اِ مرکب ) دریا. بحر :
بیامد بدریا هم اندر شتاب
زهر سو درافکند زورق بر آب
ز آگاهی نامدار اردشیر
سپاه انجمن شد بر آن آبگیر.

فردوسی .

یکی آبگیر است از آن روی شهر
کز آن آب کس را ندیدیم بهر
که خورشید تابان چو آنجا رسید
بدان ژرف دریا شود ناپدید.

فردوسی .

|| مرداب . برکه . غدیر. بطیحه :
وز آنجایگه لشکر اندر کشید
یکی آبگیری نو آمد پدید
بگرد اندرش نی بسان درخت
تو گفتی که چوب چنار است سخت .

فردوسی .

وراخرم خواند جهاندیده پیر
بدو اندرون بیشه و آبگیر.

فردوسی .

در کتاب خزائن العلوم چنین آورده است که این موضع که امروز بخاراست آبگیر بوده است و بعضی از وی نیستان بوده است و درختستان و مرغزار. (تاریخ بخارای نرشخی ). در آبگیری دو بط و سنگ پشتی ساکن بودند. (کلیله و دمنه ). در این نزدیکی آبگیری دانم . (کلیله و دمنه ). در این آبگیر ماهی بسیار است . (کلیله و دمنه ). بطی در آبگیر روشنایی ماه می دید، پنداشت که ماهی است . (کلیله و دمنه ). آورده اند که در آبگیری دور... سه ماهی بودند. (کلیله و دمنه ). || چشمه :
از آن تاختن رنجه گشت اردشیر
بدید از بلندی یکی آبگیر
جوانمرد پویان بگلنار گفت
که اکنون که با رنج گشتیم جفت
بباید بر این چشمه آمد فرود
که شد باره و مرد بی تار و پود.

فردوسی .

بیامد سوی چشمه کهزاد شیر
زمانی برافتاد بر آبگیر.

فردوسی .

|| مصنعه : مهدی بحج رفت و اندر بادیه مصنعه ها و آبگیرها فرمود کردن . (مجمل التواریخ ). و از خیرات سلطان ملکشاه آبگیرهای راه حجاز است که فرمود. (راحةالصدور راوندی ). || حوض . استخر. آب انبار :
دگر شارسان برکه ٔ اردشیر
پر از باغ و پرگلشن و آبگیر.

فردوسی .

سبک بر سر آبگیر گلاب
بفرمودشان ساختن جای خواب .

فردوسی .

در او آبگیری بپهنای راغ
شناور در آب شکن گیرماغ .

اسدی .

|| ظرفی گلاب و عطرهای مایع را که در بزمها می نهاده اند :
صد اشتر ز گنج و درم کرد بار
ز دینار پنجَه زبهر نثار...
چو از جامه ٔ خزّ و چینی حریر
ز زرّ و زبرجد یکی آبگیر
بمریم فرستاد و چندی گهر
یکی نغز طاوس کرده بزر.

فردوسی .

فروزنده ٔ مجلس و میگسار
نوازنده ٔ چنگ با گوشوار...
طبقهای زرین پراز مشک ناب
بپیش اندرون آبگیر گلاب .

فردوسی .

|| شمر. غفچ . ژی . (فرهنگ اسدی ). غفچی . (صحاح الفرس ). کوژی . آبدان . تالاب . کولاب . غدیر. ثغب :
باد بهاری به آبگیر برآمد
چون رخ من گشت آبگیر پر از چین .

عماره .

ز باران زوبین وباران تیر
زمین شد ز خون چون یکی آبگیر.

فردوسی .

بدو گفت بهرام کز شهر تو
ز مردی نیامد جز این بهر تو
که ماهی فروشند یکسر همه
ز تمّوز تا روزگار دمه
ترا پیشه دام است بر آبگیر
نه مرد سنانی نه کوپال و تیر.

فردوسی .

چو آگاهی آمد ز شاه اردشیر
که آورد لشکر بر این آبگیر.

فردوسی .

چکاچاک تیغ آمد و گرز و تیر
ز خون یلان گشت دشت آبگیر.

فردوسی .

چو آگاهی آمد بشاه اردشیر
پر اندیشه شد بر لب آبگیر.

فردوسی .

وز آن پس بهر سو بشد مرد پیر
بیاورد مردم سوی آبگیر.

فردوسی .

چو دو آبگیرش پر از خون دو چشم
مرا دید و غرّید و آمد بخشم .

فردوسی .

هوا دام کرکس شد از پرّ تیر
زمین شد زخون سران آبگیر.

فردوسی .

شده آبگیران فسرده ز یخ
چنان کوس رویین اسکندران .

منوچهری .

ماغ اندر آبگیر و بر او قطره های آب
چون چهره ٔ نشسته بر او قطره های خوی .

منوچهری .

ماهی در آبگیر داردجَزْعین زره
آهو در مرغزار دارد سیمین شکم .

منوچهری .

رسیدند زی آبگیری فراز
زده کله ٔ زرّبفت از فراز.

اسدی .

کمان آزفنداک شد ژاله تیر
گل غنچه پیکان زره آبگیر.

اسدی .

مرکبش را چه آب گیر و چه بحر
خنجرش را چه یک تن و چه هزار.

مسعودسعد.

ریخت از شاخ درختان از نهیب تیر او
غیبه های جوشن زر آبگون بر آبگیر.

سوزنی .

|| افزاری مانند جاروب از لیف و مانند آن که شومالان یعنی آهاردهندگان بر آب زنند و بر تانه که بجهت بافتن ترتیب کرده باشند، فشانند :
بدفته و حد و ماشوره و کلاوه و چرخ
به آبگیر و بمشتوب و میخ کوب و طناب .

خاقانی .

|| گنجایش و ظرفیت حوضی یا پیمانه ای یا مکیالی : آبگیر این حوض ده کرّ است . || ظرف آب . آوند. آبدان . || تمام پهنه ای که آب آن بیک رود ریزد. (فرهنگستان زمین شناسی ). || (نف مرکب ) خادم حمام که آب ِ شست وشوی دهد. || آنکه سوراخ و درزهای ظروف فلزین چون سماورو آفتابه و تیان حمام با قلعی یا موم مذاب بندد.