راشد

(تلفظ: rāšed) (عربی) آن که در راه راست است و (به مجاز) دیندار ، متدین ؛ (در اعلام) سی‌امین خلیفه‌ی عباسی به نام منصور .

ره‌شناس، متدین، متقی

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ابومحمد. از محدثان است . رجوع به ابومحمد راشد در همین لغت نامه شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ایادی . ابن شهاب . نام اصلی وی «قرصاف » بود. از طرف قومی برگزیده شد و بخدمت رسول (ص ) رفت . حضرت او را راشد نامگذاری فرمود. (از الاصابة قسم اول و قاموس الاعلام ترکی ج 3).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) بجلی بن عمر مکنی به ابوالمنذر محدث است . رجوع به ابوالمنذر در همین لغت نامه شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ازدی ابن النضر یحمدی . از ائمه ٔ ازد اباضیه ٔ عمان بود. بزرگان دولت عمان روز عزل صلت ابن مالک (سال 272 هَ . ق .) با او بیعت کردند و او در نزوی اقامت گزید. گروه بسیاری از بزرگان و اشراف ازد بر او شوریدند او با آنان بجنگ پرداخت ، رفتار او مردم را ناپسند آمد. آتش فتنه همه جا را فرا گرفت و قبایل بسوی مقر امارت روان شدند و پس از فرار یاران و سپاهیانش او را اسیر و از امامت خلع گردانیدند و بزندان افکندند. آنگاه بسال 280 هَ . ق . او را بار دیگر به امامت برگزیدند. ولی دیری نگذشت که به اتهام گمراهی دوباره وی را از امامت برکنار کردند. راشد بسال 285 هَ . ق . درگذشت . (از اعلام زرکلی چ جدید ج 3).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ابن اسحاق مکنی به ابوحکیمه . رجوع به ابوحکیمه در همین لغت نامه شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ابن حبیش . احمد وابن خزیمة و طبرانی و برخی دیگر او را در شمار صحابه یاد کرده اند ولی بغوی در سماع حدیث او شک کرده و او را از صحابه ندانسته و بخاری و ابوحاتم و عسکری اورا از تابعان دانسته اند. پس ، احمد از طریق سعید ازقتادة، از مسلم بن یسار، از ابواشعث ، از راشدبن حبیش روایت کرد که پیغمبر (ص ) بعیادت عبادةبن صامت که بیمار بود رفت و این حدیث را گفت که شهید کیست . (از الاصابة ج 2 قسم اول ). رجوع به قاموس الاعلام ترکی ج 3 شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ابن زفر. غلام سلمةبن عبدالملک بود و در عصر عمربن عبدالعزیزمیزیست . وی از پدر خود زفر روایاتی درباره ٔ ولید و عمر دارد. رجوع به سیرة عمربن عبدالعزیز ص 248 شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ابن سعد. از محدثان بود و از پیغمبر (ص ) احادیثی روایت کرده است . رجوع به البیان و التبیین ج 2 ص 21 شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ابن عبدرب . که بگفته ٔ ابن عساکرحضرت رسول نامه ای به او نوشته است . شاید همان راشد سلمی ابن عبدربه باشد. (از الاصابة ج 1 قسم اول ص 2).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ابن عمرو: در سال 42 هَ . ق . بفرمان معاویه به سند لشکر کشید و دست بغارت و تاراج زد. (از حبیب السیر چ خیام طهران ج 2 ص 116).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ابوالکمیت . رجوع به ابوالکمیت در همین لغت نامه شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ابوسهل . از تابعان بود. رجوع به ابوسهل راشد در همین لغت نامه شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ابوعبدالجبار. از تابعان بود. رجوع به ابوعبدالجبار راشد در همین لغت نامه شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) بستی . جاحظ از قول ابوالحسن مدائنی حکایتی درباره ٔ گفتگوی کنیزی با او آورده است . (از البیان و التبیین ج 2 ص 144).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) ثقفی ، ابن معدان بن عبدالرحیم مکنی به ابومحمد از محدثان بود و از نعمان جد راشدیین روایت کرد و فرزندش احمد هم از او روایت دارد. (ذکر اخبار اصفهان ج 1). و رجوع به کتاب المصاحف ص 119 و کتاب حسن المحاضرة فی اخبار مصر و القاهرة ص 118 شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) حبسی . ابن خمیس بن جمعةبن احمد حبسی نزوی عمانی ، شاعر بزرگی از مردم عمان بودکه در عهد امامت بلعرب بن سلطان شهرت یافت او بسال 1089 هَ . ق . در قریه ٔ عین بنی صارخ از قرای «الظاهرة» عمان بدنیا آمد و در کودکی کور شد. سپس بسوی یبرین رفت و اما بلعرب یعربی بتربیت او همت گماشت . پس از مرگ امام به سرزمین «الحزم » از ناحیه ٔ رستاق عمان مهاجرت کرد آنگاه در نزوی مسکن گزید و تا دم مرگ (1155هَ . ق .) در آنجا بود. او دارای دیوانیست و درباره ٔیعربیین و وقایع آنها قصاید بسیار دارد که یکی از دانشمندان آن را شرح کرده است . (از اعلام زرکلی ج 3).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) حمانی . مکنی به ابومحمد، صاحب المصاحف ضمن نقل روایتی چنین آورده است : او از محدثان بود که یحیی اسلام او را سالم ابومحمد حمانی خوانده ولی ابوبکربن ابی داود گوید: که او نه سالم است و نه سلام بلکه او راشد ابومحمد حمانی است . (از المصاحف ص 119).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) حنبلی . ابن علی ، مرد فاضلی از اهل نجد بود. رساله ٔ «مثیرالوجد فی معرفةانصاب ملوک نجد» از تألیفات اوست . او بعد از سال 1291 هَ . ق . درگذشت . (از اعلام زرکلی چ 2 ج 3 ص 34).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) غلام الموفق بود که وقتی صاعد خلیفه را نسبت به یوحنابن بختیشوع بدبین کرده بود و اموال او را تصرف کرده بودند الموفق فرمان داد تا صاعد و راشد اموال یوحنا را به او بازگردانندو خشنودی او را جلب کنند. (از عیون الانباء ص 202).