دستور گشتاری

دستور گَشتاری (transformational grammar) یا دستور زایشی-گشتاری (generative-transformational grammar) گونه ای از دستور زبان است که شیوه توصیف آن از ساختار زبان ها، جدا از شیوه دستور زبان های سنتی است. دستور گشتاری می کوشد شیوه هایی که آگاهی های فطری افراد از دستور زبان در مغز پردازش شده و به منصه ظهور می رسد را بیابد. منظور از لفظ گشتار (گردیدن، تبدیل شدن) هم شیوه تبدیل ذهنیات ما به زبان گفتاری و نوشتاری ما است.
این خبر مرا خوشحال کرد.
من از این خبر خوشحال شدم.
دستور گشتاری می کوشد از طریق توصیف دستوری، معنای دقیق و واقعی آنچه که در پشت جملات وجود دارند را دریابد و اندیشه هایی که در پشت کلمات و جملات هستند را کشف کند.
در دستور گشتاری، ذهنیاتی که در ذهن ما وجود دارند که هنوز به زبان جاری نشده اند ژرف ساخت نامیده شده و مجموعه جملاتی که به زبان جاری می کنیم روساخت نام دارند.
یک نمونه از گشتار: