رضا علیجانی (زاده ۱۳۴۱ در قزوین) روزنامه نگار، نویسنده، فعال سیاسی عضو شورای فعالان ملی مذهبی و سردبیر نشریه توقیف شده ایران فردا است. در سال ۱۳۸۰ سازمان گزارش گران بدون مرز علیجانی را، که در سال گذشته نیز از نامزدهای روزنامه نگار برگزیده سال جهان بود، به این عنوان برگزید.نبو
رضا علیجانی در یک خانواده متوسط و مذهبی در قزوین به دنیا آمد. در حالی که در طول دوران تحصیل از شاگردان ممتاز محسوب می شد، از سال سوم ابتدایی مطالعات غیر درسی را با عضویت در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و نیز شرکت در جلسات مذهبی (قرآن، کتاب خوانی و…) آغاز کرد. در اوان نوجوانی با آثار دکتر علی شریعتی آشنا شد و از آن پس تحت تأثیر آرا و افکار وی قرار گرفت. فضای فرهنگی ـ مذهبی ـ سیاسی خویشان و آشنایان نیز باعث جذب او به فعالیت های سیاسی شد. این فعالیت ها با شرکت در جلسات فکری ـ سیاسی و پخش جزوه ها و اعلامیه های سیاسی در ارتباط با برخی گروه های سیاسی (محلی و کشوری)، تشدید شد. همین امر باعث دستگیری و بازداشت موقت وی (همراه با دو نفر دیگر) در سال ۱۳۵۷ توسط شهربانی قم به جرم حمل یک ساک اعلامیه های سیاسی در آن شهر گردید.
علیجانی پس از انقلاب نیز به فعالیت فکری ـ سیاسی خود، به ویژه در رابطه با گروه پیشتازان (که یک گروه شهری الهام گرفته از افکار دکتر شریعتی و منتقد قدرت مستقر پس از انقلاب بود)، ادامه داد. همکاری وی با پیشتازان، با مشارکت در تهیه مطالب نشریات و جزوات، کلاس های بحث فرهنگی به ویژه در رابطه با آثار دکتر شریعتی، تدریس عربی و…؛ روزافزون شد و به تدریج نقش فعال تری در شاخه ایدئولوژی گروه مذکور ایفا کرد. وی همزمان با حوادث آغازین سال ۱۳۶۰ از قزوین خارج شد و با مراجعه مأموران کمیته برای دستگیری اش، از آن پس زندگی نیمه پنهانی خود را در تهران آغاز نمود (وی در سال ۱۳۶۲ یک بازداشت اتفاقی و کوتاه مدت را تجربه کرد). علیجانی در این دوران، به طور تمام وقت با گروه جانشین پیشتازان، یعنی موحدین انقلابی، که فعالیت گسترده تری داشت، در حوزه های مختلف (انتشاراتی و آموزشی، به ویژه شاخه ایدئولوژی جریان مزبور) همکاری داشت. پس از دستگیری گسترده فعالان این گروه در سال ۱۳۶۴، زندگی تماماً مخفی خود را آغاز کرد و همراه برخی از دوستان اش (مانند تقی رحمانی و…) به تداوم حرکت تشکل مزبور همت گماشت. این حرکت با دستگیری فعالان این جریان در سال ۱۳۶۵ به پایان رسید. علیجانی نیز در این برخورد دستگیر شد و پس از بازجویی در بازداشتگاه کمیته مشترک به زندان اوین فرستاده شد و پس از حدود چهار سال از زندان آزاد شد. از آن پس با انتخاب زندگی و مشی علنی، وارد مرحله جدیدی از زندگی اش شد. او در این دوره به همکاری، ارسال مقاله و…، در رابطه با کتاب های ویژه نامه سالگرد دکتر شریعتی (میعاد با علی) و مجلات و نشریات (هم چون ایران فردا، فرهنگ توسعه و…) پرداخت. وی پس از مدتی، به دعوت حسن یوسفی اشکوری، عضو سرویس نظر و اندیشه مجله ایران فردا و سپس دبیر این سرویس و آنگاه دبیر تحریریه مجله ایران فردا گردید.