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) راشدبن اسحاق بن راشد ابوحلیمه ٔ کاتب . ادیب و شاعر و نویسنده بود. ابن مرزبان در طبقات الشعراء نام وی را ذکر کرده و گفته است که بیشتر اشعار او مضمون شکوه و آه و ناله دارد و آن بسبب تهمتی است که در دوران نویسندگی اش درباره ٔ خادم امیر عبداﷲبن طاهر به او زدند. راشد بوزیر محمدبن عبدالملک زیات پیوست و اخبار نیکی از این دوران دارد. هیچیک از اشعار او خالی از فحش و ناسزا نیست . (از معجم الادباء ج 4 ص 203).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) سلمی . ابن حفض مکنی به ابواثیلة، که از طرف حضرت رسول بنام راشد تسمیه شده است ،راشد در فتح مکه حاضر بوده است . او طبع شاعری داشته و درباره ٔ شکستن و برانداختن بتها شعری گفته است . (از اعلام زرکلی چ جدید ج 3). رجوع به الاصابة ج 1 شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) سلمی . ابن عبدربه ، از بنی سلیم بود و سدانت این قبیله داشت و روزی دو روباه بر یک بت دویدند و آب تاختند و چون راشد این بدید، گفت :
ارب ّ یبول ثعلبان برأسه
لقد ذل ّ من بالت علیه الثعالب .
و آن بت بشکست و آنگاه رو بقوم کرد و گفت : ای گروه سلیم بخدای سوگند این نه زیان و نه سود رساند و عطا و منع نیز نتواند داشت . و به رسول صلی اﷲ علیه وسلم پیوست ، رسول از نام وی پرسید، او گفت نام من عاوی بن عبدالعزی است ؛ پیامبر علیه السلام فرمود نه ، نام تو راشدبن عبدربه است . و رجوع به الاصابة ج 2 و عقدالفرید ج 1 ص 286 و ج 6 ص 14 و 137 شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) سلمی . ابن سعید، صحابی بود. رجوع به الاصابة ج 2 قسم اول شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) سلمی .ابن عبیداﷲ ، از شاعران زمان رسول اکرم (ص ) بود که مدتی امور قضای نجران را بعهده داشت . ابن عبدربه در سه موضع نام وی را آورده وبنقل از عبداﷲبن حکم واسطی نوشته است : «وی در روزگاری که سفیان بن حرب عامل نجران بود، امور قضا و مظالم نجران را بر عهده داشت ». و صاحب الاصابة در ذیل راشدبن عبدربه سلمی بنقل از مرزبانی در معجم الشعراء آردکه نام وی غوی بود و حضرت رسول وی را راشد نامید.
و ابن عبدربه این ابیات را ازراشد آورده است :
صحا القلب ُ عن سلمی واقصر شأوُه ُ
وردّت ْ علیه ما بَغته تماضُر
و حکّمه شیب القذال عن الصّبا
وَللشّیب عن بعض الغوایة زاجرُ
فاقصر جهلی الیوم و ارتد باطلی
عن اللّهو لما ابیض منّی الغدائرُ
علی انه قد هاجه بعد صحوه ِ
بمعرض ذی الاَّجام عیس بواکرُ
و لمادنت من جانب الفرض اخصبت
و حلت و لاقاها سلیم و عامرُ
و خبّرها الرکبان ُ اَن لیس بینها
و بین قری بصری و نجران َ کافرُ
فالقت عصاها واستقرّ بهاالنوّی
کما قَرّ عیناً بالایاب المسافرُ.
رجوع به عقدالفرید ج 6 ص 137 و ص 13 و الاصابة قسم اول ج 2 شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) صنعانی . ابن داود مکنی به ابوالمهلب از محدثان و جزء تابعیان بود. رجوع به ابوالمهلب در همین لغت نامه شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) عیسی . ابن کیسان مکنی به ابوفزاره از محدثان است . رجوع به ابوفزاره شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) غلام و امین ادریس بن عبداﷲبن حسن مثنی : که در مدینه و سپس در مکه در خدمت او بود و پس از واقعه ٔ «فخ » که حسین بن علی بن حسن مثلث کشته شد (سنه 169 هَ . ق .)باتفاق ادریس از مکه پنهانی گریخت . آنگاه با هم به مصر و افریقیه رفتند و در سال 172 هَ . ق . به مراکش رسیدند و در شهر «ولیلی » اقامت گزیدند. ادریس مردم را بطرف خود دعوت کرد و کارش بالا گرفت و بر «ولیلی » وشهرهای دیگر استیلا یافت و راشد همچنان یار و مددکاراو بود. در این اثنا ادریس را کشتند. راشد به قاتل حمله کرد و او را زد و با شمشیر دست راست او را بریدو بسوی ولیلی برگشت . او متوجه شد که ادریس کنیزی بنام «کنزة» دارد و وقتی دانست که کنزة حامله است اعلام کرد که ادریس فرزند دارد و سلسله ٔ امامت او منقرض نشده ، از اینرو از جانب کودکی که در جنین بود عهده دارحکومت شد تا کنزة پسری زاد و راشد او را بنام پدرش ادریس نامید و از قوم بربر دوباره بنام وی بیعت گرفت و خود بتمشیت کار دولت او پرداخت . اغالبه که در کشتن ادریس نیز دست داشتند در قیروان مراقب و مخالف کاراو بودند تا اینکه ابراهیم بن اغلب بقدرت رسید و بربرها را بر ضد راشد برانگیخت ؛ بربرها او را بطور ناگهانی در ولیلی کشتند. (از اعلام زرکلی چ 2 ج 3 ص 32).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) فاسی . ابن الولید مکنی به ابوراشد. فقیه مالکی از اهل فاس بود و دو کتاب «الحلال و الحرام » و «حاشیة علی المدونة» در فقه از مؤلفات اوست . (از اعلام زرکلی چ 2 ج 3 ص 34).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) فزاری . مکنی به ابوسلمة از تابعان بود. رجوع به ابوسلمة راشد الفزاری در همین لغت نامه شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) کوفی . ابن مضارب ، از امرا و بزرگان کوفه بود که به اتفاق شمربن ذی الجوشن و دیگران با مختار به محاربه پرداخت . (از حبیب السیر چ خیام تهران ج 2 ص 140).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) لخمی . عمروبن معاذ لخمی مکنی به ابوبلتعه که گویند حضرت رسول (ص ) او را از طرف خود بنمایندگی نزد مُقَوقِس به مصر فرستاد. (از امتاع الاسماع ج 1 ص 307). رجوع به ابوبلتعه در همین لغت نامه شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) مغافری ابن یحیی . وی را ابن عبداﷲ و یا یحیی المغافری نیز گویند. او از محدثان بود و از ابوعبدالرحمن جبلی روایت کرد و ابن لهیمة وعبدالرحمان بن زیاد الافریقی از او روایت دارند. (از کتاب حسن المحاضرة فی تاریخ مصر و القاهرة ص 121).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) نام سرزمینی است در بین کرمان و سیستان . رجوع به راشاک در همین لغت نامه و تاریخ سیستان حاشیه ٔ ص 245 و ابن خرداد به ص 50 شود.