علیجانی از سال ۷۶ به بعد، سردبیری مجله ایران فردا را بر عهده داشت. این مجله به تدریج از دوماهنامه به ماهنامه و دوهفته نامه تبدیل گردید. وی در این مدت به نگارش مقالات فکری، فرهنگی، و سیاسی در ایران فردا و دیگر نشریات ادامه داد. او در سال ۱۳۷۵، با همفکری تقی رحمانی، پیشنهاد تأسیس دفتر پژوهش های فرهنگی دکتر شریعتی را با حسن یوسفی اشکوری که خود نیز چنین هدفی را در نظر داشت، در میان نهاد. آنگاه وی نیز همراه با عده ای از روشنفکران مذهبی متأثر از شریعتی جزء مؤسسین دفتر پژوهش های دکتر شریعتی قرار گرفت و در پیشبرد فعالیت های آن مشارکت نمود. در این مدت به تشکیل کلاس های «شریعتی شناسی» در دفتر پژوهش ها پرداخت. (این کلاس ها پس از تشکیل بیش از چهل جلسه با دستگیری وی در سال ۱۳۷۹ ناتمام ماند). محصول این کلاس ها ۲۲ جزوه شریعتی شناسی بود که توسط دفتر پژوهش ها منتشر گردید و سپس برخی از آن ها به صورت کتاب چاپ شد. علیجانی در نیمه دوم دهه هفتاد یکی از فعالان مجموعه نیروهای ملی ـ مذهبی بوده است. وی در این مدت در فعالیت های مختلف این جریان در تهران، شهرستان ها، دانشگاه ها و… مشارکت داشت و در تهیه بیانیه های این جریان نیز ایفای نقش می نمود. (در اثر برخی مقالات و مصاحبه های رادیویی، بازماندگان باند سعید امامی در سال ۱۳۷۸، در امتداد قتل های زنجیره ای، وی را تهدید به قتل کردند). او در این مدت به همراه برخی دوستان دیگرش (هدی صابر، تقی رحمانی و…) یکی از فراکسیون های فعال درونی جریان ملی ـ مذهبی را تشکیل می دادند، که ارتباط نزدیکی با محافل دانشجویی و شهرستانی داشت. این فراکسیون علاوه بر تحلیل و فعالیت های سیاسی، به تحلیل و فعالیت های فرهنگی و تئوریک نیز اهتمام می ورزید. پس از دستگیری مهندس سحابی و هدی صابر، علیجانی نیز در سال ۱۳۷۹ بازداشت شد. بخش عمده ای از این بازداشت یک ساله به مدت شش ماه و نیم در زندان انفرادی گذشت. وی در انفرادی یک کار پژوهشی روی قرآن، تنها کتابی که همراه مفاتیح در آنجا وجود داشت، آغاز کرد. (نتیجه این پژوهش پس از آزادی از زندان به صورت کتابچه ای تحت عنوان «متن، اثر، سند» در سطح محدودی بین دوستان و صاحب نظران منتشر گردید).
رضا علیجانی در یک خانواده متوسط و مذهبی در قزوین به دنیا آمد. در حالی که در طول دوران تحصیل از شاگردان ممتاز محسوب می شد، از سال سوم ابتدایی مطالعات غیر درسی را با عضویت در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و نیز شرکت در جلسات مذهبی (قرآن، کتاب خوانی و…) آغاز کرد. در اوان نوجوانی با آثار دکتر علی شریعتی آشنا شد و از آن پس تحت تأثیر آرا و افکار وی قرار گرفت. فضای فرهنگی ـ مذهبی ـ سیاسی خویشان و آشنایان نیز باعث جذب او به فعالیت های سیاسی شد. این فعالیت ها با شرکت در جلسات فکری ـ سیاسی و پخش جزوه ها و اعلامیه های سیاسی در ارتباط با برخی گروه های سیاسی (محلی و کشوری)، تشدید شد. همین امر باعث دستگیری و بازداشت موقت وی (همراه با دو نفر دیگر) در سال ۱۳۵۷ توسط شهربانی قم به جرم حمل یک ساک اعلامیه های سیاسی در آن شهر گردید.
علیجانی پس از انقلاب نیز به فعالیت فکری ـ سیاسی خود، به ویژه در رابطه با گروه پیشتازان (که یک گروه شهری الهام گرفته از افکار دکتر شریعتی و منتقد قدرت مستقر پس از انقلاب بود)، ادامه داد. همکاری وی با پیشتازان، با مشارکت در تهیه مطالب نشریات و جزوات، کلاس های بحث فرهنگی به ویژه در رابطه با آثار دکتر شریعتی، تدریس عربی و…؛ روزافزون شد و به تدریج نقش فعال تری در شاخه ایدئولوژی گروه مذکور ایفا کرد. وی همزمان با حوادث آغازین سال ۱۳۶۰ از قزوین خارج شد و با مراجعه مأموران کمیته برای دستگیری اش، از آن پس زندگی نیمه پنهانی خود را در تهران آغاز نمود (وی در سال ۱۳۶۲ یک بازداشت اتفاقی و کوتاه مدت را تجربه کرد). علیجانی در این دوران، به طور تمام وقت با گروه جانشین پیشتازان، یعنی موحدین انقلابی، که فعالیت گسترده تری داشت، در حوزه های مختلف (انتشاراتی و آموزشی، به ویژه شاخه ایدئولوژی جریان مزبور) همکاری داشت. پس از دستگیری گسترده فعالان این گروه در سال ۱۳۶۴، زندگی تماماً مخفی خود را آغاز کرد و همراه برخی از دوستان اش (مانند تقی رحمانی و…) به تداوم حرکت تشکل مزبور همت گماشت. این حرکت با دستگیری فعالان این جریان در سال ۱۳۶۵ به پایان رسید. علیجانی نیز در این برخورد دستگیر شد و پس از بازجویی در بازداشتگاه کمیته مشترک به زندان اوین فرستاده شد و پس از حدود چهار سال از زندان آزاد شد. از آن پس با انتخاب زندگی و مشی علنی، وارد مرحله جدیدی از زندگی اش شد. او در این دوره به همکاری، ارسال مقاله و…، در رابطه با کتاب های ویژه نامه سالگرد دکتر شریعتی (میعاد با علی) و مجلات و نشریات (هم چون ایران فردا، فرهنگ توسعه و…) پرداخت. وی پس از مدتی، به دعوت حسن یوسفی اشکوری، عضو سرویس نظر و اندیشه مجله ایران فردا و سپس دبیر این سرویس و آنگاه دبیر تحریریه مجله ایران فردا گردید.
علیجانی از سال ۷۶ به بعد، سردبیری مجله ایران فردا را بر عهده داشت. این مجله به تدریج از دوماهنامه به ماهنامه و دوهفته نامه تبدیل گردید. وی در این مدت به نگارش مقالات فکری، فرهنگی، و سیاسی در ایران فردا و دیگر نشریات ادامه داد. او در سال ۱۳۷۵، با همفکری تقی رحمانی، پیشنهاد تأسیس دفتر پژوهش های فرهنگی دکتر شریعتی را با حسن یوسفی اشکوری که خود نیز چنین هدفی را در نظر داشت، در میان نهاد. آنگاه وی نیز همراه با عده ای از روشنفکران مذهبی متأثر از شریعتی جزء مؤسسین دفتر پژوهش های دکتر شریعتی قرار گرفت و در پیشبرد فعالیت های آن مشارکت نمود. در این مدت به تشکیل کلاس های «شریعتی شناسی» در دفتر پژوهش ها پرداخت. (این کلاس ها پس از تشکیل بیش از چهل جلسه با دستگیری وی در سال ۱۳۷۹ ناتمام ماند). محصول این کلاس ها ۲۲ جزوه شریعتی شناسی بود که توسط دفتر پژوهش ها منتشر گردید و سپس برخی از آن ها به صورت کتاب چاپ شد. علیجانی در نیمه دوم دهه هفتاد یکی از فعالان مجموعه نیروهای ملی ـ مذهبی بوده است. وی در این مدت در فعالیت های مختلف این جریان در تهران، شهرستان ها، دانشگاه ها و… مشارکت داشت و در تهیه بیانیه های این جریان نیز ایفای نقش می نمود. (در اثر برخی مقالات و مصاحبه های رادیویی، بازماندگان باند سعید امامی در سال ۱۳۷۸، در امتداد قتل های زنجیره ای، وی را تهدید به قتل کردند). او در این مدت به همراه برخی دوستان دیگرش (هدی صابر، تقی رحمانی و…) یکی از فراکسیون های فعال درونی جریان ملی ـ مذهبی را تشکیل می دادند، که ارتباط نزدیکی با محافل دانشجویی و شهرستانی داشت. این فراکسیون علاوه بر تحلیل و فعالیت های سیاسی، به تحلیل و فعالیت های فرهنگی و تئوریک نیز اهتمام می ورزید. پس از دستگیری مهندس سحابی و هدی صابر، علیجانی نیز در سال ۱۳۷۹ بازداشت شد. بخش عمده ای از این بازداشت یک ساله به مدت شش ماه و نیم در زندان انفرادی گذشت. وی در انفرادی یک کار پژوهشی روی قرآن، تنها کتابی که همراه مفاتیح در آنجا وجود داشت، آغاز کرد. (نتیجه این پژوهش پس از آزادی از زندان به صورت کتابچه ای تحت عنوان «متن، اثر، سند» در سطح محدودی بین دوستان و صاحب نظران منتشر گردید).
wiki: رضا علیجانی