راشد. [ ش ِ ] (اِخ ) یافعی ، راشدبن جندل . از جمله ٔ روات بود. او از حبیب بن اوس ثقفی روایت کرد و یزیدبن ابی حبیب از او روایت دارد و ابن حبان او را موثق دانسته و گفته است که روایات مرسل نقل کرده است . (از کتاب حسن المحاضرة فی اخبار مصر والقاهرة ص 118).

راشد. [ ش ِ ] (اِخ )غلام المعتضد خلیفه ٔ عباسی بود که خلیفه حکومت همدان و نواحی آن را به او داد. پس راشد به دینور رفت و در همانجا درگذشت . (از مجمل التواریخ والقصص ص 367).

راشد. [ ش ِ ] (ع ص ) براه شونده . (از منتهی الارب ). هدایت یابنده و در حدیث آمده است : علیکم بسنتی سنة الخلفاء الراشدین من بعدی .(از اقرب الموارد). راه راست رونده . (فرهنگ اشتینگاس ). کسی که براه راست است . (فرهنگ نظام ). راه راست یابنده . (آنندراج ). بر راه راست . (یادداشت مؤلف ). رشید. راه برده و راه بردار. (یادداشت مؤلف ). نماینده ٔ راه راست . (ناظم الاطباء). راست نماینده . (یادداشت مؤلف ). || دیندار و متدین . ج ، راشدون و راشدین . (اقرب الموارد).
- ام راشد ؛ کنیه ٔ موش است . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء).